امثال 23

1 وقتی با حاکم سر سفره می‌نشینی، به خاطر بسپار با چه کسی روبرو هستی.

Bw’otuulanga okulya n’omufuzi, weetegerezanga ebiri mu maaso go;

2 اگر آدم پرخوری هستی، کارد بر گلویت بگذار

era weegendereze bw’obanga omanyi ng’olulunkanira ebyokulya.

3 و شیفتهٔ غذاهای لذیذ او نشو، زیرا ممکن است فریبی در کار باشد.

Tolulunkanira mmere ye ennungi, kubanga erimbalimba.

4 عاقل باش و برای به چنگ آوردن ثروت، خودت را خسته نکن،

Teweemalangako mirembe ng’oyaayaanira obugagga; weefuge obeere mukkakkamu.

5 زیرا ثروت ناپایدار است و مانند عقاب می‌پرد و ناپدید می‌شود.

Eby’obugagga obikubako eriiso limu nga by’agenze dda, kubanga ddala bimera ebiwaawaatiro ne bibuuka mu bbanga ng’empungu.

6 از سفرهٔ آدم خسیس غذا نخور و برای غذاهای لذیذ او حریص نباش،

Tolyanga mmere ya muntu mukodo, wadde okwegomba ebirungi by’alya.

7 چون او حساب هر چه را که بخوری در فکرش نگه می‌دارد. او تعارف می‌کند و می‌گوید: «بخور و بنوش»، اما این را از ته دل نمی‌گوید.

Kubanga ye muntu abalirira ensimbi z’asaasaanyizza, n’akugamba nti, “Weeriire, weenywere,” naye ng’omutima gwe tegukusanyukira.

8 لقمه‌ای را که خورده‌ای استفراغ خواهی کرد و تشکرات تو بر باد خواهد رفت.

Akatono k’onooba olidde onookasesema, ebigambo byo ebirungi eby’okwebaza bibe bya bwereere.

9 آدم نادان را نصیحت نکن، چون او سخنان حکیمانه تو را خوار خواهد شمرد.

Totegana kubuulirira musirusiru, kubanga ajja kunyooma ebigambo byo eby’amagezi.

10 حدود ملک خود را که از قدیم تعیین شده، تغییر نده و زمین یتیمان را غصب نکن،

Tojjululanga nsalo ey’edda, so toyingiriranga nnimiro za bamulekwa,

11 زیرا حامی ایشان قدرتمند است و به داد آنها خواهد رسید.

kubanga abalwanirira w’amaanyi, alikuggulako omusango.

12 وقتی دیگران تو را تأدیب می‌کنند، با تمام دل آن را بپذیر و به سخنان آموزنده‌شان گوش فرا ده.

Ossangayo omwoyo eri okuyigirizibwa, n’amatu go eri ebigambo by’okutegeera.

13 از تأدیب کردن فرزند خویش کوتاهی نکن. چوب تنبیه او را نخواهد کشت.

Tolekangayo kukangavvula mwana, bw’omubonereza n’akaggo tekimutta.

14 او را با چوب تنبیه کن که جانش را از هلاکت نجات خواهی داد. (Sheol h7585)

Mubonerezenga n’akaggo, kiwonye emmeeme ye okufa. (Sheol h7585)

15 پسرم، اگر حکمت در دل تو باشد، دل من شاد خواهد شد

Mwana wange, bw’oba n’omutima ogw’amagezi, kinsanyusa.

16 و هنگامی که دهانت به راستی سخن بگوید، وجود من به وجد خواهد آمد.

Nnaajjaguzanga okuva ku ntobo y’omutima gwange, bw’onooyogeranga ebituufu.

17 به گناهکاران حسادت نورز، بلکه اشتیاق تو اطاعت از خداوند باشد؛

Omutima gwo gulemenga okukwatirwa aboonoonyi obuggya, kyokka nyiikira okutya Mukama ebbanga lyonna.

18 زیرا در این صورت آیندهٔ خوبی خواهی داشت و امید تو بر باد نخواهد رفت.

Mazima ddala onoobanga n’essuubi mu biseera eby’omu maaso, n’essuubi lyo eryo teririggwaawo.

19 ای پسرم، عاقل باش و به سخنانم گوش فرا ده. در راه راست گام بردار

Mwana wange wulirizanga, obeerenga n’amagezi, okumenga omutima gwo mu kkubo ettuufu.

20 و با آدمهای میگسار و شکم‌پرست معاشرت نکن،

Teweegattanga ku abo abeekamirira omwenge, n’abalulunkanira ennyama:

21 زیرا کسانی که کارشان فقط خوردن و خوابیدن است، فقیر و محتاج خواهند شد.

Kubanga omutamiivu n’omuluvu baavuwala, n’okubongoota olutata kubambaza enziina.

22 نصیحت پدرت را که تو را به وجود آورده گوش بگیر و مادر پیرت را خوار مشمار.

Wulirizanga kitaawo eyakuzaala, so togayanga nnyoko ng’akaddiye.

23 در پی حقیقت باش و حکمت و ادب و فهم را کسب کن و به هیچ قیمت آنها را از دست نده.

Gula amazima so togatunda, ffuna amagezi, n’okuyigirizibwa n’okutegeera.

24 فرزندی درستکار و دانا باش تا مایهٔ شادی و خشنودی پدر و مادرت شوی.

Kitaawe w’omutuukirivu alina essanyu lingi, n’oyo azaala omwana ow’amagezi amwenyumiririzaamu.

25

Leka kitaawo ne nnyoko basanyuke, omukazi eyakuzaala ajaguzenga.

26 ای پسرم، به من گوش بده و از زندگی من سرمشق بگیر.

Mwana wange mpa omutima gwo, n’amaaso go geekalirize amakubo gange,

27 بدان که زن بدکاره دام خطرناکی است.

kubanga omukazi omwenzi lukonko luwanvu, n’omukazi omubambaavu luzzi lufunda.

28 او مانند راهزن در کمین قربانیان خود می‌نشیند و باعث می‌شود مردان زیادی خیانتکار شوند.

Ateega ng’omutemu, n’ayongera ku muwendo gw’abasajja abatali beesigwa eri bakazi baabwe.

29 مصیبت و بدبختی گریبانگیر چه کسی می‌شود؟ آن کیست که دائم نزاع به پا می‌کند و می‌نالد، بی‌جهت زخمی می‌شود و چشمانش تار می‌گردد؟

Ani alina obuyinike? Ani alina ennaku? Ani alina ennyombo? Ani alina okwemulugunya? Ani alina ebiwundu eby’obwereere? Ani amyuse amaaso?

30 کسی که دائم شراب می‌خورد و به دنبال میگساری می‌رود.

Abo abatava ku mwenge, nga bagenda baloza ku mwenge omutabule.

31 پس فریفتهٔ شراب قرمز نشو که در پیاله به تو چشمک می‌زند و سپس به نرمی از گلویت پایین می‌رود؛

Totunuulira wayini ng’amyuse, bw’atemaganira mu ggiraasi ng’akka empolampola;

32 زیرا در پایان، مثل مار سمی تو را نیش خواهد زد و چون افعی تو را خواهد گزید.

ku nkomerero aluma ng’omusota, wa busagwa ng’essalambwa.

33 چشمانت چیزهای عجیب و غریب خواهند دید و گرفتار وهم و خیال خواهی شد.

Amaaso go galiraba ebyewuunyo, n’omutwe gwo ne gulowooza ebitategeerekeka.

34 مانند کسی خواهی بود که بر سر دکل کشتی که دستخوش امواج دریاست خوابیده باشد.

Oliba ng’omuntu eyeebase wakati mu nnyanja, obanga oyo alengejjera waggulu ku mulongooti.

35 خواهی گفت: «مرا زدند ولی دردی احساس نمی‌کنم. کی به هوش می‌آیم تا پیاله‌ای دیگر بنوشم؟»

Olyogera nti, “Bankubye, naye sirumiddwa. Bankubye naye sirina kye mpuliddemu. Nnaazuukuka ddi, neeyongere okunywa?”