< امثال 23 >

وقتی با حاکم سر سفره می‌نشینی، به خاطر بسپار با چه کسی روبرو هستی. 1
When thou sittest to eate with a ruler, consider diligently what is before thee,
اگر آدم پرخوری هستی، کارد بر گلویت بگذار 2
And put the knife to thy throte, if thou be a man giuen to the appetite.
و شیفتهٔ غذاهای لذیذ او نشو، زیرا ممکن است فریبی در کار باشد. 3
Be not desirous of his deintie meates: for it is a deceiuable meate.
عاقل باش و برای به چنگ آوردن ثروت، خودت را خسته نکن، 4
Trauaile not too much to be rich: but cease from thy wisdome.
زیرا ثروت ناپایدار است و مانند عقاب می‌پرد و ناپدید می‌شود. 5
Wilt thou cast thine eyes vpon it, which is nothing? for riches taketh her to her wings, as an eagle, and flyeth into the heauen.
از سفرهٔ آدم خسیس غذا نخور و برای غذاهای لذیذ او حریص نباش، 6
Eate thou not the bread of him that hath an euil eye, neither desire his deintie meates.
چون او حساب هر چه را که بخوری در فکرش نگه می‌دارد. او تعارف می‌کند و می‌گوید: «بخور و بنوش»، اما این را از ته دل نمی‌گوید. 7
For as though he thought it in his heart, so will hee say vnto thee, Eate and drinke: but his heart is not with thee.
لقمه‌ای را که خورده‌ای استفراغ خواهی کرد و تشکرات تو بر باد خواهد رفت. 8
Thou shalt vomit thy morsels that thou hast eaten, and thou shalt lose thy sweete wordes.
آدم نادان را نصیحت نکن، چون او سخنان حکیمانه تو را خوار خواهد شمرد. 9
Speake not in the eares of a foole: for hee will despise the wisdome of thy wordes.
حدود ملک خود را که از قدیم تعیین شده، تغییر نده و زمین یتیمان را غصب نکن، 10
Remooue not the ancient boundes, and enter not into the fieldes of the fatherlesse.
زیرا حامی ایشان قدرتمند است و به داد آنها خواهد رسید. 11
For he that redeemeth them, is mightie: he will defend their cause against thee.
وقتی دیگران تو را تأدیب می‌کنند، با تمام دل آن را بپذیر و به سخنان آموزنده‌شان گوش فرا ده. 12
Apply thine heart to instruction, and thine eares to the wordes of knowledge.
از تأدیب کردن فرزند خویش کوتاهی نکن. چوب تنبیه او را نخواهد کشت. 13
Withhold not correction from the childe: if thou smite him with the rodde, he shall not die.
او را با چوب تنبیه کن که جانش را از هلاکت نجات خواهی داد. (Sheol h7585) 14
Thou shalt smite him with the rodde, and shalt deliuer his soule from hell. (Sheol h7585)
پسرم، اگر حکمت در دل تو باشد، دل من شاد خواهد شد 15
My sonne, if thine heart be wise, mine heart shall reioyce, and I also.
و هنگامی که دهانت به راستی سخن بگوید، وجود من به وجد خواهد آمد. 16
And my reynes shall reioyce, when thy lips speake righteous things.
به گناهکاران حسادت نورز، بلکه اشتیاق تو اطاعت از خداوند باشد؛ 17
Let not thine heart bee enuious against sinners: but let it bee in the feare of the Lord continually.
زیرا در این صورت آیندهٔ خوبی خواهی داشت و امید تو بر باد نخواهد رفت. 18
For surely there is an ende, and thy hope shall not be cut off.
ای پسرم، عاقل باش و به سخنانم گوش فرا ده. در راه راست گام بردار 19
O thou my sonne, heare, and bee wise, and guide thine heart in the way.
و با آدمهای میگسار و شکم‌پرست معاشرت نکن، 20
Keepe not company with drunkards, nor with gluttons.
زیرا کسانی که کارشان فقط خوردن و خوابیدن است، فقیر و محتاج خواهند شد. 21
For the drunkard and the glutton shall bee poore, and the sleeper shalbe clothed with ragges.
نصیحت پدرت را که تو را به وجود آورده گوش بگیر و مادر پیرت را خوار مشمار. 22
Obey thy father that hath begotten thee, and despise not thy mother when she is olde.
در پی حقیقت باش و حکمت و ادب و فهم را کسب کن و به هیچ قیمت آنها را از دست نده. 23
Bye the trueth, but sell it not: likewise wisdome, and instruction, and vnderstanding.
فرزندی درستکار و دانا باش تا مایهٔ شادی و خشنودی پدر و مادرت شوی. 24
The father of the righteous shall greatly reioyce, and hee that begetteth a wise childe, shall haue ioy of him.
25
Thy father and thy mother shall be glad, and she that bare thee shall reioyce.
ای پسرم، به من گوش بده و از زندگی من سرمشق بگیر. 26
My sonne, giue mee thine heart, and let thine eyes delite in my wayes.
بدان که زن بدکاره دام خطرناکی است. 27
For a whore is as a deepe ditche, and a strange woman is as a narrowe pitte.
او مانند راهزن در کمین قربانیان خود می‌نشیند و باعث می‌شود مردان زیادی خیانتکار شوند. 28
Also she lyeth in wait as for a praye, and she increaseth the transgressers among men.
مصیبت و بدبختی گریبانگیر چه کسی می‌شود؟ آن کیست که دائم نزاع به پا می‌کند و می‌نالد، بی‌جهت زخمی می‌شود و چشمانش تار می‌گردد؟ 29
To whome is woe? to whome is sorowe? to whom is strife? to whom is murmuring? to whom are woundes without cause? and to whome is the rednesse of the eyes?
کسی که دائم شراب می‌خورد و به دنبال میگساری می‌رود. 30
Euen to them that tarie long at the wine, to them that goe, and seeke mixt wine.
پس فریفتهٔ شراب قرمز نشو که در پیاله به تو چشمک می‌زند و سپس به نرمی از گلویت پایین می‌رود؛ 31
Looke not thou vpon the wine, when it is red, and when it sheweth his colour in the cup, or goeth downe pleasantly.
زیرا در پایان، مثل مار سمی تو را نیش خواهد زد و چون افعی تو را خواهد گزید. 32
In the ende thereof it will bite like a serpent, and hurt like a cockatrise.
چشمانت چیزهای عجیب و غریب خواهند دید و گرفتار وهم و خیال خواهی شد. 33
Thine eyes shall looke vpon strange women, and thine heart shall speake lewde things.
مانند کسی خواهی بود که بر سر دکل کشتی که دستخوش امواج دریاست خوابیده باشد. 34
And thou shalt bee as one that sleepeth in the middes of the sea, and as hee that sleepeth in the toppe of the maste.
خواهی گفت: «مرا زدند ولی دردی احساس نمی‌کنم. کی به هوش می‌آیم تا پیاله‌ای دیگر بنوشم؟» 35
They haue stricken mee, shalt thou say, but I was not sicke: they haue beaten mee, but I knew not, when I awoke: therefore will I seeke it yet still.

< امثال 23 >