امثال 19

1 بهتر است انسان فقیر باشد و درستکار تا اینکه بدکار باشد و نادان.

Better is the poor man whose ways are upright, than the man of wealth whose ways are twisted.

2 داشتن دل و جرأت بدون حکمت بی‌فایده است و عجله باعث اشتباه می‌شود.

Further, without knowledge desire is not good; and he who is over-quick in acting goes out of the right way.

3 انسان با حماقتش زندگی خود را تباه می‌کند و بعد تقصیر را به گردن خداوند می‌اندازد.

By his foolish behaviour a man's ways are turned upside down, and his heart is bitter against the Lord.

4 شخص ثروتمند دوستان بسیار پیدا می‌کند، اما وقتی کسی فقیر می‌شود هیچ دوستی برایش باقی نمی‌ماند.

Wealth makes a great number of friends; but the poor man is parted from his friend.

5 شاهد دروغگو بی‌سزا نمی‌ماند و کسی که دائم دروغ می‌بافد جان به در نخواهد برد.

A false witness will not go without punishment, and the breather out of deceit will not go free.

6 مردم دوست دارند پیش بزرگان، خود شیرینی کنند و با کسانی دوست شوند که بذل و بخشش می‌کنند.

Great numbers will make attempts to get the approval of a ruler: and every man is the special friend of him who has something to give.

7 وقتی انسان فقیر شود حتی برادرانش او را ترک می‌کنند چه رسد به دوستانش، و تلاش او برای بازیافتن آنها به جایی نمی‌رسد.

All the brothers of the poor man are against him: how much more do his friends go far from him! ...

8 هر که در پی حکمت است جانش را دوست دارد و آنکه برای حکمت ارزش قائل شود سعادتمند خواهد شد.

He who gets wisdom has love for his soul: he who keeps good sense will get what is truly good.

9 شاهد دروغگو بی‌سزا نمی‌ماند و هر که دائم دروغ می‌بافد هلاک خواهد شد.

A false witness will not go without punishment, and the breather out of deceit will be cut off.

10 شایسته نیست که آدم نادان در ناز و نعمت زندگی کند و یا یک برده بر امیران حکومت راند.

Material comfort is not good for the foolish; much less for a servant to be put over rulers.

11 کسی که خشم خود را فرو می‌نشاند عاقل است و آنکه از تقصیرات دیگران چشم‌پوشی می‌کند سرافراز خواهد شد.

A man's good sense makes him slow to wrath, and the overlooking of wrongdoing is his glory.

12 غضب پادشاه مانند غرش شیر است، اما خشنودی او مثل شبنمی است که بر سبزه می‌نشیند.

The king's wrath is like the loud cry of a lion, but his approval is like dew on the grass.

13 فرزند نادان بلای جان پدرش است و غرغرهای زن بهانه‌گیر مثل قطرات آبی است که دائم در حال چکیدن می‌باشد.

A foolish son is the destruction of his father; and the bitter arguments of a wife are like drops of rain falling without end.

14 خانه و ثروت از اجداد به ارث می‌رسد، اما زن عاقل بخشش خداوند است.

House and wealth are a heritage from fathers, but a wife with good sense is from the Lord.

15 کسی که تنبل است و زیاد می‌خوابد، گرسنه می‌ماند.

Hate of work sends deep sleep on a man: and he who has no industry will go without food.

16 احکام خدا را نگه دار تا زنده بمانی، زیرا هر که آنها را خوار بشمارد خواهد مرد.

He who keeps the law keeps his soul; but death will be the fate of him who takes no note of the word.

17 وقتی به فقیر کمک می‌کنی مثل این است که به خداوند قرض می‌دهی و خداوند است که قرض تو را پس خواهد داد.

He who has pity on the poor gives to the Lord, and the Lord will give him his reward.

18 فرزند خود را تا دیر نشده تربیت کن؛ اگر غفلت نمایی زندگی او را تباه خواهی کرد.

Give your son training while there is hope; let not your heart be purposing his death.

19 اگر کسی تندخویی می‌کند بگذار عواقبش را ببیند و مانع او نشو، چون در غیر این صورت او به تندخویی خود ادامه خواهد داد.

A man of great wrath will have to take his punishment: for if you get him out of trouble you will have to do it again.

20 اگر به پند و اندرز گوش دهی تا آخر عمرت از حکمت برخوردار خواهی بود.

Let your ear be open to suggestion and take teaching, so that at the end you may be wise.

21 انسان نقشه‌های زیادی در سر می‌پروراند، اما نقشه‌هایی که مطابق با خواست خدا باشد اجرا خواهد شد.

A man's heart may be full of designs, but the purpose of the Lord is unchanging.

22 آنچه مهم است محبت و وفاداری است. بهتر است شخص فقیر باشد تا اینکه با نادرستی زندگی کند.

The ornament of a man is his mercy, and a poor man is better than one who is false.

23 خداترسی به انسان حیات می‌بخشد و او را کامیاب گردانده از هر بلایی محفوظ می‌دارد.

The fear of the Lord gives life: and he who has it will have need of nothing; no evil will come his way.

24 آدم تنبل دستش را به طرف بشقاب دراز می‌کند، ولی از فرط تنبلی لقمه را به دهان خود نمی‌گذارد.

The hater of work puts his hand deep into the basin, and will not even take it to his mouth again.

25 مسخره کننده را تنبیه کن تا مایهٔ عبرت جاهلان شود. اشتباهات شخص فهمیده را به او گوشزد نما تا فهمیده‌تر شود.

When blows overtake the man of pride, the simple will get sense; say sharp words to the wise, and knowledge will be made clear to him.

26 پسری که با پدرش بدرفتاری می‌کند و مادرش را از خانه بیرون می‌راند، مایه ننگ و رسوایی است.

He who is violent to his father, driving away his mother, is a son causing shame and a bad name.

27 پسرم، از گوش دادن به تعلیمی که تو را از حکمت دور می‌کند خودداری نما.

A son who no longer gives attention to teaching is turned away from the words of knowledge.

28 شاهد پست و فرومایه عدالت را به بازی می‌گیرد و از گناه کردن لذت می‌برد.

A good-for-nothing witness makes sport of the judge's decision: and the mouth of evil-doers sends out evil like a stream.

29 مسخره‌کنندگان و احمقان، به شدت مجازات خواهند شد.

Rods are being made ready for the man of pride, and blows for the back of the foolish.