امثال 23

1 وقتی با حاکم سر سفره می‌نشینی، به خاطر بسپار با چه کسی روبرو هستی.

你若与官长坐席， 要留意在你面前的是谁。

2 اگر آدم پرخوری هستی، کارد بر گلویت بگذار

你若是贪食的， 就当拿刀放在喉咙上。

3 و شیفتهٔ غذاهای لذیذ او نشو، زیرا ممکن است فریبی در کار باشد.

不可贪恋他的美食， 因为是哄人的食物。

4 عاقل باش و برای به چنگ آوردن ثروت، خودت را خسته نکن،

不要劳碌求富， 休仗自己的聪明。

5 زیرا ثروت ناپایدار است و مانند عقاب می‌پرد و ناپدید می‌شود.

你岂要定睛在虚无的钱财上吗？ 因钱财必长翅膀，如鹰向天飞去。

6 از سفرهٔ آدم خسیس غذا نخور و برای غذاهای لذیذ او حریص نباش،

不要吃恶眼人的饭， 也不要贪他的美味；

7 چون او حساب هر چه را که بخوری در فکرش نگه می‌دارد. او تعارف می‌کند و می‌گوید: «بخور و بنوش»، اما این را از ته دل نمی‌گوید.

因为他心怎样思量， 他为人就是怎样。 他虽对你说，请吃，请喝， 他的心却与你相背。

8 لقمه‌ای را که خورده‌ای استفراغ خواهی کرد و تشکرات تو بر باد خواهد رفت.

你所吃的那点食物必吐出来； 你所说的甘美言语也必落空。

9 آدم نادان را نصیحت نکن، چون او سخنان حکیمانه تو را خوار خواهد شمرد.

你不要说话给愚昧人听， 因他必藐视你智慧的言语。

10 حدود ملک خود را که از قدیم تعیین شده، تغییر نده و زمین یتیمان را غصب نکن،

不可挪移古时的地界， 也不可侵入孤儿的田地；

11 زیرا حامی ایشان قدرتمند است و به داد آنها خواهد رسید.

因他们的救赎主大有能力， 他必向你为他们辨屈。

12 وقتی دیگران تو را تأدیب می‌کنند، با تمام دل آن را بپذیر و به سخنان آموزنده‌شان گوش فرا ده.

你要留心领受训诲， 侧耳听从知识的言语。

13 از تأدیب کردن فرزند خویش کوتاهی نکن. چوب تنبیه او را نخواهد کشت.

不可不管教孩童； 你用杖打他，他必不至于死。

14 او را با چوب تنبیه کن که جانش را از هلاکت نجات خواهی داد. (Sheol h7585)

你要用杖打他， 就可以救他的灵魂免下阴间。 (Sheol h7585)

15 پسرم، اگر حکمت در دل تو باشد، دل من شاد خواهد شد

我儿，你心若存智慧， 我的心也甚欢喜。

16 و هنگامی که دهانت به راستی سخن بگوید، وجود من به وجد خواهد آمد.

你的嘴若说正直话， 我的心肠也必快乐。

17 به گناهکاران حسادت نورز، بلکه اشتیاق تو اطاعت از خداوند باشد؛

你心中不要嫉妒罪人， 只要终日敬畏耶和华；

18 زیرا در این صورت آیندهٔ خوبی خواهی داشت و امید تو بر باد نخواهد رفت.

因为至终必有善报， 你的指望也不致断绝。

19 ای پسرم، عاقل باش و به سخنانم گوش فرا ده. در راه راست گام بردار

我儿，你当听，当存智慧， 好在正道上引导你的心。

20 و با آدمهای میگسار و شکم‌پرست معاشرت نکن،

好饮酒的，好吃肉的， 不要与他们来往；

21 زیرا کسانی که کارشان فقط خوردن و خوابیدن است، فقیر و محتاج خواهند شد.

因为好酒贪食的，必致贫穷； 好睡觉的，必穿破烂衣服。

22 نصیحت پدرت را که تو را به وجود آورده گوش بگیر و مادر پیرت را خوار مشمار.

你要听从生你的父亲； 你母亲老了，也不可藐视她。

23 در پی حقیقت باش و حکمت و ادب و فهم را کسب کن و به هیچ قیمت آنها را از دست نده.

你当买真理； 就是智慧、训诲，和聪明也都不可卖。

24 فرزندی درستکار و دانا باش تا مایهٔ شادی و خشنودی پدر و مادرت شوی.

义人的父亲必大得快乐； 人生智慧的儿子，必因他欢喜。

25

你要使父母欢喜， 使生你的快乐。

26 ای پسرم، به من گوش بده و از زندگی من سرمشق بگیر.

我儿，要将你的心归我； 你的眼目也要喜悦我的道路。

27 بدان که زن بدکاره دام خطرناکی است.

妓女是深坑； 外女是窄阱。

28 او مانند راهزن در کمین قربانیان خود می‌نشیند و باعث می‌شود مردان زیادی خیانتکار شوند.

她埋伏好像强盗； 她使人中多有奸诈的。

29 مصیبت و بدبختی گریبانگیر چه کسی می‌شود؟ آن کیست که دائم نزاع به پا می‌کند و می‌نالد، بی‌جهت زخمی می‌شود و چشمانش تار می‌گردد؟

谁有祸患？谁有忧愁？ 谁有争斗？谁有哀叹？ 谁无故受伤？谁眼目红赤？

30 کسی که دائم شراب می‌خورد و به دنبال میگساری می‌رود.

就是那流连饮酒、 常去寻找调和酒的人。

31 پس فریفتهٔ شراب قرمز نشو که در پیاله به تو چشمک می‌زند و سپس به نرمی از گلویت پایین می‌رود؛

酒发红，在杯中闪烁， 你不可观看， 虽然下咽舒畅， 终久是咬你如蛇，刺你如毒蛇。

32 زیرا در پایان، مثل مار سمی تو را نیش خواهد زد و چون افعی تو را خواهد گزید.

33 چشمانت چیزهای عجیب و غریب خواهند دید و گرفتار وهم و خیال خواهی شد.

你眼必看见异怪的事； 你心必发出乖谬的话。

34 مانند کسی خواهی بود که بر سر دکل کشتی که دستخوش امواج دریاست خوابیده باشد.

你必像躺在海中， 或像卧在桅杆上。

35 خواهی گفت: «مرا زدند ولی دردی احساس نمی‌کنم. کی به هوش می‌آیم تا پیاله‌ای دیگر بنوشم؟»

你必说：人打我，我却未受伤； 人鞭打我，我竟不觉得。 我几时清醒，我仍去寻酒。