امثال 17

1 خوردن نان خشک در آرامش بهتر است از خوردن غذای شاهانه در خانه‌ای که در آن جنگ و دعوا باشد.

Better is a dry morsel with quietness, than a house full of feasting with strife.

2 بردهٔ دانا بر پسر شرور ارباب خود تسلط خواهد یافت و در ارثی که به او می‌رسد شریک خواهد شد.

A servant who deals wisely will rule over a son who causes shame, and shall have a part in the inheritance among the brothers.

3 طلا و نقره را آتش می‌آزماید و دل انسان را خدا.

The refining pot is for silver, and the furnace for gold, but the LORD tests the hearts.

4 آدم بدکار از همنشینی با آدمهای بد لذت می‌برد و آدم دروغگو از همنشینی با اشخاص دروغگو.

An evildoer heeds wicked lips. A liar gives ear to a mischievous tongue.

5 مسخره کردن فقرا به منزلهٔ مسخره کردن خدایی است که ایشان را آفریده است. کسانی که از غم و بدبختی دیگران شاد می‌شوند بی‌سزا نخواهند ماند.

Whoever mocks the poor reproaches his Maker. He who is glad at calamity shall not be unpunished.

6 تاج افتخار پیران نوه‌های ایشان می‌باشند و تاج افتخار فرزندان، پدران ایشان.

Children’s children are the crown of old men; the glory of children is their parents.

7 شخص نجیب هرگز دروغ نمی‌گوید و آدم نادان هرگز سخن با ارزش بر زبان نمی‌آورد.

Excellent speech isn’t fitting for a fool, much less do lying lips fit a prince.

8 رشوه در نظرِ دهندهٔ آن مثل سنگ جادوست که او را در هر کاری موفق می‌سازد.

A bribe is a precious stone in the eyes of him who gives it; wherever he turns, he prospers.

9 کسی که اشتباهات دیگران را می‌پوشاند محبت ایجاد می‌کند، اما آدمی که آنها را افشا می‌کند باعث جدایی دوستان می‌گردد.

He who covers an offense promotes love; but he who repeats a matter separates best friends.

10 یک ملامت به شخص فهیم اثرش بیشتر است از صد ضربه شلّاق به آدم نادان.

A rebuke enters deeper into one who has understanding than a hundred lashes into a fool.

11 بدکاران فقط در پی یاغیگری هستند، اما مأمور بی‌رحم سراغشان خواهد رفت.

An evil man seeks only rebellion; therefore a cruel messenger shall be sent against him.

12 روبرو شدن با ماده خرسی که بچه‌هایش را از او گرفته‌اند بهتر است از روبرو شدن با شخص نادانی که گرفتار حماقت شده است.

Let a bear robbed of her cubs meet a man, rather than a fool in his folly.

13 اگر خوبی را با بدی تلافی کنی، بلا از خانه‌ات دور نخواهد شد.

Whoever rewards evil for good, evil shall not depart from his house.

14 شروع کردن دعوا مانند ایجاد رخنه در سد آب است، پس جر و بحث را ختم کن پیش از آنکه به دعوا منجر شود.

The beginning of strife is like breaching a dam, therefore stop contention before quarreling breaks out.

15 خداوند از کسانی که بی‌گناه را محکوم و گناهکار را تبرئه می‌کنند متنفر است.

He who justifies the wicked, and he who condemns the righteous, both of them alike are an abomination to the LORD.

16 صرف پول برای آموزش آدم نادان بی‌فایده است، زیرا او طالب حکمت نیست.

Why is there money in the hand of a fool to buy wisdom, since he has no understanding?

17 دوست واقعی در هر موقعیتی محبت می‌کند و برادر برای کمک به هنگام گرفتاری تولد یافته است.

A friend loves at all times; and a brother is born for adversity.

18 فقط شخص کم‌عقل است که ضامن شخص دیگری می‌شود.

A man void of understanding strikes hands, and becomes collateral in the presence of his neighbor.

19 شخص ستیزه‌جو گناه را دوست دارد و آدم بلند پرواز خرابی به بار می‌آورد.

He who loves disobedience loves strife. One who builds a high gate seeks destruction.

20 شخص بداندیش کامیاب نخواهد شد و آدم فریبکار در دام بلا گرفتار خواهد گردید.

One who has a perverse heart doesn’t find prosperity, and one who has a deceitful tongue falls into trouble.

21 فرزند نادان مایهٔ غم و غصهٔ والدینش می‌باشد.

He who becomes the father of a fool grieves. The father of a fool has no joy.

22 شادی دل مانند دارو شفابخش است اما روح پژمرده انسان را بیمار می‌کند.

A cheerful heart makes good medicine, but a crushed spirit dries up the bones.

23 آدم بدکار پنهانی رشوه می‌گیرد و مانع اجرای عدالت می‌شود.

A wicked man receives a bribe in secret, to pervert the ways of justice.

24 هدف مرد دانا تحصیل حکمت است، اما شخص نادان در زندگی هیچ هدفی ندارد.

Wisdom is before the face of one who has understanding, but the eyes of a fool wander to the ends of the earth.

25 پسر نادان مایهٔ غصهٔ پدر و تلخکامی مادر است.

A foolish son brings grief to his father, and bitterness to her who bore him.

26 مجازات کردن نیکان و تنبیه نمودن اشخاص نجیب به خاطر صداقتشان، کار نادرستی است.

Also to punish the righteous is not good, nor to flog officials for their integrity.

27 شخص دانا پرحرفی نمی‌کند و آدم فهمیده آرام و صبور است.

He who spares his words has knowledge. He who is even tempered is a man of understanding.

28 آدم نادان نیز اگر سکوت کند و حرف نزند او را دانا و فهیم می‌شمارند.

Even a fool, when he keeps silent, is counted wise. When he shuts his lips, he is thought to be discerning.