امثال 23

1 وقتی با حاکم سر سفره می‌نشینی، به خاطر بسپار با چه کسی روبرو هستی.

Когда сядешь вкушать пищу с властелином, то тщательно наблюдай, что перед тобою,

2 اگر آدم پرخوری هستی، کارد بر گلویت بگذار

и поставь преграду в гортани твоей, если ты алчен.

3 و شیفتهٔ غذاهای لذیذ او نشو، زیرا ممکن است فریبی در کار باشد.

Не прельщайся лакомыми яствами его; это - обманчивая пища.

4 عاقل باش و برای به چنگ آوردن ثروت، خودت را خسته نکن،

Не заботься о том, чтобы нажить богатство; оставь такие мысли твои.

5 زیرا ثروت ناپایدار است و مانند عقاب می‌پرد و ناپدید می‌شود.

Устремишь глаза твои на него, и - его уже нет; потому что оно сделает себе крылья и, как орел, улетит к небу.

6 از سفرهٔ آدم خسیس غذا نخور و برای غذاهای لذیذ او حریص نباش،

Не вкушай пищи у человека завистливого и не прельщайся лакомыми яствами его;

7 چون او حساب هر چه را که بخوری در فکرش نگه می‌دارد. او تعارف می‌کند و می‌گوید: «بخور و بنوش»، اما این را از ته دل نمی‌گوید.

потому что, каковы мысли в душе его, таков и он; “Ешь и пей”, говорит он тебе, а сердце его не с тобою.

8 لقمه‌ای را که خورده‌ای استفراغ خواهی کرد و تشکرات تو بر باد خواهد رفت.

Кусок, который ты съел, изблюешь, и добрые слова твои ты потратишь напрасно.

9 آدم نادان را نصیحت نکن، چون او سخنان حکیمانه تو را خوار خواهد شمرد.

В уши глупого не говори, потому что он презрит разумные слова твои.

10 حدود ملک خود را که از قدیم تعیین شده، تغییر نده و زمین یتیمان را غصب نکن،

Не передвигай межи давней и на поля сирот не заходи,

11 زیرا حامی ایشان قدرتمند است و به داد آنها خواهد رسید.

потому что Защитник их силен; Он вступится в дело их с тобою.

12 وقتی دیگران تو را تأدیب می‌کنند، با تمام دل آن را بپذیر و به سخنان آموزنده‌شان گوش فرا ده.

Приложи сердце твое к учению и уши твои - к умным словам.

13 از تأدیب کردن فرزند خویش کوتاهی نکن. چوب تنبیه او را نخواهد کشت.

Не оставляй юноши без наказания: если накажешь его розгою, он не умрет;

14 او را با چوب تنبیه کن که جانش را از هلاکت نجات خواهی داد. (Sheol h7585)

ты накажешь его розгою и спасешь душу его от преисподней. (Sheol h7585)

15 پسرم، اگر حکمت در دل تو باشد، دل من شاد خواهد شد

Сын мой! если сердце твое будет мудро, то порадуется и мое сердце;

16 و هنگامی که دهانت به راستی سخن بگوید، وجود من به وجد خواهد آمد.

и внутренности мои будут радоваться, когда уста твои будут говорить правое.

17 به گناهکاران حسادت نورز، بلکه اشتیاق تو اطاعت از خداوند باشد؛

Да не завидует сердце твое грешникам, но да пребудет оно во все дни в страхе Господнем;

18 زیرا در این صورت آیندهٔ خوبی خواهی داشت و امید تو بر باد نخواهد رفت.

потому что есть будущность, и надежда твоя не потеряна.

19 ای پسرم، عاقل باش و به سخنانم گوش فرا ده. در راه راست گام بردار

Слушай, сын мой, и будь мудр, и направляй сердце твое на прямой путь.

20 و با آدمهای میگسار و شکم‌پرست معاشرت نکن،

Не будь между упивающимися вином, между пресыщающимися мясом:

21 زیرا کسانی که کارشان فقط خوردن و خوابیدن است، فقیر و محتاج خواهند شد.

потому что пьяница и пресыщающийся обеднеют, и сонливость оденет в рубище.

22 نصیحت پدرت را که تو را به وجود آورده گوش بگیر و مادر پیرت را خوار مشمار.

Слушайся отца твоего: он родил тебя; и не пренебрегай матери твоей, когда она и состарится.

23 در پی حقیقت باش و حکمت و ادب و فهم را کسب کن و به هیچ قیمت آنها را از دست نده.

Купи истину и не продавай мудрости и учения и разума.

24 فرزندی درستکار و دانا باش تا مایهٔ شادی و خشنودی پدر و مادرت شوی.

Торжествует отец праведника, и родивший мудрого радуется о нем.

25

Да веселится отец твой и да торжествует мать твоя, родившая тебя.

26 ای پسرم، به من گوش بده و از زندگی من سرمشق بگیر.

Сын мой! отдай сердце твое мне, и глаза твои да наблюдают пути мои,

27 بدان که زن بدکاره دام خطرناکی است.

потому что блудница - глубокая пропасть, и чужая жена - тесный колодезь;

28 او مانند راهزن در کمین قربانیان خود می‌نشیند و باعث می‌شود مردان زیادی خیانتکار شوند.

она, как разбойник, сидит в засаде и умножает между людьми законопреступников.

29 مصیبت و بدبختی گریبانگیر چه کسی می‌شود؟ آن کیست که دائم نزاع به پا می‌کند و می‌نالد، بی‌جهت زخمی می‌شود و چشمانش تار می‌گردد؟

У кого вой? у кого стон? у кого ссоры? у кого горе? у кого раны без причины? у кого багровые глаза?

30 کسی که دائم شراب می‌خورد و به دنبال میگساری می‌رود.

У тех, которые долго сидят за вином, которые приходят отыскивать вина приправленного.

31 پس فریفتهٔ شراب قرمز نشو که در پیاله به تو چشمک می‌زند و سپس به نرمی از گلویت پایین می‌رود؛

Не смотри на вино, как оно краснеет, как оно искрится в чаше, как оно ухаживается ровно:

32 زیرا در پایان، مثل مار سمی تو را نیش خواهد زد و چون افعی تو را خواهد گزید.

впоследствии, как змей, оно укусит, и ужалит, как аспид;

33 چشمانت چیزهای عجیب و غریب خواهند دید و گرفتار وهم و خیال خواهی شد.

глаза твои будут смотреть на чужих жен, и сердце твое заговорит развратное,

34 مانند کسی خواهی بود که بر سر دکل کشتی که دستخوش امواج دریاست خوابیده باشد.

и ты будешь, как спящий среди моря и как спящий на верху мачты.

35 خواهی گفت: «مرا زدند ولی دردی احساس نمی‌کنم. کی به هوش می‌آیم تا پیاله‌ای دیگر بنوشم؟»

И скажешь: “Били меня, мне не было больно; толкали меня, я не чувствовал. Когда проснусь, опять буду искать того же”.