امثال 22

1 نیکنامی برتر از ثروت هنگفت است و محبوبیت گرانبهاتر از طلا و نقره.

More choice, is a name, than great riches, beyond silver and gold, is pleasant grace.

2 دارا و ندار یک وجه مشترک دارند: هر دوی آنها را خداوند آفریده است.

The rich and the poor, meet together, the maker of them all, is Yahweh.

3 شخص زیرک خطر را پیش‌بینی می‌کند و از آن اجتناب می‌نماید ولی آدم جاهل به سوی آن می‌رود و خود را گرفتار می‌سازد.

A prudent man, seeth calamity, and hideth himself, but, the simple, pass on, and suffer.

4 ثمرهٔ تواضع و خداترسی، ثروت و احترام و عمر طولانی است.

The reward of humility, is the reverence of Yahweh, riches, and honour, and life.

5 راه اشخاص فاسد از خارها و دامها پوشیده است، پس اگر جان خود را دوست داری از رفتن به راه آنها خودداری کن.

Thorns and snares, are in the way of the perverse, —he that guardeth his soul, shall be far from them.

6 بچه را در راهی که باید برود تربیت کن و او تا آخر عمر از آن منحرف نخواهد شد.

Train up a youth, in the direction of his duty, even when he becometh old, he will not depart from it.

7 فقیر اسیر ثروتمند است و قرض گیرنده غلام قرض دهنده.

The rich, over the poor, beareth rule, —and, slave, is the borrower to the lender.

8 هر که ظلم بکارد مصیبت درو خواهد کرد و قدرتش در هم خواهد شکست.

He that soweth perversity, shall reap trouble, and, the rod of his wrath, shall be ready.

9 شخص سخاوتمندی که غذای خود را با فقرا تقسیم می‌کند، برکت خواهد یافت.

A benevolent eye, the same, shall be blessed, —because he hath given of his bread to the poor.

10 مسخره کننده را بیرون بینداز تا نزاع و مجادله و فحاشی خاتمه یابد.

Drive away the scoffer, that strife may depart, and quarrel, and contempt may cease.

11 اگر کسی پاکی قلب را دوست بدارد و سخنانش دلنشین باشد، حتی پادشاه نیز دوست او خواهد شد.

Yahweh loveth the pure in heart, gracious are his lips, his friend is the king!

12 خداوند آدمهای درستکار را محفوظ نگه می‌دارد، اما نقشه‌های بدکاران را باطل می‌کند.

The eyes of Yahweh, watch over knowledge, therefore hath he overturned the words of the treacherous.

13 آدم تنبل در خانه می‌ماند و می‌گوید: «اگر بیرون بروم شیر مرا می‌خورد.»

Saith the sluggard, A lion outside! Amidst the broadways, shall I be slain.

14 سخنان زن بدکار مانند یک دام خطرناک است و هر که مورد غضب خداوند باشد در آن می‌افتد.

A deep chasm, is the mouth of strange women, he with whom Yahweh is indignant, falleth there.

15 حماقت در وجود کودک نهفته است، ولی چوب تأدیب آن را از او بیرون می‌کند.

Foolishness, is bound up in the heart of a youth, the rod of correction, shall drive it far from him.

16 کسی که به خاطر نفع خودش به فقرا ظلم کند و به ثروتمندان هدیه دهد، عاقبت گرفتار فقر خواهد شد.

He that oppresseth the poor, to make increase for himself, giving to the rich, shall surely come to want.

17 به این سخنان مردان حکیم که به تو یاد می‌دهم گوش فرا ده و با تمام وجود از آنها پیروی کن؛

Incline thine ear and hear the words of wise men, then, thy heart, wilt thou apply to my teaching;

18 زیرا حفظ کردن آنها در دل و قرار دادن آنها بر زبان، کار پسندیده‌ای است.

For sweet shall they be, when thou shalt keep them in thine inmost mind, they shall fit well together, upon thy lips.

19 این سخنان را امروز به تو تعلیم می‌دهم تا اعتماد تو بر خداوند باشد.

That in Yahweh may be thy trust, I have made them known to thee to-day, even to thee.

20 این کلمات گزیده را که مملو از حکمت و اندرز است، برای تو نوشته‌ام

Have I not written for thee noble things, with counsels and knowledge:

21 تا حقیقت را آنچنان که هست به تو یاد دهم و تو نیز آن را به کسانی که از تو سؤال می‌کنند، بیاموزی.

To cause thee to know the meaning of faithful sayings, that thou mayest give back faithful sayings to them who ask thee.

22 اموال شخص فقیر را که حامی ندارند، غارت نکن و حق بیچارگان را در دادگاه پایمال ننما؛

Do not rob the poor, because he is poor, neither crush thou the oppressed in the gate;

23 زیرا خداوند به داد ایشان خواهد رسید و کسانی را که به ایشان ظلم کرده‌اند به سزای اعمالشان خواهد رسانید.

For, Yahweh, will plead their cause, and will despoil their despoilers of life.

24 با اشخاص تندخو که زود خشمگین می‌شوند معاشرت نکن،

Do not have friendship with one given to anger, and, with a wrathful man, shall thou not enter in:

25 مبادا مثل آنها شوی و زندگی خود را تباه کنی.

Lest thou learn his ways, and take a snare to thy soul.

26 ضامن دیگری نشو و تعهد نکن که او قرض خود را پس خواهد داد،

Be not of them who strike hands, of them who are sureties for debts:

27 زیرا اگر مجبور به پرداخت قرض او شوی و نتوانی آن را بپردازی، رختخوابت را از زیرت بیرون می‌کشند.

If thou hast nothing to pay, why should one take away thy bed from under thee?

28 حدود ملک خود را که اجدادت از قدیم آن را تعیین کرده‌اند، به نفع خود تغییر نده.

Do not move back the ancient boundary, which thy father’s made.

29 اگر کسی در کار خود ماهر باشد، بدان که جزو افراد گمنام نخواهد ماند، بلکه به دربار پادشاهان راه خواهد یافت.

Seest thou a man prompt in his business? before kings, shall he stand, he shall not stand before men who are obscure.