امثال 20

1 شراب انسان را به کارهای احمقانه وا می‌دارد و مشروب باعث عربده‌کشی می‌شود؛ چه نادانند کسانی که خود را اسیر مشروب می‌کنند.

Wine makes men foolish, and strong drink makes men come to blows; and whoever comes into error through these is not wise.

2 غضب پادشاه همچون غرش شیر است. هر که خشم او را برانگیزاند جان خود را به خطر می‌اندازد.

The wrath of a king is like the loud cry of a lion: he who makes him angry does wrong against himself.

3 اجتناب از نزاع برای شخص، عزت می‌آورد. فقط اشخاص نادان نزاع به پا می‌کنند.

It is an honour for a man to keep from fighting, but the foolish are ever at war.

4 آدم تنبل به موقع زمینش را شخم نمی‌زند، پس در هنگام برداشت محصول هر چه می‌گردد چیزی نمی‌یابد.

The hater of work will not do his ploughing because of the winter; so at the time of grain-cutting he will be requesting food and will get nothing.

5 پند نیکو در اعماق دل مشورت دهنده مانند آب در ته چاه است و شخص فهمیده آن را بیرون می‌کشد.

The purpose in the heart of a man is like deep water, but a man of good sense will get it out.

6 بسیارند کسانی که ادعا می‌کنند خوب و باوفا هستند، ولی کیست که بتواند شخص واقعاً باوفایی پیدا کند؟

Most men make no secret of their kind acts: but where is a man of good faith to be seen?

7 فرزندان شخص امین و درستکار در زندگی سعادتمند خواهند شد.

An upright man goes on in his righteousness: happy are his children after him!

8 پادشاهی که بر مسند قضاوت می‌نشیند به دقت جوانب امر را می‌سنجد و حق را از باطل تشخیص می‌دهد.

A king on the seat of judging puts to flight all evil with his eyes.

9 کیست که بتواند بگوید: «دل خود را پاک نگه داشته‌ام و از گناه مبرا هستم.»

Who is able to say, I have made my heart clean, I am free from my sin?

10 خداوند از اشخاصی که در داد و ستد از وزنه‌ها و پیمانه‌های نادرست استفاده می‌کنند متنفر است.

Unequal weights and unequal measures, they are all disgusting to the Lord.

11 حتی کودک را می‌توان از طرز رفتارش شناخت و فهمید که آنچه انجام می‌دهد پاک و درست است یا نه.

Even a child may be judged by his doings, if his work is free from sin and if it is right.

12 گوش شنوا و چشم بینا، هر دو بخشش خداوند هستند.

The hearing ear and the seeing eye are equally the Lord's work.

13 اگر خواب را دوست داشته باشی فقیر می‌شوی؛ پس بیدار بمان تا سیر شوی.

Do not be a lover of sleep, or you will become poor: keep your eyes open, and you will have bread enough.

14 خریدار به جنس نگاه می‌کند و می‌گوید: «بد است!» اما بعد از خرید، از آن تعریف می‌کند.

A poor thing, a poor thing, says he who is giving money for goods: but when he has gone on his way, then he makes clear his pride in what he has got.

15 سخنان حکیمانه گرانبهاتر از طلا و نادرتر از جواهر است.

There is gold and a store of corals: but the lips of knowledge are a jewel of great price.

16 از کسی که نزد تو ضامن شخص غریبی می‌شود گرو بگیر.

Take a man's clothing if he makes himself responsible for a strange man, and get an undertaking from him who gives his word for strange men.

17 نانی که از راه کلاهبرداری به دست می‌آید لذیذ است، اما سرانجام کام را تلخ می‌کند.

Bread of deceit is sweet to a man; but after, his mouth will be full of sand.

18 نقشه‌هایت را بدون مشورت با دیگران عملی نکن و بدون تدبیر به جنگ نرو.

Every purpose is put into effect by wise help: and by wise guiding make war.

19 آدم سخن‌چین رازها را فاش می‌کند، پس با چنین شخصی معاشرت نکن.

He who goes about talking of the business of others gives away secrets: so have nothing to do with him whose lips are open wide.

20 چراغ زندگی کسی که پدر و مادر خود را لعنت کند، خاموش خواهد شد.

If anyone puts a curse on his father or his mother, his light will be put out in the blackest night.

21 مالی که آسان به دست آمده باشد برکتی نخواهد داشت.

A heritage may be got quickly at first, but the end of it will not be a blessing.

22 بدی را با بدی تلافی نکن، بلکه منتظر باش تا خداوند عمل کند.

Do not say, I will give punishment for evil: go on waiting for the Lord, and he will be your saviour.

23 خداوند از اشخاصی که در داد و ستد از ترازو و سنگهای نادرست استفاده می‌کنند متنفر است.

Unequal weights are disgusting to the Lord, and false scales are not good.

24 خداوند راه زندگی ما را تعیین می‌کند، پس انسان چگونه می‌تواند بفهمد زندگی او به کجا ختم می‌شود؟

A man's steps are of the Lord; how then may a man have knowledge of his way?

25 هرگز نسنجیده قولی به خداوند نده، زیرا ممکن است گرفتار شوی.

It is a danger to a man to say without thought, It is holy, and, after taking his oaths, to be questioning if it is necessary to keep them.

26 پادشاه دانا شریران را تشخیص می‌دهد و آنها را به شدت مجازات می‌کند.

A wise king puts evil-doers to flight, and makes their evil-doing come back on them.

27 وجدان انسان به منزلهٔ چراغ خداوند است که تمام انگیزه‌های پنهانی او را آشکار می‌سازد.

The Lord keeps watch over the spirit of man, searching all the deepest parts of the body.

28 هرگاه پادشاهی مهربان و امین باشد، سلطنتش از محبت پایدار می‌ماند.

Mercy and good faith keep the king safe, and the seat of his power is based on upright acts.

29 شکوه جوانان، قوت ایشان است و عزت پیران، تجربه ایشان.

The glory of young men is their strength, and the honour of old men is their grey hairs.

30 تنبیه برای بدن دردناک است اما دل را از بدی پاک می‌کند.

By the wounds of the rod evil is taken away, and blows make clean the deepest parts of the body.