امثال 17

1 خوردن نان خشک در آرامش بهتر است از خوردن غذای شاهانه در خانه‌ای که در آن جنگ و دعوا باشد.

Afadhali kula ukoko mkavu ukiwa na amani na utulivu kuliko kukaa kwenye nyumba ya karamu kukiwa na magomvi.

2 بردهٔ دانا بر پسر شرور ارباب خود تسلط خواهد یافت و در ارثی که به او می‌رسد شریک خواهد شد.

Mtumishi mwenye hekima atatawala juu ya mwana aaibishaye, naye atashirikiana katika urithi kama mmoja wa hao ndugu.

3 طلا و نقره را آتش می‌آزماید و دل انسان را خدا.

Kalibu ni kwa ajili ya fedha na tanuru ni kwa ajili ya dhahabu, bali Bwana huujaribu moyo.

4 آدم بدکار از همنشینی با آدمهای بد لذت می‌برد و آدم دروغگو از همنشینی با اشخاص دروغگو.

Mtu mwovu husikiliza midomo mibaya; mwongo husikiliza kwa makini ulimi wa madhara.

5 مسخره کردن فقرا به منزلهٔ مسخره کردن خدایی است که ایشان را آفریده است. کسانی که از غم و بدبختی دیگران شاد می‌شوند بی‌سزا نخواهند ماند.

Yeye anaye mdhihaki maskini huonyesha dharau kwa Muumba wake; yeyote afurahiaye maafa hataepuka kuadhibiwa.

6 تاج افتخار پیران نوه‌های ایشان می‌باشند و تاج افتخار فرزندان، پدران ایشان.

Wana wa wana ni taji la wazee, nao wazazi ni fahari ya watoto wao.

7 شخص نجیب هرگز دروغ نمی‌گوید و آدم نادان هرگز سخن با ارزش بر زبان نمی‌آورد.

Midomo yenye uwezo wa ushawishi haimfai mpumbavu: je, ni mibaya kiasi gani zaidi midomo ya uongo kwa mtawala!

8 رشوه در نظرِ دهندهٔ آن مثل سنگ جادوست که او را در هر کاری موفق می‌سازد.

Kipawa ni kama kito cha thamani machoni pake yeye aliye nacho; kokote kigeukiapo, hufanikiwa.

9 کسی که اشتباهات دیگران را می‌پوشاند محبت ایجاد می‌کند، اما آدمی که آنها را افشا می‌کند باعث جدایی دوستان می‌گردد.

Yeye anayesamehe kosa hudumisha upendo, bali yeyote arudiaye jambo hutenganisha marafiki wa karibu.

10 یک ملامت به شخص فهیم اثرش بیشتر است از صد ضربه شلّاق به آدم نادان.

Karipio humwingia sana mtu mwenye kutambua kuliko mapigo mia kwa mpumbavu.

11 بدکاران فقط در پی یاغیگری هستند، اما مأمور بی‌رحم سراغشان خواهد رفت.

Mtu mbaya hupenda kuasi tu; mjumbe asiye na huruma atatumwa dhidi yake.

12 روبرو شدن با ماده خرسی که بچه‌هایش را از او گرفته‌اند بهتر است از روبرو شدن با شخص نادانی که گرفتار حماقت شده است.

Ni afadhali ukutane na dubu aliyenyangʼanywa watoto wake, kuliko mpumbavu katika upumbavu wake.

13 اگر خوبی را با بدی تلافی کنی، بلا از خانه‌ات دور نخواهد شد.

Ikiwa mtu atalipa baya kwa jema, kamwe ubaya hautaondoka katika nyumba yake.

14 شروع کردن دعوا مانند ایجاد رخنه در سد آب است، پس جر و بحث را ختم کن پیش از آنکه به دعوا منجر شود.

Kuanzisha ugomvi ni kama kutoboa bwawa la maji; kwa hiyo acha jambo hilo kabla mabishano hayajaanza.

15 خداوند از کسانی که بی‌گناه را محکوم و گناهکار را تبرئه می‌کنند متنفر است.

Yeye asemaye kuwa asiye na haki ana haki, naye asemaye kuwa mwenye haki hana haki: Bwana huwachukia sana wote wawili.

16 صرف پول برای آموزش آدم نادان بی‌فایده است، زیرا او طالب حکمت نیست.

Fedha ina faida gani mikononi mwa mpumbavu, wakati yeye hana haja ya kupata hekima?

17 دوست واقعی در هر موقعیتی محبت می‌کند و برادر برای کمک به هنگام گرفتاری تولد یافته است.

Rafiki hupenda wakati wote naye ndugu amezaliwa kwa ajili ya wakati wa shida.

18 فقط شخص کم‌عقل است که ضامن شخص دیگری می‌شود.

Mtu mjinga hupana mkono ili kuweka rehani, naye huweka dhamana kwa jirani yake.

19 شخص ستیزه‌جو گناه را دوست دارد و آدم بلند پرواز خرابی به بار می‌آورد.

Yeye apendaye ugomvi apenda dhambi; naye ainuaye sana lango lake hutafuta uharibifu.

20 شخص بداندیش کامیاب نخواهد شد و آدم فریبکار در دام بلا گرفتار خواهد گردید.

Mtu mwenye moyo mpotovu hawezi kufanikiwa; naye ambaye ulimi wake ni mdanganyifu huanguka kwenye taabu.

21 فرزند نادان مایهٔ غم و غصهٔ والدینش می‌باشد.

Kuwa na mwana mpumbavu huleta huzuni; hakuna furaha kwa baba wa mpumbavu.

22 شادی دل مانند دارو شفابخش است اما روح پژمرده انسان را بیمار می‌کند.

Moyo wenye furaha ni dawa nzuri, bali roho iliyopondeka hukausha mifupa.

23 آدم بدکار پنهانی رشوه می‌گیرد و مانع اجرای عدالت می‌شود.

Mtu mwovu hukubali rushwa kwa siri ili kupotosha njia ya haki.

24 هدف مرد دانا تحصیل حکمت است، اما شخص نادان در زندگی هیچ هدفی ندارد.

Mtu wa ufahamu huitazama hekima, lakini macho ya mpumbavu huhangaika hadi kwenye miisho ya dunia.

25 پسر نادان مایهٔ غصهٔ پدر و تلخکامی مادر است.

Mwana mpumbavu huleta huzuni kwa baba yake na uchungu kwa yeye aliyemzaa.

26 مجازات کردن نیکان و تنبیه نمودن اشخاص نجیب به خاطر صداقتشان، کار نادرستی است.

Si vizuri kumwadhibu mtu asiye na hatia, au kuwapiga sana maafisa kwa ajili ya uadilifu wao.

27 شخص دانا پرحرفی نمی‌کند و آدم فهمیده آرام و صبور است.

Mtu mwenye maarifa hutumia maneno kwa kujizuia, naye mtu mwenye ufahamu ana moyo wa utulivu.

28 آدم نادان نیز اگر سکوت کند و حرف نزند او را دانا و فهیم می‌شمارند.

Hata mtu mpumbavu hudhaniwa kuwa na hekima kama akinyamaza, na mwenye ufahamu kama akiuzuia ulimi wake.