امثال 23

1 وقتی با حاکم سر سفره می‌نشینی، به خاطر بسپار با چه کسی روبرو هستی.

Wenn du sitzest und issest mit einem HERRN, so merke, wen du vor dir hast,

2 اگر آدم پرخوری هستی، کارد بر گلویت بگذار

und setze ein Messer an deine Kehle, willst du das Leben behalten.

3 و شیفتهٔ غذاهای لذیذ او نشو، زیرا ممکن است فریبی در کار باشد.

Wünsche dir nicht seiner Speise, denn es ist falsch Brot.

4 عاقل باش و برای به چنگ آوردن ثروت، خودت را خسته نکن،

Bemühe dich nicht, reich zu werden, und laß ab von deinen Fündlein!

5 زیرا ثروت ناپایدار است و مانند عقاب می‌پرد و ناپدید می‌شود.

Laß deine Augen nicht fliegen dahin, das du nicht haben kannst; denn dasselbe macht ihm Flügel wie ein Adler und fleugt gen Himmel.

6 از سفرهٔ آدم خسیس غذا نخور و برای غذاهای لذیذ او حریص نباش،

Iß nicht Brot bei einem Neidischen und wünsche dir seiner Speise nicht.

7 چون او حساب هر چه را که بخوری در فکرش نگه می‌دارد. او تعارف می‌کند و می‌گوید: «بخور و بنوش»، اما این را از ته دل نمی‌گوید.

Denn wie ein Gespenst ist er inwendig. Er spricht: Iß und trink! und sein Herz ist doch nicht an dir.

8 لقمه‌ای را که خورده‌ای استفراغ خواهی کرد و تشکرات تو بر باد خواهد رفت.

Deine Bissen, die du gegessen hattest mußt du ausspeien und mußt deine freundlichen Worte verloren haben.

9 آدم نادان را نصیحت نکن، چون او سخنان حکیمانه تو را خوار خواهد شمرد.

Rede nicht vor des Narren Ohren; denn er verachtet die Klugheit deiner Rede.

10 حدود ملک خود را که از قدیم تعیین شده، تغییر نده و زمین یتیمان را غصب نکن،

Treibe nicht zurück die vorigen Grenzen und gehe nicht auf der Waisen Acker!

11 زیرا حامی ایشان قدرتمند است و به داد آنها خواهد رسید.

Denn ihr Erlöser ist mächtig; der wird ihre Sache wider dich ausführen.

12 وقتی دیگران تو را تأدیب می‌کنند، با تمام دل آن را بپذیر و به سخنان آموزنده‌شان گوش فرا ده.

Gib dein Herz zur Zucht und deine Ohren zu vernünftiger Rede.

13 از تأدیب کردن فرزند خویش کوتاهی نکن. چوب تنبیه او را نخواهد کشت.

Laß nicht ab, den Knaben zu züchtigen; denn wo du ihn mit der Rute hauest, so darf man ihn nicht töten.

14 او را با چوب تنبیه کن که جانش را از هلاکت نجات خواهی داد. (Sheol h7585)

Du hauest ihn mit der Rute; aber du errettest seine Seele von der Hölle. (Sheol h7585)

15 پسرم، اگر حکمت در دل تو باشد، دل من شاد خواهد شد

Mein Sohn, so du weise bist, so freuet sich auch mein Herz;

16 و هنگامی که دهانت به راستی سخن بگوید، وجود من به وجد خواهد آمد.

und meine Nieren sind froh, wenn deine Lippen reden, was recht ist.

17 به گناهکاران حسادت نورز، بلکه اشتیاق تو اطاعت از خداوند باشد؛

Dein Herz folge nicht den Sündern, sondern sei täglich in der Furcht des HERRN.

18 زیرا در این صورت آیندهٔ خوبی خواهی داشت و امید تو بر باد نخواهد رفت.

Denn es wird dir hernach gut sein und dein Warten wird nicht fehlen.

19 ای پسرم، عاقل باش و به سخنانم گوش فرا ده. در راه راست گام بردار

Höre, mein Sohn, und sei weise und richte dein Herz in den Weg.

20 و با آدمهای میگسار و شکم‌پرست معاشرت نکن،

Sei nicht unter den Säufern und Schlemmern;

21 زیرا کسانی که کارشان فقط خوردن و خوابیدن است، فقیر و محتاج خواهند شد.

denn die Säufer und Schlemmer verarmen, und ein Schläfer muß zerrissene Kleider tragen.

22 نصیحت پدرت را که تو را به وجود آورده گوش بگیر و مادر پیرت را خوار مشمار.

Gehorche deinem Vater, der dich gezeugt hat, und verachte deine Mutter nicht, wenn sie alt wird!

23 در پی حقیقت باش و حکمت و ادب و فهم را کسب کن و به هیچ قیمت آنها را از دست نده.

Kaufe Wahrheit und verkaufe sie nicht, Weisheit, Zucht und Verstand.

24 فرزندی درستکار و دانا باش تا مایهٔ شادی و خشنودی پدر و مادرت شوی.

Ein Vater des Gerechten freuet sich, und wer einen Weisen gezeugt hat, ist fröhlich darüber.

25

Laß sich deinen Vater und deine Mutter freuen und fröhlich sein, die dich gezeuget hat.

26 ای پسرم، به من گوش بده و از زندگی من سرمشق بگیر.

Gib mir, mein Sohn, dein Herz und laß deinen Augen meine Wege wohlgefallen.

27 بدان که زن بدکاره دام خطرناکی است.

Denn eine Hure ist eine tiefe Grube, und die Ehebrecherin ist eine enge Grube.

28 او مانند راهزن در کمین قربانیان خود می‌نشیند و باعث می‌شود مردان زیادی خیانتکار شوند.

Auch lauert sie wie ein Räuber und die Frechen unter den Menschen sammelt sie zu sich.

29 مصیبت و بدبختی گریبانگیر چه کسی می‌شود؟ آن کیست که دائم نزاع به پا می‌کند و می‌نالد، بی‌جهت زخمی می‌شود و چشمانش تار می‌گردد؟

Wo ist Weh? Wo ist Leid? Wo ist Zank? Wo ist Klagen? Wo sind Wunden ohne Ursache? Wo sind rote Augen?

30 کسی که دائم شراب می‌خورد و به دنبال میگساری می‌رود.

Nämlich, wo man beim Wein liegt und kommt auszusaufen, was eingeschenkt ist.

31 پس فریفتهٔ شراب قرمز نشو که در پیاله به تو چشمک می‌زند و سپس به نرمی از گلویت پایین می‌رود؛

Siehe den Wein nicht an, daß er so rot ist und im Glase so schön stehet. Er gehet glatt ein;

32 زیرا در پایان، مثل مار سمی تو را نیش خواهد زد و چون افعی تو را خواهد گزید.

aber danach beißt er wie eine Schlange und sticht wie eine Otter.

33 چشمانت چیزهای عجیب و غریب خواهند دید و گرفتار وهم و خیال خواهی شد.

So werden deine Augen nach andern Weibern sehen, und dein Herz wird verkehrte Dinge reden,

34 مانند کسی خواهی بود که بر سر دکل کشتی که دستخوش امواج دریاست خوابیده باشد.

und wirst sein wie einer, der mitten im Meer schläft, und wie einer schläft oben auf dem Mastbaum.

35 خواهی گفت: «مرا زدند ولی دردی احساس نمی‌کنم. کی به هوش می‌آیم تا پیاله‌ای دیگر بنوشم؟»

Sie schlagen mich, aber es tut mir nicht weh; sie klopfen mich, aber ich fühle es nicht. Wann will ich aufwachen, daß ich's mehr treibe?