امثال 20

1 شراب انسان را به کارهای احمقانه وا می‌دارد و مشروب باعث عربده‌کشی می‌شود؛ چه نادانند کسانی که خود را اسیر مشروب می‌کنند.

Wine [is] a scorner — strong drink [is] noisy, And any going astray in it is not wise.

2 غضب پادشاه همچون غرش شیر است. هر که خشم او را برانگیزاند جان خود را به خطر می‌اندازد.

The fear of a king [is] a growl as of a young lion, He who is causing him to be wroth is wronging his soul.

3 اجتناب از نزاع برای شخص، عزت می‌آورد. فقط اشخاص نادان نزاع به پا می‌کنند.

An honour to a man is cessation from strife, And every fool intermeddleth.

4 آدم تنبل به موقع زمینش را شخم نمی‌زند، پس در هنگام برداشت محصول هر چه می‌گردد چیزی نمی‌یابد.

Because of winter the slothful plougheth not, He asketh in harvest, and there is nothing.

5 پند نیکو در اعماق دل مشورت دهنده مانند آب در ته چاه است و شخص فهمیده آن را بیرون می‌کشد.

Counsel in the heart of a man [is] deep water, And a man of understanding draweth it up.

6 بسیارند کسانی که ادعا می‌کنند خوب و باوفا هستند، ولی کیست که بتواند شخص واقعاً باوفایی پیدا کند؟

A multitude of men proclaim each his kindness, And a man of stedfastness who doth find?

7 فرزندان شخص امین و درستکار در زندگی سعادتمند خواهند شد.

The righteous is walking habitually in his integrity, O the happiness of his sons after him!

8 پادشاهی که بر مسند قضاوت می‌نشیند به دقت جوانب امر را می‌سنجد و حق را از باطل تشخیص می‌دهد.

A king sitting on a throne of judgment, Is scattering with his eyes all evil,

9 کیست که بتواند بگوید: «دل خود را پاک نگه داشته‌ام و از گناه مبرا هستم.»

Who saith, 'I have purified my heart, I have been cleansed from my sin?'

10 خداوند از اشخاصی که در داد و ستد از وزنه‌ها و پیمانه‌های نادرست استفاده می‌کنند متنفر است.

A stone and a stone, an ephah and an ephah, Even both of them [are] an abomination to Jehovah.

11 حتی کودک را می‌توان از طرز رفتارش شناخت و فهمید که آنچه انجام می‌دهد پاک و درست است یا نه.

Even by his actions a youth maketh himself known, Whether his work be pure or upright.

12 گوش شنوا و چشم بینا، هر دو بخشش خداوند هستند.

A hearing ear, and a seeing eye, Jehovah hath made even both of them.

13 اگر خواب را دوست داشته باشی فقیر می‌شوی؛ پس بیدار بمان تا سیر شوی.

Love not sleep, lest thou become poor, Open thine eyes — be satisfied [with] bread.

14 خریدار به جنس نگاه می‌کند و می‌گوید: «بد است!» اما بعد از خرید، از آن تعریف می‌کند.

'Bad, bad,' saith the buyer, And going his way then he boasteth himself.

15 سخنان حکیمانه گرانبهاتر از طلا و نادرتر از جواهر است.

Substance, gold, and a multitude of rubies, Yea, a precious vessel, [are] lips of knowledge.

16 از کسی که نزد تو ضامن شخص غریبی می‌شود گرو بگیر.

Take his garment when a stranger hath been surety, And for strangers pledge it.

17 نانی که از راه کلاهبرداری به دست می‌آید لذیذ است، اما سرانجام کام را تلخ می‌کند.

Sweet to a man [is] the bread of falsehood, And afterwards is his mouth filled [with] gravel.

18 نقشه‌هایت را بدون مشورت با دیگران عملی نکن و بدون تدبیر به جنگ نرو.

Purposes by counsel thou dost establish, And with plans make thou war.

19 آدم سخن‌چین رازها را فاش می‌کند، پس با چنین شخصی معاشرت نکن.

A revealer of secret counsels is the busybody, And for a deceiver [with] his lips make not thyself surety.

20 چراغ زندگی کسی که پدر و مادر خود را لعنت کند، خاموش خواهد شد.

Whoso is vilifying his father and his mother, Extinguished is his lamp in blackness of darkness.

21 مالی که آسان به دست آمده باشد برکتی نخواهد داشت.

An inheritance gotten wrongly at first, Even its latter end is not blessed.

22 بدی را با بدی تلافی نکن، بلکه منتظر باش تا خداوند عمل کند.

Do not say, 'I recompense evil,' Wait for Jehovah, and He delivereth thee.

23 خداوند از اشخاصی که در داد و ستد از ترازو و سنگهای نادرست استفاده می‌کنند متنفر است.

An abomination to Jehovah [are] a stone and a stone, And balances of deceit [are] not good.

24 خداوند راه زندگی ما را تعیین می‌کند، پس انسان چگونه می‌تواند بفهمد زندگی او به کجا ختم می‌شود؟

From Jehovah [are] the steps of a man, And man — how understandeth he his way?

25 هرگز نسنجیده قولی به خداوند نده، زیرا ممکن است گرفتار شوی.

A snare to a man [is] he hath swallowed a holy thing, And after vows to make inquiry.

26 پادشاه دانا شریران را تشخیص می‌دهد و آنها را به شدت مجازات می‌کند.

A wise king is scattering the wicked, And turneth back on them the wheel.

27 وجدان انسان به منزلهٔ چراغ خداوند است که تمام انگیزه‌های پنهانی او را آشکار می‌سازد.

The breath of man [is] a lamp of Jehovah, Searching all the inner parts of the heart.

28 هرگاه پادشاهی مهربان و امین باشد، سلطنتش از محبت پایدار می‌ماند.

Kindness and truth keep a king, And he hath supported by kindness his throne.

29 شکوه جوانان، قوت ایشان است و عزت پیران، تجربه ایشان.

The beauty of young men is their strength, And the honour of old men is grey hairs.

30 تنبیه برای بدن دردناک است اما دل را از بدی پاک می‌کند.

The bandages of a wound thou removest with the evil, Also the plagues of the inner parts of the heart!