امثال 21

1 دل پادشاه در دست خداوند است، او آن را مانند آب جوی، به هر سو که بخواهد هدایت می‌کند.

Just as with the dividing of the waters, so also is the heart of the king in the hand of the Lord. He shall bend it whichever way he wills.

2 تمام کارهای انسان به نظر خودش درست است، اما انگیزه‌ها را خداوند می‌بیند.

Every way of a man seems right to himself. But the Lord weighs hearts.

3 به جا آوردن عدالت و انصاف بیشتر از تقدیم قربانیها خداوند را خشنود می‌سازد.

To do mercy and judgment is more pleasing to the Lord than sacrifices.

4 غرور و تکبر گناهانی هستند که آدم بدکار توسط آنها شناخته می‌شود.

To lift up the eyes is to enlarge the heart. The lamp of the impious is sin.

5 زیرکی و کوشش، انسان را توانگر می‌کند، اما شتابزدگی باعث فقر می‌شود.

The intentions of the robust continually bring forth abundance. But all the lazy are continually in need.

6 ثروتی که با زبان دروغگو به دست آید، بخاری است بی‌دوام و تله‌ای مرگبار.

Whoever gathers treasures by a lying tongue is vain and heartless. And he will stumble into the snares of death.

7 ظلم بدکارانی که نمی‌خواهند راستی را به جا آورند، عاقبت به سوی خودشان باز می‌گردد و آنان را نابود می‌کند.

The robberies of the impious will drag them down, because they were not willing to do judgment.

8 راه آدم گناهکار کج است ولی شخص پاک در راستی گام برمی‌دارد.

The perverse way of a man is foreign. But whoever is pure: his work is upright.

9 سکونت در گوشهٔ پشت بام بهتر است از زندگی کردن با زن ستیزه‌جو در یک خانه مشترک.

It is better to sit in a corner of the attic, than with a contentious woman and in a shared house.

10 آدم بدکار شرارت را دوست دارد، و همسایه‌اش نیز از دست او در امان نیست.

The soul of the impious desires evil; he will not take pity on his neighbor.

11 جاهلان تا تنبیه شدن مسخره‌کنندگان را نبینند درس عبرت نمی‌گیرند، اما دانایان تنها با شنیدن می‌آموزند.

When the pestilent is punished, a little one will become wiser. And if he pursues what is wise, he will receive knowledge.

12 خداشناسان از مشاهدهٔ خراب شدن خانهٔ بدکاران و هلاکت ایشان پند می‌گیرند.

The just thinks carefully about the house of the impious, so that he may draw the impious away from evil.

13 آنکه فریاد فقیران را نشنیده می‌گیرد در روز تنگدستی خود نیز فریادرسی نخواهد داشت.

Whoever blocks his ears to the outcry of the poor shall also cry out himself, and he will not be heeded.

14 هدیه‌ای که در خفا داده می‌شود خشم را می‌خواباند و رشوهٔ پنهانی غضب شدید را فرو می‌نشاند.

A surprise gift extinguishes anger. And a gift concealed in the bosom extinguishes the greatest indignation.

15 اجرای عدالت برای عادلان شادی‌بخش است، اما برای ظالمان مصیبت‌بار.

It is gladness for the just to do judgment; and it is dread for those who work iniquity.

16 مرگ در انتظار کسانی است که از راه حکمت منحرف می‌شوند.

A man who wanders astray from the way of doctrine will linger in the company of the giants.

17 کسی که خوشگذرانی را دوست دارد، تهیدست می‌شود و آدم میگسار و عیاش هرگز ثروتمند نخواهد شد.

Whoever loves a feast will be in deprivation. Whoever loves wine and fatness will not be enriched.

18 بدکاران در همان دامی که برای درستکاران نهاده‌اند، گرفتار می‌شوند.

The impious is given over instead of the just, and the iniquitous is given over in place of the upright.

19 سکونت در بیابان بی‌آب و علف بهتر است از زندگی کردن با زن ستیزه‌جو.

It is better to live in a deserted land, than with a quarrelsome and emotional woman.

20 خانهٔ شخص دانا پر از نعمت و ثروت است، ولی آدم نادان هر چه به دست می‌آورد بر باد می‌دهد.

There is desirable treasure, as well as oil, in the habitations of the just. And the imprudent man will waste it.

21 درستکار و مهربان باش تا عمر خوشی داشته باشی و از احترام و موفقیت برخوردار شوی.

Whoever follows justice and mercy shall discover life, justice, and glory.

22 یک مرد دانا می‌تواند شهر زورمندان را بگیرد و قلعه اعتمادشان را فرو بریزد.

The wise has ascended the city of the strong, and he has torn down the bulwark of its confidence.

23 هر که مواظب سخنانش باشد جانش را از مصیبتها نجات خواهد داد.

Whoever guards his mouth and his tongue guards his soul from anguish.

24 کسانی که دیگران را مسخره می‌کنند، مغرور و متکبرند.

A proud and arrogant one is also called ignorant, if he, in anger, acts according to pride.

25 داشتن اشتیاق و آرزو برای شخص تنبل کشنده است، زیرا برای رسیدن به آن تن به کار نمی‌دهد.

Desires kill the lazy, for his hands are not willing to work at all.

26 او تمام روز در آرزوی گرفتن به سر می‌برد؛ ولی شخص خداشناس سخاوتمند است و از بخشیدن به دیگران دریغ نمی‌کند.

He covets and desires all day long. But whoever is just shall distribute and shall not cease.

27 خدا از قربانیهای بدکاران نفرت دارد، بخصوص اگر با نیت بد تقدیم شده باشد.

The sacrifices of the impious are abominable, because they are offered out of wickedness.

28 شاهد دروغگو نابود خواهد شد، اما سخنان شخص امین تا ابد باقی خواهد ماند.

A lying witness will perish. An obedient man shall speak of victory.

29 آدم بدکار خودسرانه عمل می‌کند، اما شخص درستکار تمام جوانب امر را می‌سنجد.

The impious man insolently hardens his face. But whoever is upright corrects his own way.

30 هیچ حکمت و بصیرت و نقشه‌ای نمی‌تواند علیه خداوند عمل کند.

There is no wisdom, there is no prudence, there is no counsel, which is against the Lord.

31 انسان اسب را برای روز جنگ آماده می‌کند، ولی پیروزی را خداوند می‌بخشد.

The horse is prepared for the day of battle. But the Lord bestows salvation.