امثال 17

1 خوردن نان خشک در آرامش بهتر است از خوردن غذای شاهانه در خانه‌ای که در آن جنگ و دعوا باشد.

Better a bit of dry bread in peace, than a house full of feasting and violent behaviour.

2 بردهٔ دانا بر پسر شرور ارباب خود تسلط خواهد یافت و در ارثی که به او می‌رسد شریک خواهد شد.

A servant who does wisely will have rule over a son causing shame, and will have his part in the heritage among brothers.

3 طلا و نقره را آتش می‌آزماید و دل انسان را خدا.

The heating-pot is for silver and the oven-fire for gold, but the Lord is the tester of hearts.

4 آدم بدکار از همنشینی با آدمهای بد لذت می‌برد و آدم دروغگو از همنشینی با اشخاص دروغگو.

A wrongdoer gives attention to evil lips, and a man of deceit gives ear to a damaging tongue.

5 مسخره کردن فقرا به منزلهٔ مسخره کردن خدایی است که ایشان را آفریده است. کسانی که از غم و بدبختی دیگران شاد می‌شوند بی‌سزا نخواهند ماند.

Whoever makes sport of the poor puts shame on his Maker; and he who is glad because of trouble will not go free from punishment.

6 تاج افتخار پیران نوه‌های ایشان می‌باشند و تاج افتخار فرزندان، پدران ایشان.

Children's children are the crown of old men, and the glory of children is their fathers.

7 شخص نجیب هرگز دروغ نمی‌گوید و آدم نادان هرگز سخن با ارزش بر زبان نمی‌آورد.

Fair words are not to be looked for from a foolish man, much less are false lips in a ruler.

8 رشوه در نظرِ دهندهٔ آن مثل سنگ جادوست که او را در هر کاری موفق می‌سازد.

An offering of money is like a stone of great price in the eyes of him who has it: wherever he goes, he does well.

9 کسی که اشتباهات دیگران را می‌پوشاند محبت ایجاد می‌کند، اما آدمی که آنها را افشا می‌کند باعث جدایی دوستان می‌گردد.

He who keeps a sin covered is looking for love; but he who keeps on talking of a thing makes division between friends.

10 یک ملامت به شخص فهیم اثرش بیشتر است از صد ضربه شلّاق به آدم نادان.

A word of protest goes deeper into one who has sense than a hundred blows into a foolish man.

11 بدکاران فقط در پی یاغیگری هستند، اما مأمور بی‌رحم سراغشان خواهد رفت.

An uncontrolled man is only looking for trouble, so a cruel servant will be sent against him.

12 روبرو شدن با ماده خرسی که بچه‌هایش را از او گرفته‌اند بهتر است از روبرو شدن با شخص نادانی که گرفتار حماقت شده است.

It is better to come face to face with a bear whose young ones have been taken away than with a foolish man acting foolishly.

13 اگر خوبی را با بدی تلافی کنی، بلا از خانه‌ات دور نخواهد شد.

If anyone gives back evil for good, evil will never go away from his house.

14 شروع کردن دعوا مانند ایجاد رخنه در سد آب است، پس جر و بحث را ختم کن پیش از آنکه به دعوا منجر شود.

The start of fighting is like the letting out of water: so give up before it comes to blows.

15 خداوند از کسانی که بی‌گناه را محکوم و گناهکار را تبرئه می‌کنند متنفر است.

He who gives a decision for the evil-doer and he who gives a decision against the upright, are equally disgusting to the Lord.

16 صرف پول برای آموزش آدم نادان بی‌فایده است، زیرا او طالب حکمت نیست.

How will money in the hand of the foolish get him wisdom, seeing that he has no sense?

17 دوست واقعی در هر موقعیتی محبت می‌کند و برادر برای کمک به هنگام گرفتاری تولد یافته است.

A friend is loving at all times, and becomes a brother in times of trouble.

18 فقط شخص کم‌عقل است که ضامن شخص دیگری می‌شود.

A man without sense gives his hand in an agreement, and makes himself responsible before his neighbour.

19 شخص ستیزه‌جو گناه را دوست دارد و آدم بلند پرواز خرابی به بار می‌آورد.

The lover of fighting is a lover of sin: he who makes high his doorway is looking for destruction.

20 شخص بداندیش کامیاب نخواهد شد و آدم فریبکار در دام بلا گرفتار خواهد گردید.

Nothing good comes to him whose heart is fixed on evil purposes: and he who has an evil tongue will come to trouble.

21 فرزند نادان مایهٔ غم و غصهٔ والدینش می‌باشد.

He who has an unwise son gets sorrow for himself, and the father of a foolish son has no joy.

22 شادی دل مانند دارو شفابخش است اما روح پژمرده انسان را بیمار می‌کند.

A glad heart makes a healthy body, but a crushed spirit makes the bones dry.

23 آدم بدکار پنهانی رشوه می‌گیرد و مانع اجرای عدالت می‌شود.

A sinner takes an offering out of his robe, to get a decision for himself in a cause.

24 هدف مرد دانا تحصیل حکمت است، اما شخص نادان در زندگی هیچ هدفی ندارد.

Wisdom is before the face of him who has sense; but the eyes of the foolish are on the ends of the earth.

25 پسر نادان مایهٔ غصهٔ پدر و تلخکامی مادر است.

A foolish son is a grief to his father, and bitter pain to her who gave him birth.

26 مجازات کردن نیکان و تنبیه نمودن اشخاص نجیب به خاطر صداقتشان، کار نادرستی است.

To give punishment to the upright is not good, or to give blows to the noble for their righteousness.

27 شخص دانا پرحرفی نمی‌کند و آدم فهمیده آرام و صبور است.

He who has knowledge says little: and he who has a calm spirit is a man of good sense.

28 آدم نادان نیز اگر سکوت کند و حرف نزند او را دانا و فهیم می‌شمارند.

Even the foolish man, when he keeps quiet, is taken to be wise: when his lips are shut he is credited with good sense.