امثال 22

1 نیکنامی برتر از ثروت هنگفت است و محبوبیت گرانبهاتر از طلا و نقره.

Ein guter Ruf ist köstlicher denn großer Reichtum, und Gunst besser denn Silber und Gold.

2 دارا و ندار یک وجه مشترک دارند: هر دوی آنها را خداوند آفریده است.

Reiche und Arme müssen untereinander sein; der HERR hat sie alle gemacht.

3 شخص زیرک خطر را پیش‌بینی می‌کند و از آن اجتناب می‌نماید ولی آدم جاهل به سوی آن می‌رود و خود را گرفتار می‌سازد.

Der Kluge sieht das Unglück und verbirgt sich; die Unverständigen gehen hindurch und werden beschädigt.

4 ثمرهٔ تواضع و خداترسی، ثروت و احترام و عمر طولانی است.

Wo man leidet in des HERRN Furcht, da ist Reichtum, Ehre und Leben.

5 راه اشخاص فاسد از خارها و دامها پوشیده است، پس اگر جان خود را دوست داری از رفتن به راه آنها خودداری کن.

Stachel und Stricke sind auf dem Wege des Verkehrten; wer sich aber davon fernhält, bewahrt sein Leben.

6 بچه را در راهی که باید برود تربیت کن و او تا آخر عمر از آن منحرف نخواهد شد.

Wie man einen Knaben gewöhnt, so läßt er nicht davon, wenn er alt wird.

7 فقیر اسیر ثروتمند است و قرض گیرنده غلام قرض دهنده.

Der Reiche herrscht über die Armen; und wer borgt, ist des Leihers Knecht.

8 هر که ظلم بکارد مصیبت درو خواهد کرد و قدرتش در هم خواهد شکست.

Wer Unrecht sät, der wird Mühsal ernten und wird durch die Rute seiner Bosheit umkommen.

9 شخص سخاوتمندی که غذای خود را با فقرا تقسیم می‌کند، برکت خواهد یافت.

Ein gütiges Auge wird gesegnet; denn er gibt von seinem Brot den Armen.

10 مسخره کننده را بیرون بینداز تا نزاع و مجادله و فحاشی خاتمه یابد.

Treibe den Spötter aus, so geht der Zank weg, so hört auf Hader und Schmähung.

11 اگر کسی پاکی قلب را دوست بدارد و سخنانش دلنشین باشد، حتی پادشاه نیز دوست او خواهد شد.

Wer ein treues Herz und liebliche Rede hat, des Freund ist der König.

12 خداوند آدمهای درستکار را محفوظ نگه می‌دارد، اما نقشه‌های بدکاران را باطل می‌کند.

Die Augen des HERRN behüten guten Rat; aber die Worte des Verächters verkehrt er.

13 آدم تنبل در خانه می‌ماند و می‌گوید: «اگر بیرون بروم شیر مرا می‌خورد.»

Der Faule spricht: Es ist ein Löwe draußen, ich möchte erwürgt werden auf der Gasse.

14 سخنان زن بدکار مانند یک دام خطرناک است و هر که مورد غضب خداوند باشد در آن می‌افتد.

Der Huren Mund ist eine Tiefe Grube; wem der HERR ungnädig ist, der fällt hinein.

15 حماقت در وجود کودک نهفته است، ولی چوب تأدیب آن را از او بیرون می‌کند.

Torheit steckt dem Knaben im Herzen; aber die Rute der Zucht wird sie fern von ihm treiben.

16 کسی که به خاطر نفع خودش به فقرا ظلم کند و به ثروتمندان هدیه دهد، عاقبت گرفتار فقر خواهد شد.

Wer dem Armen Unrecht tut, daß seines Guts viel werde, der wird auch einem Reichen geben, und Mangel haben.

17 به این سخنان مردان حکیم که به تو یاد می‌دهم گوش فرا ده و با تمام وجود از آنها پیروی کن؛

Neige deine Ohren und höre die Worte der Weisen und nimm zu Herzen meine Lehre.

18 زیرا حفظ کردن آنها در دل و قرار دادن آنها بر زبان، کار پسندیده‌ای است.

Denn es wird dir sanft tun, wo du sie wirst im Sinne behalten und sie werden miteinander durch deinen Mund wohl geraten.

19 این سخنان را امروز به تو تعلیم می‌دهم تا اعتماد تو بر خداوند باشد.

Daß deine Hoffnung sei auf den HERRN, erinnere ich dich an solches heute dir zugut.

20 این کلمات گزیده را که مملو از حکمت و اندرز است، برای تو نوشته‌ام

Habe ich dir's nicht mannigfaltig vorgeschrieben mit Rat und Lehren,

21 تا حقیقت را آنچنان که هست به تو یاد دهم و تو نیز آن را به کسانی که از تو سؤال می‌کنند، بیاموزی.

daß ich dir zeigte einen gewissen Grund der Wahrheit, daß du recht antworten könntest denen, die dich senden?

22 اموال شخص فقیر را که حامی ندارند، غارت نکن و حق بیچارگان را در دادگاه پایمال ننما؛

Beraube den Armen nicht, ob er wohl arm ist, und unterdrücke den Elenden nicht im Tor.

23 زیرا خداوند به داد ایشان خواهد رسید و کسانی را که به ایشان ظلم کرده‌اند به سزای اعمالشان خواهد رسانید.

Denn der HERR wird ihre Sache führen und wird ihre Untertreter untertreten.

24 با اشخاص تندخو که زود خشمگین می‌شوند معاشرت نکن،

Geselle dich nicht zum Zornigen und halte dich nicht zu einem grimmigen Mann;

25 مبادا مثل آنها شوی و زندگی خود را تباه کنی.

du möchtest seinen Weg lernen und an deiner Seele Schaden nehmen.

26 ضامن دیگری نشو و تعهد نکن که او قرض خود را پس خواهد داد،

Sei nicht bei denen, die ihre Hand verhaften und für Schuld Bürge werden;

27 زیرا اگر مجبور به پرداخت قرض او شوی و نتوانی آن را بپردازی، رختخوابت را از زیرت بیرون می‌کشند.

denn wo du es nicht hast, zu bezahlen, so wird man dir dein Bett unter dir wegnehmen.

28 حدود ملک خود را که اجدادت از قدیم آن را تعیین کرده‌اند، به نفع خود تغییر نده.

Verrücke nicht die vorigen Grenzen, die deine Väter gemacht haben.

29 اگر کسی در کار خود ماهر باشد، بدان که جزو افراد گمنام نخواهد ماند، بلکه به دربار پادشاهان راه خواهد یافت.

Siehst du einen Mann behend in seinem Geschäft, der wird vor den Königen stehen und wird nicht stehen vor den Unedlen.