امثال 23

1 وقتی با حاکم سر سفره می‌نشینی، به خاطر بسپار با چه کسی روبرو هستی.

Si tu es à table avec un grand, Fais attention à ce qui est devant toi;

2 اگر آدم پرخوری هستی، کارد بر گلویت بگذار

Mets un couteau à ta gorge, Si tu as trop d’avidité.

3 و شیفتهٔ غذاهای لذیذ او نشو، زیرا ممکن است فریبی در کار باشد.

Ne convoite pas ses friandises: C’est un aliment trompeur.

4 عاقل باش و برای به چنگ آوردن ثروت، خودت را خسته نکن،

Ne te tourmente pas pour t’enrichir, N’y applique pas ton intelligence.

5 زیرا ثروت ناپایدار است و مانند عقاب می‌پرد و ناپدید می‌شود.

Veux-tu poursuivre du regard ce qui va disparaître? Car la richesse se fait des ailes, Et comme l’aigle, elle prend son vol vers les cieux.

6 از سفرهٔ آدم خسیس غذا نخور و برای غذاهای لذیذ او حریص نباش،

Ne mange pas le pain de celui dont le regard est malveillant, Et ne convoite pas ses friandises;

7 چون او حساب هر چه را که بخوری در فکرش نگه می‌دارد. او تعارف می‌کند و می‌گوید: «بخور و بنوش»، اما این را از ته دل نمی‌گوید.

Car il est comme les pensées de son âme. Mange et bois, te dira-t-il; Mais son cœur n’est point avec toi.

8 لقمه‌ای را که خورده‌ای استفراغ خواهی کرد و تشکرات تو بر باد خواهد رفت.

Tu vomiras le morceau que tu as mangé, Et tu auras perdu tes propos agréables.

9 آدم نادان را نصیحت نکن، چون او سخنان حکیمانه تو را خوار خواهد شمرد.

Ne parle pas aux oreilles de l’insensé, Car il méprise la sagesse de tes discours.

10 حدود ملک خود را که از قدیم تعیین شده، تغییر نده و زمین یتیمان را غصب نکن،

Ne déplace pas la borne ancienne, Et n’entre pas dans le champ des orphelins;

11 زیرا حامی ایشان قدرتمند است و به داد آنها خواهد رسید.

Car leur vengeur est puissant: Il défendra leur cause contre toi.

12 وقتی دیگران تو را تأدیب می‌کنند، با تمام دل آن را بپذیر و به سخنان آموزنده‌شان گوش فرا ده.

Ouvre ton cœur à l’instruction, Et tes oreilles aux paroles de la science.

13 از تأدیب کردن فرزند خویش کوتاهی نکن. چوب تنبیه او را نخواهد کشت.

N’épargne pas la correction à l’enfant; Si tu le frappes de la verge, il ne mourra point.

14 او را با چوب تنبیه کن که جانش را از هلاکت نجات خواهی داد. (Sheol h7585)

En le frappant de la verge, Tu délivres son âme du séjour des morts. (Sheol h7585)

15 پسرم، اگر حکمت در دل تو باشد، دل من شاد خواهد شد

Mon fils, si ton cœur est sage, Mon cœur à moi sera dans la joie;

16 و هنگامی که دهانت به راستی سخن بگوید، وجود من به وجد خواهد آمد.

Mes entrailles seront émues d’allégresse, Quand tes lèvres diront ce qui est droit.

17 به گناهکاران حسادت نورز، بلکه اشتیاق تو اطاعت از خداوند باشد؛

Que ton cœur n’envie point les pécheurs, Mais qu’il ait toujours la crainte de l’Éternel;

18 زیرا در این صورت آیندهٔ خوبی خواهی داشت و امید تو بر باد نخواهد رفت.

Car il est un avenir, Et ton espérance ne sera pas anéantie.

19 ای پسرم، عاقل باش و به سخنانم گوش فرا ده. در راه راست گام بردار

Écoute, mon fils, et sois sage; Dirige ton cœur dans la voie droite.

20 و با آدمهای میگسار و شکم‌پرست معاشرت نکن،

Ne sois pas parmi les buveurs de vin, Parmi ceux qui font excès des viandes:

21 زیرا کسانی که کارشان فقط خوردن و خوابیدن است، فقیر و محتاج خواهند شد.

Car l’ivrogne et celui qui se livre à des excès s’appauvrissent, Et l’assoupissement fait porter des haillons.

22 نصیحت پدرت را که تو را به وجود آورده گوش بگیر و مادر پیرت را خوار مشمار.

Écoute ton père, lui qui t’a engendré, Et ne méprise pas ta mère, quand elle est devenue vieille.

23 در پی حقیقت باش و حکمت و ادب و فهم را کسب کن و به هیچ قیمت آنها را از دست نده.

Acquiers la vérité, et ne la vends pas, La sagesse, l’instruction et l’intelligence.

24 فرزندی درستکار و دانا باش تا مایهٔ شادی و خشنودی پدر و مادرت شوی.

Le père du juste est dans l’allégresse, Celui qui donne naissance à un sage aura de la joie.

25

Que ton père et ta mère se réjouissent, Que celle qui t’a enfanté soit dans l’allégresse!

26 ای پسرم، به من گوش بده و از زندگی من سرمشق بگیر.

Mon fils, donne-moi ton cœur, Et que tes yeux se plaisent dans mes voies.

27 بدان که زن بدکاره دام خطرناکی است.

Car la prostituée est une fosse profonde, Et l’étrangère un puits étroit.

28 او مانند راهزن در کمین قربانیان خود می‌نشیند و باعث می‌شود مردان زیادی خیانتکار شوند.

Elle dresse des embûches comme un brigand, Et elle augmente parmi les hommes le nombre des perfides.

29 مصیبت و بدبختی گریبانگیر چه کسی می‌شود؟ آن کیست که دائم نزاع به پا می‌کند و می‌نالد، بی‌جهت زخمی می‌شود و چشمانش تار می‌گردد؟

Pour qui les ah? Pour qui les hélas? Pour qui les disputes? Pour qui les plaintes? Pour qui les blessures sans raison? Pour qui les yeux rouges?

30 کسی که دائم شراب می‌خورد و به دنبال میگساری می‌رود.

Pour ceux qui s’attardent auprès du vin, Pour ceux qui vont déguster du vin mêlé.

31 پس فریفتهٔ شراب قرمز نشو که در پیاله به تو چشمک می‌زند و سپس به نرمی از گلویت پایین می‌رود؛

Ne regarde pas le vin qui paraît d’un beau rouge, Qui fait des perles dans la coupe, Et qui coule aisément.

32 زیرا در پایان، مثل مار سمی تو را نیش خواهد زد و چون افعی تو را خواهد گزید.

Il finit par mordre comme un serpent, Et par piquer comme un basilic.

33 چشمانت چیزهای عجیب و غریب خواهند دید و گرفتار وهم و خیال خواهی شد.

Tes yeux se porteront sur des étrangères, Et ton cœur parlera d’une manière perverse.

34 مانند کسی خواهی بود که بر سر دکل کشتی که دستخوش امواج دریاست خوابیده باشد.

Tu seras comme un homme couché au milieu de la mer, Comme un homme couché sur le sommet d’un mât:

35 خواهی گفت: «مرا زدند ولی دردی احساس نمی‌کنم. کی به هوش می‌آیم تا پیاله‌ای دیگر بنوشم؟»

On m’a frappé, … je n’ai point de mal!… On m’a battu, … je ne sens rien!… Quand me réveillerai-je?… J’en veux encore!