امثال 19

1 بهتر است انسان فقیر باشد و درستکار تا اینکه بدکار باشد و نادان.

Better is the poor who walks in his integrity than he who is perverse in his lips and is a fool.

2 داشتن دل و جرأت بدون حکمت بی‌فایده است و عجله باعث اشتباه می‌شود.

It isn't good to have zeal without knowledge; nor being hasty with one's feet and missing the way.

3 انسان با حماقتش زندگی خود را تباه می‌کند و بعد تقصیر را به گردن خداوند می‌اندازد.

The foolishness of man subverts his way; his heart rages against the LORD.

4 شخص ثروتمند دوستان بسیار پیدا می‌کند، اما وقتی کسی فقیر می‌شود هیچ دوستی برایش باقی نمی‌ماند.

Wealth adds many friends, but the poor is separated from his friend.

5 شاهد دروغگو بی‌سزا نمی‌ماند و کسی که دائم دروغ می‌بافد جان به در نخواهد برد.

A false witness shall not be unpunished. He who pours out lies shall not go free.

6 مردم دوست دارند پیش بزرگان، خود شیرینی کنند و با کسانی دوست شوند که بذل و بخشش می‌کنند.

Many will seek the favor of a ruler, and everyone is a friend to a man who gives gifts.

7 وقتی انسان فقیر شود حتی برادرانش او را ترک می‌کنند چه رسد به دوستانش، و تلاش او برای بازیافتن آنها به جایی نمی‌رسد.

All the relatives of the poor shun him: how much more do his friends avoid him. He pursues them with pleas, but they are gone.

8 هر که در پی حکمت است جانش را دوست دارد و آنکه برای حکمت ارزش قائل شود سعادتمند خواهد شد.

He who gets wisdom loves his own soul. He who keeps understanding shall find good.

9 شاهد دروغگو بی‌سزا نمی‌ماند و هر که دائم دروغ می‌بافد هلاک خواهد شد.

A false witness shall not be unpunished. He who utters lies shall perish.

10 شایسته نیست که آدم نادان در ناز و نعمت زندگی کند و یا یک برده بر امیران حکومت راند.

Delicate living is not appropriate for a fool, much less for a servant to have rule over princes.

11 کسی که خشم خود را فرو می‌نشاند عاقل است و آنکه از تقصیرات دیگران چشم‌پوشی می‌کند سرافراز خواهد شد.

The discretion of a man makes him slow to anger. It is his glory to overlook an offense.

12 غضب پادشاه مانند غرش شیر است، اما خشنودی او مثل شبنمی است که بر سبزه می‌نشیند.

The king's wrath is like the roaring of a lion, but his favor is like dew on the grass.

13 فرزند نادان بلای جان پدرش است و غرغرهای زن بهانه‌گیر مثل قطرات آبی است که دائم در حال چکیدن می‌باشد.

A foolish son is the calamity of his father. A wife's quarrels are a continual dripping.

14 خانه و ثروت از اجداد به ارث می‌رسد، اما زن عاقل بخشش خداوند است.

House and riches are an inheritance from fathers, but a prudent wife is from the LORD.

15 کسی که تنبل است و زیاد می‌خوابد، گرسنه می‌ماند.

Slothfulness casts into a deep sleep. The idle soul shall suffer hunger.

16 احکام خدا را نگه دار تا زنده بمانی، زیرا هر که آنها را خوار بشمارد خواهد مرد.

He who keeps the commandment keeps his soul, but he who is contemptuous in his ways shall die.

17 وقتی به فقیر کمک می‌کنی مثل این است که به خداوند قرض می‌دهی و خداوند است که قرض تو را پس خواهد داد.

He who has pity on the poor lends to the LORD; he will reward him.

18 فرزند خود را تا دیر نشده تربیت کن؛ اگر غفلت نمایی زندگی او را تباه خواهی کرد.

Discipline your son, for there is hope; do not be a willing party to his death.

19 اگر کسی تندخویی می‌کند بگذار عواقبش را ببیند و مانع او نشو، چون در غیر این صورت او به تندخویی خود ادامه خواهد داد.

A hot-tempered man must pay the penalty, for if you rescue him, you must do it again.

20 اگر به پند و اندرز گوش دهی تا آخر عمرت از حکمت برخوردار خواهی بود.

Listen to counsel and receive instruction, that you may be wise in your latter end.

21 انسان نقشه‌های زیادی در سر می‌پروراند، اما نقشه‌هایی که مطابق با خواست خدا باشد اجرا خواهد شد.

There are many plans in a man's heart, but the LORD's counsel will prevail.

22 آنچه مهم است محبت و وفاداری است. بهتر است شخص فقیر باشد تا اینکه با نادرستی زندگی کند.

That which makes a man to be desired is his kindness. A poor man is better than a liar.

23 خداترسی به انسان حیات می‌بخشد و او را کامیاب گردانده از هر بلایی محفوظ می‌دارد.

The fear of the LORD leads to life, then contentment; he rests and will not be touched by trouble.

24 آدم تنبل دستش را به طرف بشقاب دراز می‌کند، ولی از فرط تنبلی لقمه را به دهان خود نمی‌گذارد.

The sluggard buries his hand in the dish; he will not so much as bring it to his mouth again.

25 مسخره کننده را تنبیه کن تا مایهٔ عبرت جاهلان شود. اشتباهات شخص فهمیده را به او گوشزد نما تا فهمیده‌تر شود.

Flog a scoffer, and the simple will learn prudence; rebuke one who has understanding, and he will gain knowledge.

26 پسری که با پدرش بدرفتاری می‌کند و مادرش را از خانه بیرون می‌راند، مایه ننگ و رسوایی است.

He who robs his father and drives away his mother, is a son who causes shame and brings reproach.

27 پسرم، از گوش دادن به تعلیمی که تو را از حکمت دور می‌کند خودداری نما.

If you stop listening to instruction, my son, you will stray from the words of knowledge.

28 شاهد پست و فرومایه عدالت را به بازی می‌گیرد و از گناه کردن لذت می‌برد.

A corrupt witness mocks justice, and the mouth of the wicked gulps down iniquity.

29 مسخره‌کنندگان و احمقان، به شدت مجازات خواهند شد.

Penalties are prepared for scoffers, and beatings for the backs of fools.