امثال 21

1 دل پادشاه در دست خداوند است، او آن را مانند آب جوی، به هر سو که بخواهد هدایت می‌کند.

Sicut divisiones aquarum, ita cor regis in manu Domini: quocumque voluerit, inclinabit illud.

2 تمام کارهای انسان به نظر خودش درست است، اما انگیزه‌ها را خداوند می‌بیند.

Omnis via viri recta sibi videtur: appendit autem corda Dominus.

3 به جا آوردن عدالت و انصاف بیشتر از تقدیم قربانیها خداوند را خشنود می‌سازد.

Facere misericordiam et iudicium, magis placet Domino quam victimæ.

4 غرور و تکبر گناهانی هستند که آدم بدکار توسط آنها شناخته می‌شود.

Exaltatio oculorum est dilatatio cordis: lucerna impiorum peccatum.

5 زیرکی و کوشش، انسان را توانگر می‌کند، اما شتابزدگی باعث فقر می‌شود.

Cogitationes robusti semper in abundantia: omnis autem piger semper in egestate est.

6 ثروتی که با زبان دروغگو به دست آید، بخاری است بی‌دوام و تله‌ای مرگبار.

Qui congregat thesauros lingua mendacii, vanus et excors est, et impingetur ad laqueos mortis.

7 ظلم بدکارانی که نمی‌خواهند راستی را به جا آورند، عاقبت به سوی خودشان باز می‌گردد و آنان را نابود می‌کند.

Rapinæ impiorum detrahent eos, quia noluerunt facere iudicium.

8 راه آدم گناهکار کج است ولی شخص پاک در راستی گام برمی‌دارد.

Perversa via viri, aliena est: qui autem mundus est, rectum opus eius.

9 سکونت در گوشهٔ پشت بام بهتر است از زندگی کردن با زن ستیزه‌جو در یک خانه مشترک.

Melius est sedere in angulo domatis, quam cum muliere litigiosa, et in domo communi.

10 آدم بدکار شرارت را دوست دارد، و همسایه‌اش نیز از دست او در امان نیست.

Anima impii desiderat malum, non miserebitur proximo suo.

11 جاهلان تا تنبیه شدن مسخره‌کنندگان را نبینند درس عبرت نمی‌گیرند، اما دانایان تنها با شنیدن می‌آموزند.

Mulctato pestilente sapientior erit parvulus: et si sectetur sapientem, sumet scientiam.

12 خداشناسان از مشاهدهٔ خراب شدن خانهٔ بدکاران و هلاکت ایشان پند می‌گیرند.

Excogitat iustus de domo impii, ut detrahat impios a malo.

13 آنکه فریاد فقیران را نشنیده می‌گیرد در روز تنگدستی خود نیز فریادرسی نخواهد داشت.

Qui obturat aurem suam ad clamorem pauperis, et ipse clamabit, et non exaudietur.

14 هدیه‌ای که در خفا داده می‌شود خشم را می‌خواباند و رشوهٔ پنهانی غضب شدید را فرو می‌نشاند.

Munus absconditum extinguit iras: et donum in sinu indignationem maximam.

15 اجرای عدالت برای عادلان شادی‌بخش است، اما برای ظالمان مصیبت‌بار.

Gaudium iusto est facere iudicium: et pavor operantibus iniquitatem.

16 مرگ در انتظار کسانی است که از راه حکمت منحرف می‌شوند.

Vir, qui erraverit a via doctrinæ, in cœtu gigantum commorabitur.

17 کسی که خوشگذرانی را دوست دارد، تهیدست می‌شود و آدم میگسار و عیاش هرگز ثروتمند نخواهد شد.

Qui diligit epulas, in egestate erit: qui amat vinum, et pinguia, non ditabitur.

18 بدکاران در همان دامی که برای درستکاران نهاده‌اند، گرفتار می‌شوند.

Pro iusto datur impius: et pro rectis iniquus.

19 سکونت در بیابان بی‌آب و علف بهتر است از زندگی کردن با زن ستیزه‌جو.

Melius est habitare in terra deserta, quam cum muliere rixosa et iracunda.

20 خانهٔ شخص دانا پر از نعمت و ثروت است، ولی آدم نادان هر چه به دست می‌آورد بر باد می‌دهد.

Thesaurus desiderabilis, et oleum in habitaculo iusti: et imprudens homo dissipabit illud.

21 درستکار و مهربان باش تا عمر خوشی داشته باشی و از احترام و موفقیت برخوردار شوی.

Qui sequitur iustitiam et misericordiam, inveniet vitam, iustitiam, et gloriam.

22 یک مرد دانا می‌تواند شهر زورمندان را بگیرد و قلعه اعتمادشان را فرو بریزد.

Civitatem fortium ascendit sapiens, et destruxit robur fiduciæ eius.

23 هر که مواظب سخنانش باشد جانش را از مصیبتها نجات خواهد داد.

Qui custodit os suum, et linguam suam, custodit ab angustiis animam suam.

24 کسانی که دیگران را مسخره می‌کنند، مغرور و متکبرند.

Superbus et arrogans vocatur indoctus, qui in ira operatur superbiam.

25 داشتن اشتیاق و آرزو برای شخص تنبل کشنده است، زیرا برای رسیدن به آن تن به کار نمی‌دهد.

Desideria occidunt pigrum: noluerunt enim quidquam manus eius operari:

26 او تمام روز در آرزوی گرفتن به سر می‌برد؛ ولی شخص خداشناس سخاوتمند است و از بخشیدن به دیگران دریغ نمی‌کند.

tota die concupiscit et desiderat: qui autem iustus est, tribuet, et non cessabit.

27 خدا از قربانیهای بدکاران نفرت دارد، بخصوص اگر با نیت بد تقدیم شده باشد.

Hostiæ impiorum abominabiles, quia offeruntur ex scelere.

28 شاهد دروغگو نابود خواهد شد، اما سخنان شخص امین تا ابد باقی خواهد ماند.

Testis mendax peribit: vir obediens loquetur victoriam.

29 آدم بدکار خودسرانه عمل می‌کند، اما شخص درستکار تمام جوانب امر را می‌سنجد.

Vir impius procaciter obfirmat vultum suum: qui autem rectus est, corrigit viam suam.

30 هیچ حکمت و بصیرت و نقشه‌ای نمی‌تواند علیه خداوند عمل کند.

Non est sapientia, non est prudentia, non est consilium contra Dominum.

31 انسان اسب را برای روز جنگ آماده می‌کند، ولی پیروزی را خداوند می‌بخشد.

Equus paratur ad diem belli: Dominus autem salutem tribuit.