امثال 23

1 وقتی با حاکم سر سفره می‌نشینی، به خاطر بسپار با چه کسی روبرو هستی.

CUANDO te sentares á comer con algún señor, considera bien lo que estuviere delante de ti;

2 اگر آدم پرخوری هستی، کارد بر گلویت بگذار

Y pon cuchillo á tu garganta, si tienes gran apetito.

3 و شیفتهٔ غذاهای لذیذ او نشو، زیرا ممکن است فریبی در کار باشد.

No codicies sus manjares delicados, porque es pan engañoso.

4 عاقل باش و برای به چنگ آوردن ثروت، خودت را خسته نکن،

No trabajes por ser rico; pon coto á tu prudencia.

5 زیرا ثروت ناپایدار است و مانند عقاب می‌پرد و ناپدید می‌شود.

¿Has de poner tus ojos en las riquezas, siendo ningunas? porque hacerse han alas, como alas de águila, y volarán al cielo.

6 از سفرهٔ آدم خسیس غذا نخور و برای غذاهای لذیذ او حریص نباش،

No comas pan de [hombre de] mal ojo, ni codicies sus manjares:

7 چون او حساب هر چه را که بخوری در فکرش نگه می‌دارد. او تعارف می‌کند و می‌گوید: «بخور و بنوش»، اما این را از ته دل نمی‌گوید.

Porque cual es su pensamiento en su alma, tal es él. Come y bebe, te dirá; mas su corazón no está contigo.

8 لقمه‌ای را که خورده‌ای استفراغ خواهی کرد و تشکرات تو بر باد خواهد رفت.

Vomitarás la parte que tú comiste, y perderás tus suaves palabras.

9 آدم نادان را نصیحت نکن، چون او سخنان حکیمانه تو را خوار خواهد شمرد.

No hables á oídos del necio; porque menospreciará la prudencia de tus razones.

10 حدود ملک خود را که از قدیم تعیین شده، تغییر نده و زمین یتیمان را غصب نکن،

No traspases el término antiguo, ni entres en la heredad de los huérfanos:

11 زیرا حامی ایشان قدرتمند است و به داد آنها خواهد رسید.

Porque el defensor de ellos es el Fuerte, el cual juzgará la causa de ellos contra ti.

12 وقتی دیگران تو را تأدیب می‌کنند، با تمام دل آن را بپذیر و به سخنان آموزنده‌شان گوش فرا ده.

Aplica tu corazón á la enseñanza, y tus oídos á las palabras de sabiduría.

13 از تأدیب کردن فرزند خویش کوتاهی نکن. چوب تنبیه او را نخواهد کشت.

No rehuses la corrección del muchacho: [porque] si lo hirieres con vara, no morirá.

14 او را با چوب تنبیه کن که جانش را از هلاکت نجات خواهی داد. (Sheol h7585)

Tú lo herirás con vara, y librarás su alma del infierno. (Sheol h7585)

15 پسرم، اگر حکمت در دل تو باشد، دل من شاد خواهد شد

Hijo mío, si tu corazón fuere sabio, también á mí se me alegrará el corazón;

16 و هنگامی که دهانت به راستی سخن بگوید، وجود من به وجد خواهد آمد.

Mis entrañas también se alegrarán, cuando tus labios hablaren cosas rectas.

17 به گناهکاران حسادت نورز، بلکه اشتیاق تو اطاعت از خداوند باشد؛

No tenga tu corazón envidia de los pecadores, antes [persevera] en el temor de Jehová todo tiempo:

18 زیرا در این صورت آیندهٔ خوبی خواهی داشت و امید تو بر باد نخواهد رفت.

Porque ciertamente hay fin, y tu esperanza no será cortada.

19 ای پسرم، عاقل باش و به سخنانم گوش فرا ده. در راه راست گام بردار

Oye tú, hijo mío, y sé sabio, y endereza tu corazón al camino.

20 و با آدمهای میگسار و شکم‌پرست معاشرت نکن،

No estés con los bebedores de vino, ni con los comedores de carne:

21 زیرا کسانی که کارشان فقط خوردن و خوابیدن است، فقیر و محتاج خواهند شد.

Porque el bebedor y el comilón empobrecerán: y el sueño hará vestir vestidos rotos.

22 نصیحت پدرت را که تو را به وجود آورده گوش بگیر و مادر پیرت را خوار مشمار.

Oye á tu padre, á aquel que te engendró; y cuando tu madre envejeciere, no la menosprecies.

23 در پی حقیقت باش و حکمت و ادب و فهم را کسب کن و به هیچ قیمت آنها را از دست نده.

Compra la verdad, y no la vendas; la sabiduría, la enseñanza, y la inteligencia.

24 فرزندی درستکار و دانا باش تا مایهٔ شادی و خشنودی پدر و مادرت شوی.

Mucho se alegrará el padre del justo: y el que engendró sabio se gozará con él.

25

Alégrense tu padre y tu madre, y gócese la que te engendró.

26 ای پسرم، به من گوش بده و از زندگی من سرمشق بگیر.

Dame, hijo mío, tu corazón, y miren tus ojos por mis caminos.

27 بدان که زن بدکاره دام خطرناکی است.

Porque sima profunda es la ramera, y pozo angosto la extraña.

28 او مانند راهزن در کمین قربانیان خود می‌نشیند و باعث می‌شود مردان زیادی خیانتکار شوند.

También ella, como robador, acecha, y multiplica entre los hombres los prevaricadores.

29 مصیبت و بدبختی گریبانگیر چه کسی می‌شود؟ آن کیست که دائم نزاع به پا می‌کند و می‌نالد، بی‌جهت زخمی می‌شود و چشمانش تار می‌گردد؟

¿Para quién será el ay? ¿para quién el ay? ¿para quién las rencillas? ¿para quién las quejas? ¿para quién las heridas en balde? ¿para quién lo amoratado de los ojos?

30 کسی که دائم شراب می‌خورد و به دنبال میگساری می‌رود.

Para los que se detienen mucho en el vino, para los que van buscando la mistura.

31 پس فریفتهٔ شراب قرمز نشو که در پیاله به تو چشمک می‌زند و سپس به نرمی از گلویت پایین می‌رود؛

No mires al vino cuando rojea, cuando resplandece su color en el vaso: éntrase suavemente;

32 زیرا در پایان، مثل مار سمی تو را نیش خواهد زد و چون افعی تو را خواهد گزید.

[Mas] al fin como serpiente morderá, y como basilisco dará dolor:

33 چشمانت چیزهای عجیب و غریب خواهند دید و گرفتار وهم و خیال خواهی شد.

Tus ojos mirarán las extrañas, y tu corazón hablará perversidades.

34 مانند کسی خواهی بود که بر سر دکل کشتی که دستخوش امواج دریاست خوابیده باشد.

Y serás como el que yace en medio de la mar, ó como el que está en la punta de un mastelero.

35 خواهی گفت: «مرا زدند ولی دردی احساس نمی‌کنم. کی به هوش می‌آیم تا پیاله‌ای دیگر بنوشم؟»

[Y dirás]: Hiriéronme, mas no me dolió; azotáronme, mas no lo sentí; cuando despertare, aun lo tornaré á buscar.