امثال 23

1 وقتی با حاکم سر سفره می‌نشینی، به خاطر بسپار با چه کسی روبرو هستی.

Wenn du beim Mahl bei einem Fürsten sitzest, gib acht auf das, was man dir vorsetzt!

2 اگر آدم پرخوری هستی، کارد بر گلویت بگذار

Nur wenig leg dir in den Teller, falls du die Gier beherrschen willst!

3 و شیفتهٔ غذاهای لذیذ او نشو، زیرا ممکن است فریبی در کار باشد.

Nach Leckerbissen hege kein Gelüste! Es kann dies eine Speise der Enttäuschung sein.

4 عاقل باش و برای به چنگ آوردن ثروت، خودت را خسته نکن،

Bemüh dich nicht um Reichtum! Steh ab davon aus Klugheit!

5 زیرا ثروت ناپایدار است و مانند عقاب می‌پرد و ناپدید می‌شود.

Denn, schaust du nach ihm aus, ist er nicht da; er schafft sich Adlerflügel an und fliegt gen Himmel.

6 از سفرهٔ آدم خسیس غذا نخور و برای غذاهای لذیذ او حریص نباش،

Mit einem Menschen voller Mißgunst speise nicht! Nach seinen Leckerbissen hege kein Gelüste!

7 چون او حساب هر چه را که بخوری در فکرش نگه می‌دارد. او تعارف می‌کند و می‌گوید: «بخور و بنوش»، اما این را از ته دل نمی‌گوید.

Denn wie ein Ekel beim Genuß ist es mit diesem: "Iß doch und trink!" sagt er zu dir; er aber meint's mit dir nicht ehrlich.

8 لقمه‌ای را که خورده‌ای استفراغ خواهی کرد و تشکرات تو بر باد خواهد رفت.

Den Bissen, den du issest, sollst du wieder ausspeien, verderben dir die guten Sachen.

9 آدم نادان را نصیحت نکن، چون او سخنان حکیمانه تو را خوار خواهد شمرد.

Red nicht vor eines Toren Ohren! Denn er verachtet deiner Rede klugen Sinn.

10 حدود ملک خود را که از قدیم تعیین شده، تغییر نده و زمین یتیمان را غصب نکن،

Verrück die Grenze nicht der Kinder! Mach keinen Eingriff in der Waisen Äcker!

11 زیرا حامی ایشان قدرتمند است و به داد آنها خواهد رسید.

Denn der sie schützt, ist stark, führt ihre Sache wider dich.

12 وقتی دیگران تو را تأدیب می‌کنند، با تمام دل آن را بپذیر و به سخنان آموزنده‌شان گوش فرا ده.

Was über Zucht ich sage, merk dir wohl! Auf einsichtsvolle Rede höre!

13 از تأدیب کردن فرزند خویش کوتاهی نکن. چوب تنبیه او را نخواهد کشت.

Entzieh nicht deinem Knaben seine Züchtigung! Wenn du ihn mit der Rute schlägst, so stirbt er nicht daran.

14 او را با چوب تنبیه کن که جانش را از هلاکت نجات خواهی داد. (Sheol h7585)

Du schlägst ihn mit der Rute zwar; doch rettest du sein Leben vor der Hölle. (Sheol h7585)

15 پسرم، اگر حکمت در دل تو باشد، دل من شاد خواهد شد

Mein Sohn! Wird weise je dein Herz, dann bin auch ich in meinem Herzen fröhlich.

16 و هنگامی که دهانت به راستی سخن بگوید، وجود من به وجد خواهد آمد.

Mein Innerstes frohlockt, wenn deine Lippen reden das, was recht.

17 به گناهکاران حسادت نورز، بلکه اشتیاق تو اطاعت از خداوند باشد؛

Es eifere nicht dein Herz den Sündern nach, es streb vielmehr nach Gottesfurcht zu allen Zeiten!

18 زیرا در این صورت آیندهٔ خوبی خواهی داشت و امید تو بر باد نخواهد رفت.

Dann hast du eine Zukunft, und nicht zuschanden wird dir deine Hoffnung.

19 ای پسرم، عاقل باش و به سخنانم گوش فرا ده. در راه راست گام بردار

Mein Sohn! Horch auf! Und werde weise! Laß nur geraden Weg dein Herz beschreiten!

20 و با آدمهای میگسار و شکم‌پرست معاشرت نکن،

Sei nicht bei Weinsäufern und nicht bei liederlichen Menschen!

21 زیرا کسانی که کارشان فقط خوردن و خوابیدن است، فقیر و محتاج خواهند شد.

Der Säufer und der liederliche Mensch verarmen; die Dirne kleidet dich in Lumpen.

22 نصیحت پدرت را که تو را به وجود آورده گوش بگیر و مادر پیرت را خوار مشمار.

Auf deinen Vater hör, der dich gezeugt! Mißachte nimmer deine Mutter, weil sie alt geworden!

23 در پی حقیقت باش و حکمت و ادب و فهم را کسب کن و به هیچ قیمت آنها را از دست نده.

Die Wahrheit kauf! Versäum nicht ihren Einkauf, nicht den von Weisheit, Zucht und Einsicht!

24 فرزندی درستکار و دانا باش تا مایهٔ شادی و خشنودی پدر و مادرت شوی.

Gar laut frohlockt der Vater eines Frommen; wer einen Weisen zeugt, der freut sich über ihn.

25

So freue sich dein Vater über dich! Frohlocken möge die, die dich geboren!

26 ای پسرم، به من گوش بده و از زندگی من سرمشق بگیر.

Mein Sohn, gib mir dein Herz! Laß deinen Augen meine Wege wohlgefallen!

27 بدان که زن بدکاره دام خطرناکی است.

Denn eine tiefe Grube ist das andere Weib; ein enger Brunnen ist die Fremde.

28 او مانند راهزن در کمین قربانیان خود می‌نشیند و باعث می‌شود مردان زیادی خیانتکار شوند.

ja, wie ein Räuber liegt sie auf der Lauer, verübt an Menschen viel Betrug.

29 مصیبت و بدبختی گریبانگیر چه کسی می‌شود؟ آن کیست که دائم نزاع به پا می‌کند و می‌نالد، بی‌جهت زخمی می‌شود و چشمانش تار می‌گردد؟

Wer hat nur Ach? Und wer hat Wehe? Wer hat nur Streitereien? Und wer Klagen? Wer Wunden ganz umsonst? Wer hat ein blaues Auge?

30 کسی که دائم شراب می‌خورد و به دنبال میگساری می‌رود.

Die spät beim Weine sitzen, die zu des Mischtranks Probe kommen.

31 پس فریفتهٔ شراب قرمز نشو که در پیاله به تو چشمک می‌زند و سپس به نرمی از گلویت پایین می‌رود؛

Schau nach dem Wein nicht gierig, wie er rötlich schimmert, wie er im Becher funkelnd leicht hinuntergleitet!

32 زیرا در پایان، مثل مار سمی تو را نیش خواهد زد و چون افعی تو را خواهد گزید.

Zum Schlusse gleicht er einer Schlange, die dich sticht, und einem Basilisken, der sein Gift verspritzt.

33 چشمانت چیزهای عجیب و غریب خواهند دید و گرفتار وهم و خیال خواهی شد.

Und deine Augen blicken schief; dein Herz denkt ganz verkehrte Sachen.

34 مانند کسی خواهی بود که بر سر دکل کشتی که دستخوش امواج دریاست خوابیده باشد.

Und du gleichst einem Mann, der mitten in dem Meere liegt, ja einem Mann, der oben auf dem Mastbaum sitzt.

35 خواهی گفت: «مرا زدند ولی دردی احساس نمی‌کنم. کی به هوش می‌آیم تا پیاله‌ای دیگر بنوشم؟»

"Ja, hätt' man mich geschlagen, hätt' es mir nicht weh getan. Und wenn man mich geprügelt, hätt' ich's nicht gemerkt. Sobald ich wieder nüchtern bin, will ich aufs neue mich ihm wiederum ergeben."