امثال 22

1 نیکنامی برتر از ثروت هنگفت است و محبوبیت گرانبهاتر از طلا و نقره.

A name is chosen rather than much wealth, Than silver and than gold — good grace.

2 دارا و ندار یک وجه مشترک دارند: هر دوی آنها را خداوند آفریده است.

Rich and poor have met together, The Maker of them all [is] Jehovah.

3 شخص زیرک خطر را پیش‌بینی می‌کند و از آن اجتناب می‌نماید ولی آدم جاهل به سوی آن می‌رود و خود را گرفتار می‌سازد.

The prudent hath seen the evil, and is hidden, And the simple have passed on, and are punished.

4 ثمرهٔ تواضع و خداترسی، ثروت و احترام و عمر طولانی است.

The end of humility [is] the fear of Jehovah, Riches, and honour, and life.

5 راه اشخاص فاسد از خارها و دامها پوشیده است، پس اگر جان خود را دوست داری از رفتن به راه آنها خودداری کن.

Thorns — snares [are] in the way of the perverse, Whoso is keeping his soul is far from them.

6 بچه را در راهی که باید برود تربیت کن و او تا آخر عمر از آن منحرف نخواهد شد.

Give instruction to a youth about his way, Even when he is old he turneth not from it.

7 فقیر اسیر ثروتمند است و قرض گیرنده غلام قرض دهنده.

The rich over the poor ruleth, And a servant [is] the borrower to the lender.

8 هر که ظلم بکارد مصیبت درو خواهد کرد و قدرتش در هم خواهد شکست.

Whoso is sowing perverseness reapeth sorrow, And the rod of his anger weareth out.

9 شخص سخاوتمندی که غذای خود را با فقرا تقسیم می‌کند، برکت خواهد یافت.

The good of eye — he is blessed, For he hath given of his bread to the poor.

10 مسخره کننده را بیرون بینداز تا نزاع و مجادله و فحاشی خاتمه یابد.

Cast out a scorner — and contention goeth out, And strife and shame cease.

11 اگر کسی پاکی قلب را دوست بدارد و سخنانش دلنشین باشد، حتی پادشاه نیز دوست او خواهد شد.

Whoso is loving cleanness of heart, Grace [are] his lips, a king [is] his friend.

12 خداوند آدمهای درستکار را محفوظ نگه می‌دارد، اما نقشه‌های بدکاران را باطل می‌کند.

The eyes of Jehovah have kept knowledge, And He overthroweth the words of the treacherous.

13 آدم تنبل در خانه می‌ماند و می‌گوید: «اگر بیرون بروم شیر مرا می‌خورد.»

The slothful hath said, 'A lion [is] without, In the midst of the broad places I am slain.'

14 سخنان زن بدکار مانند یک دام خطرناک است و هر که مورد غضب خداوند باشد در آن می‌افتد.

A deep pit [is] the mouth of strange women, The abhorred of Jehovah falleth there.

15 حماقت در وجود کودک نهفته است، ولی چوب تأدیب آن را از او بیرون می‌کند.

Folly is bound up in the heart of a youth, The rod of chastisement putteth it far from him.

16 کسی که به خاطر نفع خودش به فقرا ظلم کند و به ثروتمندان هدیه دهد، عاقبت گرفتار فقر خواهد شد.

He is oppressing the poor to multiply to him, He is giving to the rich — only to want.

17 به این سخنان مردان حکیم که به تو یاد می‌دهم گوش فرا ده و با تمام وجود از آنها پیروی کن؛

Incline thine ear, and hear words of the wise, And thy heart set to my knowledge,

18 زیرا حفظ کردن آنها در دل و قرار دادن آنها بر زبان، کار پسندیده‌ای است.

For they are pleasant when thou dost keep them in thy heart, They are prepared together for thy lips.

19 این سخنان را امروز به تو تعلیم می‌دهم تا اعتماد تو بر خداوند باشد.

That thy trust may be in Jehovah, I caused thee to know to-day, even thou.

20 این کلمات گزیده را که مملو از حکمت و اندرز است، برای تو نوشته‌ام

Have I not written to thee three times With counsels and knowledge?

21 تا حقیقت را آنچنان که هست به تو یاد دهم و تو نیز آن را به کسانی که از تو سؤال می‌کنند، بیاموزی.

To cause thee to know the certainty of sayings of truth, To return sayings of truth to those sending thee.

22 اموال شخص فقیر را که حامی ندارند، غارت نکن و حق بیچارگان را در دادگاه پایمال ننما؛

Rob not the poor because he [is] poor, And bruise not the afflicted in the gate.

23 زیرا خداوند به داد ایشان خواهد رسید و کسانی را که به ایشان ظلم کرده‌اند به سزای اعمالشان خواهد رسانید.

For Jehovah pleadeth their cause, And hath spoiled the soul of their spoilers.

24 با اشخاص تندخو که زود خشمگین می‌شوند معاشرت نکن،

Shew not thyself friendly with an angry man, And with a man of fury go not in,

25 مبادا مثل آنها شوی و زندگی خود را تباه کنی.

Lest thou learn his paths, And have received a snare to thy soul.

26 ضامن دیگری نشو و تعهد نکن که او قرض خود را پس خواهد داد،

Be not thou among those striking hands, Among sureties [for] burdens.

27 زیرا اگر مجبور به پرداخت قرض او شوی و نتوانی آن را بپردازی، رختخوابت را از زیرت بیرون می‌کشند.

If thou hast nothing to pay, Why doth he take thy bed from under thee?

28 حدود ملک خود را که اجدادت از قدیم آن را تعیین کرده‌اند، به نفع خود تغییر نده.

Remove not a border of olden times, That thy fathers have made.

29 اگر کسی در کار خود ماهر باشد، بدان که جزو افراد گمنام نخواهد ماند، بلکه به دربار پادشاهان راه خواهد یافت.

Hast thou seen a man speedy in his business? Before kings he doth station himself, He stations not himself before obscure men!