امثال 18

1 آدم خودخواه خود را از دیگران کنار می‌کشد و با عقاید درستشان مخالفت می‌ورزد.

Moyimi alukaka kaka kosepelisa baposa na ye, atelemelaka bososoli nyonso.

2 نادان برای حکمت ارزش قائل نیست و فقط دوست دارد خود را دانا نشان دهد.

Moto oyo azangi mayele asepelaka te kozwa tango ya kokanisa, kasi asepelaka kaka kotalisa makanisi ya motema na ye.

3 گناه ننگ و رسوایی به بار می‌آورد.

Soki moto mabe ayei, kotiola mpe eyaka; soki soni eyei, kofinga mpe eyaka.

4 سخنان شخص دانا مانند اقیانوس عمیق است و مثل چشمه گوارا.

Maloba ya monoko ya moto ezalaka lokola mayi ya mozindo; etima ya bwanya ezalaka lokola mayi ya ebale oyo etondi makasi.

5 طرفداری از مجرمی که باعث می‌شود حق بی‌گناه پایمال شود کار نادرستی است.

Ezali malamu te kolongisa moto mabe mpe kokweyisa moyengebene, kati na kosambisama.

6 سخنان شخص نادان، منجر به نزاع و کتک خوردنش می‌شود.

Bibebu ya moto oyo azangi mayele eyeisaka koswana, mpe monoko na ye eyeisaka fimbu.

7 زبان شخص نادان چون دامی است که او را به هلاکت می‌کشاند.

Monoko ya moto oyo azangi mayele ememelaka ye kufa, mpe bibebu na ye ezalaka motambo mpo na molimo na ye moko.

8 سخنان آدم سخن‌چین مانند لقمه‌های لذیذی است که با لذت بلعیده می‌شود.

Maloba ya moto ya songisongi ezalaka lokola bilei ya kitoko, ekitaka na esengo kino na libumu.

9 کسی که در کار سستی می‌کند به اندازهٔ یک خرابکار مخرب است.

Moto oyo azongaka sima na mosala na ye azali ndeko ya mobebisi.

10 اسم خداوند قلعه‌ای است محکم که شخص درستکار به آن پناه می‌برد و در امان می‌ماند.

Kombo ya Yawe ezali lokola ndako molayi batonga makasi; moyengebene akimelaka kuna mpe azwaka ebombamelo ya makasi.

11 اما قلعۀ شخص ثروتمند، ثروت اوست که گمان می‌کند او را محافظت خواهد کرد.

Bomengo ya mozwi ezali engumba na ye, oyo batonga makasi; akanisaka ete ezali lokola mir ya molayi.

12 تکبر به سقوط می‌انجامد و فروتنی به سربلندی.

Liboso ete moto akweya, motema na ye ekomaka na lolendo; kasi komikitisa eyaka liboso ya nkembo.

13 چقدر زشت و ابلهانه است که انسان قبل از گوش دادن به سخنی، به آن جواب دهد.

Kopesa eyano liboso ya koyoka ezali liboma mpe bozoba.

14 وقتی انسان روحیه‌اش قوی است بیماری را تحمل می‌کند، اما روحیهٔ شکسته را چه کسی می‌تواند تحمل کند؟

Kimia kati na motema elendisaka moto na tango ya bokono, kasi nani akokoka kolendisa motema oyo etutami?

15 اشخاص دانا همیشه مشتاق و آماده کسب حکمتند.

Motema ya moto ya mayele ezwaka mayele, mpe litoyi ya moto ya bwanya elukaka boyebi.

16 هدیه دادن راه را برای انسان باز می‌کند و او را به حضور اشخاص مهم می‌رساند.

Kado efungolelaka moto oyo apesi yango nzela mpe ekotisaka ye liboso ya bato minene.

17 دلایل کسی که در دادگاه اول صحبت می‌کند به نظر درست می‌آید ولی این تا زمانی است که طرف مقابل هنوز دلایلش را ارائه نداده باشد.

Moto ya liboso na kosamba amonanaka lokola nde alongi; kasi soki moto oyo azali kosamba na ye ayei, akotelemela ye.

18 قرعه، دعوا را می‌خواباند و به منازعهٔ بین حریفان زورمند خاتمه می‌دهد.

Zeke esilisaka koswana mpe ekataka makambo kati na bato ya makasi.

19 به دست آوردن دل برادر رنجیده، سختتر از تصرف یک شهر حصاردار است. منازعه بین دو برادر، دیوار جدایی ایجاد می‌کند.

Kokota lisusu na motema ya ndeko oyo osali mabe ezalaka pasi koleka kokota na engumba batonga makasi; mpe koswana na moto ezali lokola kokanga bikuke ya ndako batonga makasi na bibende ya minene.

20 انسان نتیجهٔ سخنانی را که از دهانش بیرون می‌آید خواهد دید.

Moto atondisaka libumu na ye na nzela ya mbuma ya monoko na ye mpe akotonda na lifuti ya bibebu na ye.

21 مرگ و زندگی در قدرت زبان است؛ کسانی که دوست می‌دارند حرف بزنند، عواقب سخنانشان را خواهند دید.

Kufa mpe bomoi ezali na se ya nguya ya lolemo; moto oyo alingaka lolemo akolia mbuma na yango.

22 وقتی مردی همسری پیدا می‌کند نعمتی می‌یابد. آن زن برای او برکتی است از جانب خداوند.

Mobali oyo azwi mwasi ya malamu azwi bomengo, azwi ngolu kowuta epai na Yawe.

23 درخواست فقرا با التماس توأم است و پاسخ ثروتمندان با خشونت.

Mobola alobaka na mongongo ya kobondela, kasi mozwi azongisaka eyano na lolendo.

24 هستند دوستانی که انسان را به نابودی می‌کشند، اما دوستی هم هست که از برادر نزدیکتر است.

Moto oyo azalaka na balingami ebele amitiaka na pasi, kasi ezali na molingami moko ya motema, oyo aleki ata ndeko.