امثال 23

1 وقتی با حاکم سر سفره می‌نشینی، به خاطر بسپار با چه کسی روبرو هستی.

Bir ağa ilə süfrəyə əyləşəndə Qarşında olana yaxşı bax.

2 اگر آدم پرخوری هستی، کارد بر گلویت بگذار

İştahan çox olsa da, boğazına sərhəd qoy.

3 و شیفتهٔ غذاهای لذیذ او نشو، زیرا ممکن است فریبی در کار باشد.

Onun ləziz xörəklərinə tamah salma, Çünki bu yemək adamı aldadar.

4 عاقل باش و برای به چنگ آوردن ثروت، خودت را خسته نکن،

Sərvət qazanmaq üçün özünü əldən salma, İdraklı ol, bu fikirdən vaz keç.

5 زیرا ثروت ناپایدار است و مانند عقاب می‌پرد و ناپدید می‌شود.

Gözünü sərvətə diksən, yox olar, Birdən qanadlanar, uçub qartal tək göyə qalxar.

6 از سفرهٔ آدم خسیس غذا نخور و برای غذاهای لذیذ او حریص نباش،

Xəsisin çörəyini yemə, Onun ləziz xörəklərinə tamah salma.

7 چون او حساب هر چه را که بخوری در فکرش نگه می‌دارد. او تعارف می‌کند و می‌گوید: «بخور و بنوش»، اما این را از ته دل نمی‌گوید.

O, ürəyində hər şeyin hesabını edər. Dilində sənə «ye, iç» deyər, Amma ürəyi ilə dili bir deyil.

8 لقمه‌ای را که خورده‌ای استفراغ خواهی کرد و تشکرات تو بر باد خواهد رفت.

Yediyin loğmanı qusarsan, Dediyin bütün şirin sözlər boşa çıxar.

9 آدم نادان را نصیحت نکن، چون او سخنان حکیمانه تو را خوار خواهد شمرد.

Axmağın qulağına söz demə, Çünki sənin ağıllı sözlərinə xor baxar.

10 حدود ملک خود را که از قدیم تعیین شده، تغییر نده و زمین یتیمان را غصب نکن،

Qədim sərhəd daşının yerini dəyişmə, Yetimlərin əkininə girmə.

11 زیرا حامی ایشان قدرتمند است و به داد آنها خواهد رسید.

Çünki onların Hamisi qüvvətlidir, Səninlə olan münaqişəyə O baxar.

12 وقتی دیگران تو را تأدیب می‌کنند، با تمام دل آن را بپذیر و به سخنان آموزنده‌شان گوش فرا ده.

Qəlbini tərbiyəyə, Qulaqlarını bilik sözlərinə ver.

13 از تأدیب کردن فرزند خویش کوتاهی نکن. چوب تنبیه او را نخواهد کشت.

Uşağa tərbiyə ver, bundan vaz keçmə, Tərbiyə kötəyi ona ölüm gətirməz.

14 او را با چوب تنبیه کن که جانش را از هلاکت نجات خواهی داد. (Sheol h7585)

Əgər sən onu kötəkləsən, Canını ölülər diyarından xilas edərsən. (Sheol h7585)

15 پسرم، اگر حکمت در دل تو باشد، دل من شاد خواهد شد

Oğlum, ürəyin hikmətli olarsa, Mənim də ürəyim sevinər.

16 و هنگامی که دهانت به راستی سخن بگوید، وجود من به وجد خواهد آمد.

Dilindən düz sözlər çıxarsa, Könlüm sevincdən cuşa gələr.

17 به گناهکاران حسادت نورز، بلکه اشتیاق تو اطاعت از خداوند باشد؛

Ürəyin günahkarlara qibtə etməsin, Ancaq bütün gün Rəbb qorxusu ilə yaşa.

18 زیرا در این صورت آیندهٔ خوبی خواهی داشت و امید تو بر باد نخواهد رفت.

Sənin də bir aqibətin var, Ümidin boşa çıxmaz.

19 ای پسرم، عاقل باش و به سخنانم گوش فرا ده. در راه راست گام بردار

Oğlum, dinlə, hikmətli ol, Qəlbini düz yola bağla.

20 و با آدمهای میگسار و شکم‌پرست معاشرت نکن،

Şərab düşkünü olan əyyaşlara, Ət qapan qarınqululara qoşulma.

21 زیرا کسانی که کارشان فقط خوردن و خوابیدن است، فقیر و محتاج خواهند شد.

Çünki əyyaş və qarınqulu yoxsullaşar, Yeyib-içib, məst olan cır-cındır içində qalar.

22 نصیحت پدرت را که تو را به وجود آورده گوش بگیر و مادر پیرت را خوار مشمار.

Doğma atana qulaq as, Qoca anana xor baxma.

23 در پی حقیقت باش و حکمت و ادب و فهم را کسب کن و به هیچ قیمت آنها را از دست نده.

Həqiqət al, onu satma, Hikməti, tərbiyəni, idrakı qoruyub-saxla.

24 فرزندی درستکار و دانا باش تا مایهٔ شادی و خشنودی پدر و مادرت شوی.

Salehin atası bolluca fərəhlənəcək, Hikmətlinin övladı onu sevindirəcək.

25

Qoy ata-anan sevinsin, Səni doğan fərəhlənsin.

26 ای پسرم، به من گوش بده و از زندگی من سرمشق بگیر.

Oğlum, ürəyini mənə yönəlt, Gözlərin mənim yollarımı nəzərdən keçirsin.

27 بدان که زن بدکاره دام خطرناکی است.

Fahişə dərin bir çuxurdur, Yad arvad dar quyudur.

28 او مانند راهزن در کمین قربانیان خود می‌نشیند و باعث می‌شود مردان زیادی خیانتکار شوند.

Quldur kimi pusqu qurar, İnsanlar arasında xainləri artırar.

29 مصیبت و بدبختی گریبانگیر چه کسی می‌شود؟ آن کیست که دائم نزاع به پا می‌کند و می‌نالد، بی‌جهت زخمی می‌شود و چشمانش تار می‌گردد؟

Kimdir yaslı? Kimdir dərdli? Kimin münaqişəsi var? Kimin şikayəti var? Kim boş yerə yaralandı? Kimin gözləri qızarar?

30 کسی که دائم شراب می‌خورد و به دنبال میگساری می‌رود.

Şərab içməyə oturub qalxmayan, Gedib müxtəlif şərab dadanlar!

31 پس فریفتهٔ شراب قرمز نشو که در پیاله به تو چشمک می‌زند و سپس به نرمی از گلویت پایین می‌رود؛

Şərabın al rənginə, Qədəhdə parlamasına, rahat içilməsinə baxma.

32 زیرا در پایان، مثل مار سمی تو را نیش خواهد زد و چون افعی تو را خواهد گزید.

Axırda ilan kimi sancar, Əfi ilan kimi zəhərlər.

33 چشمانت چیزهای عجیب و غریب خواهند دید و گرفتار وهم و خیال خواهی شد.

Gözlərinə qəribə şeylər görünər, Qəlbinə əyri fikirlər gələr.

34 مانند کسی خواهی بود که بر سر دکل کشتی که دستخوش امواج دریاست خوابیده باشد.

Özünü dənizin ortasında sanarsan, Sanki gəmi dirəyinin başında yatmısan.

35 خواهی گفت: «مرا زدند ولی دردی احساس نمی‌کنم. کی به هوش می‌آیم تا پیاله‌ای دیگر بنوشم؟»

Deyərsən: «Məni vurublar, hiss etməmişəm, Məni döyüblər, heç bilməmişəm. Yenə içmək üçün nə zaman ayılacağam?»