امثال 21

1 دل پادشاه در دست خداوند است، او آن را مانند آب جوی، به هر سو که بخواهد هدایت می‌کند.

Chuny ruoth ni e lwet Jehova Nyasaye, ochike mana kaka kuonde ma pi luwo kendo kaka ohero owuon.

2 تمام کارهای انسان به نظر خودش درست است، اما انگیزه‌ها را خداوند می‌بیند.

Yore duto mag dhano nenorene ni nikare, to Jehova Nyasaye ema pimo chuny.

3 به جا آوردن عدالت و انصاف بیشتر از تقدیم قربانیها خداوند را خشنود می‌سازد.

Timo gima kare kod mowinjore ema Jehova Nyasaye oyiego moloyo misango.

4 غرور و تکبر گناهانی هستند که آدم بدکار توسط آنها شناخته می‌شود.

Wangʼ teko, chuny mar sunga kod taya mar jo-mahundu, gin richo!

5 زیرکی و کوشش، انسان را توانگر می‌کند، اما شتابزدگی باعث فقر می‌شود.

Chenro mag ngʼat matiyo matek kelo ohala to chutho e kaka rikni kelo chan.

6 ثروتی که با زبان دروغگو به دست آید، بخاری است بی‌دوام و تله‌ای مرگبار.

Mwandu moyudi gi lep mariambo en mana tho malal piyo kendo en obeto mar tho.

7 ظلم بدکارانی که نمی‌خواهند راستی را به جا آورند، عاقبت به سوی خودشان باز می‌گردد و آنان را نابود می‌کند.

Timbe mahundu mar joricho biro terogi mabor magilal; nimar gidagi timo gima kare.

8 راه آدم گناهکار کج است ولی شخص پاک در راستی گام برمی‌دارد.

Yor ngʼat ma jaketho ogondore, to kit ngʼat makare oriere tir.

9 سکونت در گوشهٔ پشت بام بهتر است از زندگی کردن با زن ستیزه‌جو در یک خانه مشترک.

Ber dak e kona mar wi ot moloyo dak gi dhako maralep.

10 آدم بدکار شرارت را دوست دارد، و همسایه‌اش نیز از دست او در امان نیست.

Ngʼat ma timbene richo ohero richo; jabute ok yud ngʼwono kuome.

11 جاهلان تا تنبیه شدن مسخره‌کنندگان را نبینند درس عبرت نمی‌گیرند، اما دانایان تنها با شنیدن می‌آموزند.

Ka okum ngʼat ma jaro ji, to joma ngʼeyogi tin yudo rieko, ka ngʼat mariek opuonji, to oyudo ngʼeyo.

12 خداشناسان از مشاهدهٔ خراب شدن خانهٔ بدکاران و هلاکت ایشان پند می‌گیرند.

Ngʼat Makare ongʼeyo od ngʼat ma timbene richo kendo otero ngʼat marach e kethruok.

13 آنکه فریاد فقیران را نشنیده می‌گیرد در روز تنگدستی خود نیز فریادرسی نخواهد داشت.

Ka ngʼato odino ite ne ywak mar jachan, en owuon bende obiro ywak to ok nodwoke.

14 هدیه‌ای که در خفا داده می‌شود خشم را می‌خواباند و رشوهٔ پنهانی غضب شدید را فرو می‌نشاند.

Mich mochiw lingʼ-lingʼ kweyo mirima to asoya mopandi ei law jiwo mirima maduongʼ.

15 اجرای عدالت برای عادلان شادی‌بخش است، اما برای ظالمان مصیبت‌بار.

Ka adiera onenore, to joma timbegi nikare bedo mamor to joma timbegi richo to yudo bwok.

16 مرگ در انتظار کسانی است که از راه حکمت منحرف می‌شوند.

Ngʼat moweyo yor winjo wach dhiyo kar yweyo mar oganda mar joma otho.

17 کسی که خوشگذرانی را دوست دارد، تهیدست می‌شود و آدم میگسار و عیاش هرگز ثروتمند نخواهد شد.

Ngʼat mohero budho biro bedo jachan; ngʼat mohero divai kod moo ok nyal bedo ja-mwandu.

18 بدکاران در همان دامی که برای درستکاران نهاده‌اند، گرفتار می‌شوند.

Jomaricho bedo resruok mar joma kare; to jogo ma ok jo-adiera ne joma oriere tir.

19 سکونت در بیابان بی‌آب و علف بهتر است از زندگی کردن با زن ستیزه‌جو.

Ber dak e thim motwo moloyo dak gi dhako ma jadhawo kendo ma ja-mirima.

20 خانهٔ شخص دانا پر از نعمت و ثروت است، ولی آدم نادان هر چه به دست می‌آورد بر باد می‌دهد.

Od ngʼat mariek opongʼ kod chiemo gi moo moyier, to ngʼat mofuwo chamo gik moko duto ma en-go.

21 درستکار و مهربان باش تا عمر خوشی داشته باشی و از احترام و موفقیت برخوردار شوی.

Ngʼatno maluwo tim makare kod hera yudo ngima, mwandu gi luor.

22 یک مرد دانا می‌تواند شهر زورمندان را بگیرد و قلعه اعتمادشان را فرو بریزد.

Ngʼat mariek kawo dala ngʼat maratego kendo omuko dhorangeye matek magiketoe genogi.

23 هر که مواظب سخنانش باشد جانش را از مصیبتها نجات خواهد داد.

Ngʼatno marito dhoge kod lewe ritore kuom masiche.

24 کسانی که دیگران را مسخره می‌کنند، مغرور و متکبرند.

Ngʼat ma jasunga kendo jawuorre “Jajaro” e nyinge; otingʼore malo ka osungore malich.

25 داشتن اشتیاق و آرزو برای شخص تنبل کشنده است، زیرا برای رسیدن به آن تن به کار نمی‌دهد.

Dwaro mar jasamuoyo biro bedo thone owuon; nikech lwetene odagi tich.

26 او تمام روز در آرزوی گرفتن به سر می‌برد؛ ولی شخص خداشناس سخاوتمند است و از بخشیدن به دیگران دریغ نمی‌کند.

Odiechiengʼ duto odwaro mangʼeny, to ngʼat makare chiwo maonge giko.

27 خدا از قربانیهای بدکاران نفرت دارد، بخصوص اگر با نیت بد تقدیم شده باشد.

Misango mar jaricho ok ber, onyalo bedo marach maromo nade ka ochiwe gi paro marach!

28 شاهد دروغگو نابود خواهد شد، اما سخنان شخص امین تا ابد باقی خواهد ماند.

Janeno ma ja-miriambo biro lal; to ngʼat mawinje ibiro tieko chutho.

29 آدم بدکار خودسرانه عمل می‌کند، اما شخص درستکار تمام جوانب امر را می‌سنجد.

Ngʼat ma jaricho wangʼe tek to ngʼat moriere tir tiyo gi paro e yorene.

30 هیچ حکمت و بصیرت و نقشه‌ای نمی‌تواند علیه خداوند عمل کند.

Onge rieko, onge neno matut, onge chenro manyalo loyo Jehova Nyasaye.

31 انسان اسب را برای روز جنگ آماده می‌کند، ولی پیروزی را خداوند می‌بخشد.

Inyalo yiko faras ne ndalo mar lweny; to loyo lweny en mar Jehova Nyasaye.