امثال 22

1 نیکنامی برتر از ثروت هنگفت است و محبوبیت گرانبهاتر از طلا و نقره.

A good name is rather to be chosen than great riches; And better is good-will than silver and gold.

2 دارا و ندار یک وجه مشترک دارند: هر دوی آنها را خداوند آفریده است.

The rich and the poor meet together; The LORD is the Maker of them all.

3 شخص زیرک خطر را پیش‌بینی می‌کند و از آن اجتناب می‌نماید ولی آدم جاهل به سوی آن می‌رود و خود را گرفتار می‌سازد.

The prudent man seeth the evil, and hideth himself; But the simple rush on, and are punished.

4 ثمرهٔ تواضع و خداترسی، ثروت و احترام و عمر طولانی است.

By humility and the fear of the LORD Are riches and honor and life.

5 راه اشخاص فاسد از خارها و دامها پوشیده است، پس اگر جان خود را دوست داری از رفتن به راه آنها خودداری کن.

Thorns and snares are in the way of the deceitful; He that will preserve his life will be far from them.

6 بچه را در راهی که باید برود تربیت کن و او تا آخر عمر از آن منحرف نخواهد شد.

Train up a child in accordance with his way, And when he is old he will not depart from it.

7 فقیر اسیر ثروتمند است و قرض گیرنده غلام قرض دهنده.

The rich ruleth over the poor, And the borrower is servant to the lender.

8 هر که ظلم بکارد مصیبت درو خواهد کرد و قدرتش در هم خواهد شکست.

He who soweth iniquity shall reap calamity, And the rod of his punishment is prepared.

9 شخص سخاوتمندی که غذای خود را با فقرا تقسیم می‌کند، برکت خواهد یافت.

He who hath a bountiful eye shall be blessed, Because he giveth of his bread to the poor.

10 مسخره کننده را بیرون بینداز تا نزاع و مجادله و فحاشی خاتمه یابد.

Cast out the scoffer, and contention will go out; Yea, strife and reproach will cease.

11 اگر کسی پاکی قلب را دوست بدارد و سخنانش دلنشین باشد، حتی پادشاه نیز دوست او خواهد شد.

He who loveth purity of heart, Grace is upon his lips, and the king will be his friend.

12 خداوند آدمهای درستکار را محفوظ نگه می‌دارد، اما نقشه‌های بدکاران را باطل می‌کند.

The eyes of the LORD watch over knowledge; But he overthroweth the words of the treacherous.

13 آدم تنبل در خانه می‌ماند و می‌گوید: «اگر بیرون بروم شیر مرا می‌خورد.»

The slothful man saith, “There is a lion without; I shall be slain in the streets.”

14 سخنان زن بدکار مانند یک دام خطرناک است و هر که مورد غضب خداوند باشد در آن می‌افتد.

The mouth of strange women is a deep pit; He with whom the LORD is angry shall fall therein.

15 حماقت در وجود کودک نهفته است، ولی چوب تأدیب آن را از او بیرون می‌کند.

Folly is bound to the heart of a child; But the rod of correction will drive it far from him.

16 کسی که به خاطر نفع خودش به فقرا ظلم کند و به ثروتمندان هدیه دهد، عاقبت گرفتار فقر خواهد شد.

He that oppresseth the poor to increase his wealth, And he that giveth to the rich, shall surely come to want.

17 به این سخنان مردان حکیم که به تو یاد می‌دهم گوش فرا ده و با تمام وجود از آنها پیروی کن؛

Incline thine ear, and hear the words of the wise, And give heed to my instruction!

18 زیرا حفظ کردن آنها در دل و قرار دادن آنها بر زبان، کار پسندیده‌ای است.

For it will be a pleasant thing, if thou keep them in thy bosom, When they are altogether established upon thy lips.

19 این سخنان را امروز به تو تعلیم می‌دهم تا اعتماد تو بر خداوند باشد.

That thy trust may be in the LORD, I have this day given to thee instruction, yea, to thee.

20 این کلمات گزیده را که مملو از حکمت و اندرز است، برای تو نوشته‌ام

Behold, I have written to thee excellent things Concerning counsel and knowledge;

21 تا حقیقت را آنچنان که هست به تو یاد دهم و تو نیز آن را به کسانی که از تو سؤال می‌کنند، بیاموزی.

That I may make thee know rectitude, and words of truth; That thou mayst bring back words of truth to them that send thee.

22 اموال شخص فقیر را که حامی ندارند، غارت نکن و حق بیچارگان را در دادگاه پایمال ننما؛

Rob not the poor man, because he is poor, Nor crush thou the destitute at the gate;

23 زیرا خداوند به داد ایشان خواهد رسید و کسانی را که به ایشان ظلم کرده‌اند به سزای اعمالشان خواهد رسانید.

For the LORD will maintain their cause, And despoil their spoilers of life.

24 با اشخاص تندخو که زود خشمگین می‌شوند معاشرت نکن،

Make no friendship with a passionate man, Nor be the companion of a man prone to wrath;

25 مبادا مثل آنها شوی و زندگی خود را تباه کنی.

Lest thou learn his ways, And take to thyself a snare.

26 ضامن دیگری نشو و تعهد نکن که او قرض خود را پس خواهد داد،

Be not thou one of those who strike hands, Of those who are sureties for debts.

27 زیرا اگر مجبور به پرداخت قرض او شوی و نتوانی آن را بپردازی، رختخوابت را از زیرت بیرون می‌کشند.

When thou hast nothing to pay, Why should thy bed be taken from under thee?

28 حدود ملک خود را که اجدادت از قدیم آن را تعیین کرده‌اند، به نفع خود تغییر نده.

Remove not the ancient landmark, Which thy fathers have made.

29 اگر کسی در کار خود ماهر باشد، بدان که جزو افراد گمنام نخواهد ماند، بلکه به دربار پادشاهان راه خواهد یافت.

Seest thou a man diligent in his business? He shall be the minister of kings; He shall not serve obscure men.