امثال 23

1 وقتی با حاکم سر سفره می‌نشینی، به خاطر بسپار با چه کسی روبرو هستی.

If you will sit down to eat with a ruler carefully you will consider [that] which [is] before you.

2 اگر آدم پرخوری هستی، کارد بر گلویت بگذار

And you will put a knife in throat your if [are] a master of appetite you.

3 و شیفتهٔ غذاهای لذیذ او نشو، زیرا ممکن است فریبی در کار باشد.

May not (you crave *Q(K)*) for dainties his and it [is] food of lies.

4 عاقل باش و برای به چنگ آوردن ثروت، خودت را خسته نکن،

May not you labor to gain riches from understanding your cease.

5 زیرا ثروت ناپایدار است و مانند عقاب می‌پرد و ناپدید می‌شود.

(¿ Do you cause to fly *Q(K)*) eyes your on it and there not [is] it for certainly it makes for itself wings like an eagle (it flies away *Q(K)*) the heavens.

6 از سفرهٔ آدم خسیس غذا نخور و برای غذاهای لذیذ او حریص نباش،

May not you eat [the] food of a [person] evil of eye and may not (you crave *Q(K)*) for dainties his.

7 چون او حساب هر چه را که بخوری در فکرش نگه می‌دارد. او تعارف می‌کند و می‌گوید: «بخور و بنوش»، اما این را از ته دل نمی‌گوید.

For - as he calculates in self his [is] so he eat and drink he says to you and heart his not [is] with you.

8 لقمه‌ای را که خورده‌ای استفراغ خواهی کرد و تشکرات تو بر باد خواهد رفت.

Morsel your [which] you have eaten you will vomit up it and you will spoil words your pleasant.

9 آدم نادان را نصیحت نکن، چون او سخنان حکیمانه تو را خوار خواهد شمرد.

In [the] ears of a fool may not you speak for he will despise [the] insight of words your.

10 حدود ملک خود را که از قدیم تعیین شده، تغییر نده و زمین یتیمان را غصب نکن،

May not you displace a boundary of antiquity and in [the] fields of fatherless ones may not you go.

11 زیرا حامی ایشان قدرتمند است و به داد آنها خواهد رسید.

For redeemer their [is] strong he he will conduct case their with you.

12 وقتی دیگران تو را تأدیب می‌کنند، با تمام دل آن را بپذیر و به سخنان آموزنده‌شان گوش فرا ده.

Bring! to discipline heart your and ears your to words of knowledge.

13 از تأدیب کردن فرزند خویش کوتاهی نکن. چوب تنبیه او را نخواهد کشت.

May not you withhold from a youth discipline for you will strike him with the rod not he will die.

14 او را با چوب تنبیه کن که جانش را از هلاکت نجات خواهی داد. (Sheol h7585)

You with the rod you will strike him and life his from Sheol you will deliver. (Sheol h7585)

15 پسرم، اگر حکمت در دل تو باشد، دل من شاد خواهد شد

O son my if it is wise heart your it will rejoice heart my also I.

16 و هنگامی که دهانت به راستی سخن بگوید، وجود من به وجد خواهد آمد.

So they may rejoice kidneys my when speak lips your uprightness.

17 به گناهکاران حسادت نورز، بلکه اشتیاق تو اطاعت از خداوند باشد؛

May not it be jealous heart of your sinners that except in [the] fear of Yahweh all the day.

18 زیرا در این صورت آیندهٔ خوبی خواهی داشت و امید تو بر باد نخواهد رفت.

That except there [is] a future and hope your not it will be cut off.

19 ای پسرم، عاقل باش و به سخنانم گوش فرا ده. در راه راست گام بردار

Listen O you son my and be wise and guide in the way heart your.

20 و با آدمهای میگسار و شکم‌پرست معاشرت نکن،

May not you be among drunkards of wine among gluttons of meat themselves.

21 زیرا کسانی که کارشان فقط خوردن و خوابیدن است، فقیر و محتاج خواهند شد.

For a drunkard and a glutton he will become impoverished and rags it will clothe [them] drowsiness.

22 نصیحت پدرت را که تو را به وجود آورده گوش بگیر و مادر پیرت را خوار مشمار.

Listen to father your who he begot you and may not you despise if she is old mother your.

23 در پی حقیقت باش و حکمت و ادب و فهم را کسب کن و به هیچ قیمت آنها را از دست نده.

Truth buy and may not you sell [it] wisdom and discipline and understanding.

24 فرزندی درستکار و دانا باش تا مایهٔ شادی و خشنودی پدر و مادرت شوی.

(Certainly he rejoices *Q(k)*) [the] father of a righteous [son] (and [one who] begets *Q(K)*) a wise [son] (he rejoices *Q(K)*) in him.

25

May he rejoice father your and mother your and may she rejoice [the] [one who] bore you.

26 ای پسرم، به من گوش بده و از زندگی من سرمشق بگیر.

Give! O son my heart your to me and eyes your ways my (let them observe. *Q(K)*)

27 بدان که زن بدکاره دام خطرناکی است.

For [is] a pit deep a prostitute and [is] a well narrow a foreign [woman].

28 او مانند راهزن در کمین قربانیان خود می‌نشیند و باعث می‌شود مردان زیادی خیانتکار شوند.

Also she like a robber she lies in wait and treacherous [people] among humankind she increases.

29 مصیبت و بدبختی گریبانگیر چه کسی می‌شود؟ آن کیست که دائم نزاع به پا می‌کند و می‌نالد، بی‌جهت زخمی می‌شود و چشمانش تار می‌گردد؟

[belongs] to Whom? woe [belongs] to whom? woe! [belong] to whom? (contentions *Q(K)*) [belongs] to whom? complaint [belong] to whom? wounds without cause [belongs] to whom? dullness of eyes.

30 کسی که دائم شراب می‌خورد و به دنبال میگساری می‌رود.

To [those who] delay over the wine to [those who] go to examine mixed wine.

31 پس فریفتهٔ شراب قرمز نشو که در پیاله به تو چشمک می‌زند و سپس به نرمی از گلویت پایین می‌رود؛

May not you see wine for it will be red if it will give (in the cup *Q(K)*) eye its it will go with smoothness.

32 زیرا در پایان، مثل مار سمی تو را نیش خواهد زد و چون افعی تو را خواهد گزید.

End its like a snake it will bite and like a viper it will sting.

33 چشمانت چیزهای عجیب و غریب خواهند دید و گرفتار وهم و خیال خواهی شد.

Eyes your they will see strange [things] and heart your it will speak perverse things.

34 مانند کسی خواهی بود که بر سر دکل کشتی که دستخوش امواج دریاست خوابیده باشد.

And you will be like [one who] lies down in [the] heart of [the] sea and like [one who] lies down at [the] top of a mast.

35 خواهی گفت: «مرا زدند ولی دردی احساس نمی‌کنم. کی به هوش می‌آیم تا پیاله‌ای دیگر بنوشم؟»

They struck me not I am sick they beat me not I know when? will I awake I will repeat I will seek it again.