امثال 20

1 شراب انسان را به کارهای احمقانه وا می‌دارد و مشروب باعث عربده‌کشی می‌شود؛ چه نادانند کسانی که خود را اسیر مشروب می‌کنند.

It is a luxurious thing, wine, and inebriation is tumultuous. Anyone who is delighted by this will not be wise.

2 غضب پادشاه همچون غرش شیر است. هر که خشم او را برانگیزاند جان خود را به خطر می‌اندازد.

Just like the roaring of a lion, so also is the dread of a king. Whoever provokes him sins in his own soul.

3 اجتناب از نزاع برای شخص، عزت می‌آورد. فقط اشخاص نادان نزاع به پا می‌کنند.

Honor is for the man who separates himself from contentions. But all the foolish meddle in altercations.

4 آدم تنبل به موقع زمینش را شخم نمی‌زند، پس در هنگام برداشت محصول هر چه می‌گردد چیزی نمی‌یابد.

Because of the cold, the lazy one was not willing to plough. Therefore, in the summer, he will beg, and it will not be given to him.

5 پند نیکو در اعماق دل مشورت دهنده مانند آب در ته چاه است و شخص فهمیده آن را بیرون می‌کشد.

Counsel in the heart of a man is like deep waters. But a wise man will draw it out.

6 بسیارند کسانی که ادعا می‌کنند خوب و باوفا هستند، ولی کیست که بتواند شخص واقعاً باوفایی پیدا کند؟

Many men are called merciful. But who will find a faithful man?

7 فرزندان شخص امین و درستکار در زندگی سعادتمند خواهند شد.

The just who walks in his simplicity shall leave behind him blessed sons.

8 پادشاهی که بر مسند قضاوت می‌نشیند به دقت جوانب امر را می‌سنجد و حق را از باطل تشخیص می‌دهد.

The king who sits on the throne of judgment scatters all evil with his gaze.

9 کیست که بتواند بگوید: «دل خود را پاک نگه داشته‌ام و از گناه مبرا هستم.»

Who is able to say: “My heart is clean. I am pure from sin?”

10 خداوند از اشخاصی که در داد و ستد از وزنه‌ها و پیمانه‌های نادرست استفاده می‌کنند متنفر است.

Diverse weights, diverse measures: both are abominable with God.

11 حتی کودک را می‌توان از طرز رفتارش شناخت و فهمید که آنچه انجام می‌دهد پاک و درست است یا نه.

A child may be understood by his interests: whether his works may be clean and upright.

12 گوش شنوا و چشم بینا، هر دو بخشش خداوند هستند.

The hearing ear and the seeing eye: the Lord has made them both.

13 اگر خواب را دوست داشته باشی فقیر می‌شوی؛ پس بیدار بمان تا سیر شوی.

Do not love sleep, lest deprivation oppress you. Open your eyes and be satisfied with bread.

14 خریدار به جنس نگاه می‌کند و می‌گوید: «بد است!» اما بعد از خرید، از آن تعریف می‌کند.

“It is bad, it is bad,” says every buyer; and when he has withdrawn, then he will boast.

15 سخنان حکیمانه گرانبهاتر از طلا و نادرتر از جواهر است.

There is gold, and there are a multitude of jewels. But lips of knowledge are a precious vessel.

16 از کسی که نزد تو ضامن شخص غریبی می‌شود گرو بگیر.

Take away the vestments of him who stands up to vouch for a stranger, and take a pledge from him instead of from outsiders.

17 نانی که از راه کلاهبرداری به دست می‌آید لذیذ است، اما سرانجام کام را تلخ می‌کند.

The bread of lies is sweet to a man. But afterwards, his mouth will be filled with pebbles.

18 نقشه‌هایت را بدون مشورت با دیگران عملی نکن و بدون تدبیر به جنگ نرو.

Plans are strengthened by counsels. And wars are to be handled by governments.

19 آدم سخن‌چین رازها را فاش می‌کند، پس با چنین شخصی معاشرت نکن.

Do not become involved with him who reveals mysteries, and who walks deceitfully, and who enlarges his lips.

20 چراغ زندگی کسی که پدر و مادر خود را لعنت کند، خاموش خواهد شد.

Whoever curses his father and mother, his lamp will be extinguished in the midst of darkness.

21 مالی که آسان به دست آمده باشد برکتی نخواهد داشت.

When an inheritance is obtained hastily in the beginning, in the end it will be without a blessing.

22 بدی را با بدی تلافی نکن، بلکه منتظر باش تا خداوند عمل کند.

Do not say, “I will repay evil.” Wait for the Lord, and he will free you.

23 خداوند از اشخاصی که در داد و ستد از ترازو و سنگهای نادرست استفاده می‌کنند متنفر است.

Diverse weights are an abomination with the Lord. A deceitful balance is not good.

24 خداوند راه زندگی ما را تعیین می‌کند، پس انسان چگونه می‌تواند بفهمد زندگی او به کجا ختم می‌شود؟

The steps of men are directed by the Lord. But who is the man able to understand his own way?

25 هرگز نسنجیده قولی به خداوند نده، زیرا ممکن است گرفتار شوی.

It is ruin for a man to devour what is holy, or, after making vows, to retract them.

26 پادشاه دانا شریران را تشخیص می‌دهد و آنها را به شدت مجازات می‌کند.

A wise king scatters the impious and bends an archway over them.

27 وجدان انسان به منزلهٔ چراغ خداوند است که تمام انگیزه‌های پنهانی او را آشکار می‌سازد.

The spirit of a man is a lamp to the Lord, which investigates all the secrets of the inner self.

28 هرگاه پادشاهی مهربان و امین باشد، سلطنتش از محبت پایدار می‌ماند.

Mercy and truth guard the king, and his throne is strengthened by clemency.

29 شکوه جوانان، قوت ایشان است و عزت پیران، تجربه ایشان.

The joy of youths is their strength. And the dignity of old men is their grey hairs.

30 تنبیه برای بدن دردناک است اما دل را از بدی پاک می‌کند.

The bruise of a wound, as well as scourges, shall wipe away evils in the more secret places of the inner self.