امثال 17

1 خوردن نان خشک در آرامش بهتر است از خوردن غذای شاهانه در خانه‌ای که در آن جنگ و دعوا باشد.

A dry morsel with gladness is better than a house full of sacrifices along with conflict.

2 بردهٔ دانا بر پسر شرور ارباب خود تسلط خواهد یافت و در ارثی که به او می‌رسد شریک خواهد شد.

A wise servant shall rule over foolish sons, and he will divide the inheritance among brothers.

3 طلا و نقره را آتش می‌آزماید و دل انسان را خدا.

Just as silver is tested by fire, and gold is tested in the furnace, so also does the Lord test hearts.

4 آدم بدکار از همنشینی با آدمهای بد لذت می‌برد و آدم دروغگو از همنشینی با اشخاص دروغگو.

The evil obey an unjust tongue. And the false are submissive to lying lips.

5 مسخره کردن فقرا به منزلهٔ مسخره کردن خدایی است که ایشان را آفریده است. کسانی که از غم و بدبختی دیگران شاد می‌شوند بی‌سزا نخواهند ماند.

Whoever despises the poor rebukes his Maker. And whoever rejoices in the ruin of another will not go unpunished.

6 تاج افتخار پیران نوه‌های ایشان می‌باشند و تاج افتخار فرزندان، پدران ایشان.

Sons of sons are the crown of old age. And the glory of sons is their fathers.

7 شخص نجیب هرگز دروغ نمی‌گوید و آدم نادان هرگز سخن با ارزش بر زبان نمی‌آورد.

Well-chosen words are not fitting for the foolish, nor are lying lips fitting for a leader.

8 رشوه در نظرِ دهندهٔ آن مثل سنگ جادوست که او را در هر کاری موفق می‌سازد.

The expectation of those who stand ready is a most pleasing jewel. Whichever way he turns himself, he understands prudently.

9 کسی که اشتباهات دیگران را می‌پوشاند محبت ایجاد می‌کند، اما آدمی که آنها را افشا می‌کند باعث جدایی دوستان می‌گردد.

Whoever conceals an offense seeks friendships. Whoever repeats the words of another separates allies.

10 یک ملامت به شخص فهیم اثرش بیشتر است از صد ضربه شلّاق به آدم نادان.

A correction benefits more with a wise man, than a hundred stripes with a fool.

11 بدکاران فقط در پی یاغیگری هستند، اما مأمور بی‌رحم سراغشان خواهد رفت.

The evil one continually seeks conflicts. But a cruel Angel shall be sent against him.

12 روبرو شدن با ماده خرسی که بچه‌هایش را از او گرفته‌اند بهتر است از روبرو شدن با شخص نادانی که گرفتار حماقت شده است.

It is more expedient to meet a bear robbed of her young, than the foolish trusting in his own folly.

13 اگر خوبی را با بدی تلافی کنی، بلا از خانه‌ات دور نخواهد شد.

Whoever repays evil for good, evil shall not withdraw from his house.

14 شروع کردن دعوا مانند ایجاد رخنه در سد آب است، پس جر و بحث را ختم کن پیش از آنکه به دعوا منجر شود.

Whoever releases the water is the head of the conflict. And just before he suffers contempt, he abandons judgment.

15 خداوند از کسانی که بی‌گناه را محکوم و گناهکار را تبرئه می‌کنند متنفر است.

Those who justify the impious, and those who condemn the just, both are abominable with God.

16 صرف پول برای آموزش آدم نادان بی‌فایده است، زیرا او طالب حکمت نیست.

What does it profit the foolish to have riches, when he is not able to buy wisdom? Whoever makes his house high seeks ruin. And whoever shuns learning shall fall into evils.

17 دوست واقعی در هر موقعیتی محبت می‌کند و برادر برای کمک به هنگام گرفتاری تولد یافته است.

Whoever is a friend loves at all times. And a brother is proved by distress.

18 فقط شخص کم‌عقل است که ضامن شخص دیگری می‌شود.

A foolish man will clap his hands, when he makes a pledge for his friend.

19 شخص ستیزه‌جو گناه را دوست دارد و آدم بلند پرواز خرابی به بار می‌آورد.

Whoever dwells on discord loves disputes. And whoever exalts his door seeks ruin.

20 شخص بداندیش کامیاب نخواهد شد و آدم فریبکار در دام بلا گرفتار خواهد گردید.

Whoever is of a perverse heart shall not find good. And whoever turns his tongue shall fall into evil.

21 فرزند نادان مایهٔ غم و غصهٔ والدینش می‌باشد.

A foolish one is born into his own disgrace. But his father will not rejoice in one who is senseless.

22 شادی دل مانند دارو شفابخش است اما روح پژمرده انسان را بیمار می‌کند.

A joyful soul makes a lifetime flourish. A gloomy spirit dries out the bones.

23 آدم بدکار پنهانی رشوه می‌گیرد و مانع اجرای عدالت می‌شود.

The impious receives gifts from the bosom, so that he may pervert the paths of judgment.

24 هدف مرد دانا تحصیل حکمت است، اما شخص نادان در زندگی هیچ هدفی ندارد.

Prudence shines from the face of the wise. The eyes of the foolish are on the ends of the earth.

25 پسر نادان مایهٔ غصهٔ پدر و تلخکامی مادر است.

A foolish son is the anger of the father and the grief of the mother who conceived him.

26 مجازات کردن نیکان و تنبیه نمودن اشخاص نجیب به خاطر صداقتشان، کار نادرستی است.

It is not good to inflict damage on the just, nor to strike the leader who judges uprightly.

27 شخص دانا پرحرفی نمی‌کند و آدم فهمیده آرام و صبور است.

Whoever moderates his words is learned and prudent. And a man of learning has a precious spirit.

28 آدم نادان نیز اگر سکوت کند و حرف نزند او را دانا و فهیم می‌شمارند.

If he would remain silent, even the foolish would be considered wise, and if he closes his lips, intelligent.