امثال 23

1 وقتی با حاکم سر سفره می‌نشینی، به خاطر بسپار با چه کسی روبرو هستی.

Nxa uhlalela ukudla lesiphathamandla, qaphelisa lokuqaphelisa okuphambi kwakho.

2 اگر آدم پرخوری هستی، کارد بر گلویت بگذار

Ubeke ingqamu emphinjeni wakho uba uyisiminzi.

3 و شیفتهٔ غذاهای لذیذ او نشو، زیرا ممکن است فریبی در کار باشد.

Ungafisi izibondlo zaso, ngoba ziyikudla kwamanga.

4 عاقل باش و برای به چنگ آوردن ثروت، خودت را خسته نکن،

Ungatshikatshikeli ukunotha; pheza ekuqedisiseni kwakho.

5 زیرا ثروت ناپایدار است و مانند عقاب می‌پرد و ناپدید می‌شود.

Uzandizisa yini amehlo akho kokungekho? Ngoba kuzazenzela lokuzenzela izimpiko njengokhozi oluphaphela emazulwini.

6 از سفرهٔ آدم خسیس غذا نخور و برای غذاهای لذیذ او حریص نباش،

Ungadli ukudla kolelihlo elibi, ungafisi izibondlo zakhe.

7 چون او حساب هر چه را که بخوری در فکرش نگه می‌دارد. او تعارف می‌کند و می‌گوید: «بخور و بنوش»، اما این را از ته دل نمی‌گوید.

Ngoba njengoba ecabangile emphefumulweni wakhe, unjalo. Uzakuthi: Dlana unathe; kodwa inhliziyo yakhe kayilawe.

8 لقمه‌ای را که خورده‌ای استفراغ خواهی کرد و تشکرات تو بر باد خواهد رفت.

Ucezu oludlileyo uzaluhlanza, wone amazwi akho amnandi.

9 آدم نادان را نصیحت نکن، چون او سخنان حکیمانه تو را خوار خواهد شمرد.

Ungakhulumi endlebeni zoyisithutha, ngoba uzadelela inhlakanipho yamazwi akho.

10 حدود ملک خود را که از قدیم تعیین شده، تغییر نده و زمین یتیمان را غصب نکن،

Ungatshedisi isikhonkwane esidala somngcele; ungangeni emasimini ezintandane;

11 زیرا حامی ایشان قدرتمند است و به داد آنها خواهد رسید.

ngoba uMhlengi wazo ulamandla; yena uzamela udaba lwazo kuwe.

12 وقتی دیگران تو را تأدیب می‌کنند، با تمام دل آن را بپذیر و به سخنان آموزنده‌شان گوش فرا ده.

Beka inhliziyo yakho ekufundisweni, lezindlebe zakho emazwini olwazi.

13 از تأدیب کردن فرزند خویش کوتاهی نکن. چوب تنبیه او را نخواهد کشت.

Ungagodleli umntwana isijeziso; nxa umtshaya ngoswazi kayikufa.

14 او را با چوب تنبیه کن که جانش را از هلاکت نجات خواهی داد. (Sheol h7585)

Wena uzamtshaya ngoswazi, ukhulule umphefumulo wakhe esihogweni. (Sheol h7585)

15 پسرم، اگر حکمت در دل تو باشد، دل من شاد خواهد شد

Ndodana yami, uba inhliziyo yakho ihlakanipha, inhliziyo yami izathokoza, yebo eyami;

16 و هنگامی که دهانت به راستی سخن بگوید، وجود من به وجد خواهد آمد.

lezinso zami zizajabula ekukhulumeni kwendebe zakho izinto eziqondileyo.

17 به گناهکاران حسادت نورز، بلکه اشتیاق تو اطاعت از خداوند باشد؛

Inhliziyo yakho kayingahawukeli izoni; kodwa bana ekwesabeni iNkosi lonke usuku.

18 زیرا در این صورت آیندهٔ خوبی خواهی داشت و امید تو بر باد نخواهد رفت.

Ngoba isibili kukhona umvuzo, lomlindelo wakho kawuyikuqunywa.

19 ای پسرم، عاقل باش و به سخنانم گوش فرا ده. در راه راست گام بردار

Lalela wena, ndodana yami, uhlakaniphe, uqondise inhliziyo yakho endleleni.

20 و با آدمهای میگسار و شکم‌پرست معاشرت نکن،

Ungabi phakathi kwabanathi bewayini, phakathi kwezihwaba zenyama.

21 زیرا کسانی که کارشان فقط خوردن و خوابیدن است، فقیر و محتاج خواهند شد.

Ngoba isidakwa lesihwaba sizakuba ngumyanga, lokuwozela kugqokisa amadabudabu.

22 نصیحت پدرت را که تو را به وجود آورده گوش بگیر و مادر پیرت را خوار مشمار.

Lalela uyihlo owakuzalayo, ungamdeleli unyoko esemdala.

23 در پی حقیقت باش و حکمت و ادب و فهم را کسب کن و به هیچ قیمت آنها را از دست نده.

Thenga iqiniso, ungalithengisi; inhlakanipho, lemfundiso, lokuqedisisa.

24 فرزندی درستکار و دانا باش تا مایهٔ شادی و خشنودی پدر و مادرت شوی.

Uyise wolungileyo uzathaba lokuthaba; lozala ohlakaniphileyo uzathokoza ngaye.

25

Uyihlo lonyoko kabathokoze, lokuzeleyo kathabe.

26 ای پسرم، به من گوش بده و از زندگی من سرمشق بگیر.

Ndodana yami, ngiphe inhliziyo yakho, lamehlo akho kawananzelele indlela zami.

27 بدان که زن بدکاره دام خطرناکی است.

Ngoba iwule lingumgodi otshonayo, lowesifazana owemzini ungumthombo ongumcingo.

28 او مانند راهزن در کمین قربانیان خود می‌نشیند و باعث می‌شود مردان زیادی خیانتکار شوند.

Laye ucathama njengomphangi, andise abangathembekanga phakathi kwabantu.

29 مصیبت و بدبختی گریبانگیر چه کسی می‌شود؟ آن کیست که دائم نزاع به پا می‌کند و می‌نالد، بی‌جهت زخمی می‌شود و چشمانش تار می‌گردد؟

Ngubani olo: Maye? Ngubani olo: Wo? Ngubani olenkani? Ngubani olesililo? Ngubani olamanxeba ngeze? Ngubani olamehlo abomvu?

30 کسی که دائم شراب می‌خورد و به دنبال میگساری می‌رود.

Yilabo abalibala ewayinini, yilabo abazedinga iwayini elixutshanisiweyo.

31 پس فریفتهٔ شراب قرمز نشو که در پیاله به تو چشمک می‌زند و سپس به نرمی از گلویت پایین می‌رود؛

Ungakhangeli iwayini, lapho lizibonakalisa libomvu, nxa linika umbala walo enkomitshini, lihamba liqondile.

32 زیرا در پایان، مثل مار سمی تو را نیش خواهد زد و چون افعی تو را خواهد گزید.

Ekucineni kwalo liluma njengenyoka, lilume njengebululu.

33 چشمانت چیزهای عجیب و غریب خواهند دید و گرفتار وهم و خیال خواهی شد.

Amehlo akho azabona abesifazana bemzini, lenhliziyo yakho ikhulume izinto eziphambeneyo.

34 مانند کسی خواهی بود که بر سر دکل کشتی که دستخوش امواج دریاست خوابیده باشد.

Yebo, uzakuba njengolala enhliziyweni yolwandle, lanjengolala esihlokweni sensika yomkhumbi.

35 خواهی گفت: «مرا زدند ولی دردی احساس نمی‌کنم. کی به هوش می‌آیم تا پیاله‌ای دیگر بنوشم؟»

Bangitshayile, kangizwanga buhlungu; bangidutshuzile, kangikunanzanga. Ngizavuka nini? Ngiphinde ngilidinge futhi.