امثال 17

1 خوردن نان خشک در آرامش بهتر است از خوردن غذای شاهانه در خانه‌ای که در آن جنگ و دعوا باشد.

Better is a dry morsel, and quietness with it, than a house full of feasting with strife.

2 بردهٔ دانا بر پسر شرور ارباب خود تسلط خواهد یافت و در ارثی که به او می‌رسد شریک خواهد شد.

A servant who deals wisely shall have rule over a son who causes shame, and shall have part in the inheritance among the brothers.

3 طلا و نقره را آتش می‌آزماید و دل انسان را خدا.

The refining pot is for silver, and the furnace for gold, but Jehovah tries the hearts.

4 آدم بدکار از همنشینی با آدمهای بد لذت می‌برد و آدم دروغگو از همنشینی با اشخاص دروغگو.

An evildoer gives heed to wicked lips. A liar gives ear to a mischievous tongue.

5 مسخره کردن فقرا به منزلهٔ مسخره کردن خدایی است که ایشان را آفریده است. کسانی که از غم و بدبختی دیگران شاد می‌شوند بی‌سزا نخواهند ماند.

He who mocks a poor man reproaches his maker. He who is glad at calamity shall not be unpunished.

6 تاج افتخار پیران نوه‌های ایشان می‌باشند و تاج افتخار فرزندان، پدران ایشان.

Son's sons are the crown of old men, and the glory of sons are their fathers.

7 شخص نجیب هرگز دروغ نمی‌گوید و آدم نادان هرگز سخن با ارزش بر زبان نمی‌آورد.

Excellent speech is not appropriate to a fool, much less lying lips to a prince.

8 رشوه در نظرِ دهندهٔ آن مثل سنگ جادوست که او را در هر کاری موفق می‌سازد.

A bribe is a precious stone in the eyes of him who has it; wherever it turns, it prospers.

9 کسی که اشتباهات دیگران را می‌پوشاند محبت ایجاد می‌کند، اما آدمی که آنها را افشا می‌کند باعث جدایی دوستان می‌گردد.

He who covers a transgression seeks love, but he who repeats a matter separates chief friends.

10 یک ملامت به شخص فهیم اثرش بیشتر است از صد ضربه شلّاق به آدم نادان.

A rebuke enters deeper into him who has understanding than a hundred stripes into a fool.

11 بدکاران فقط در پی یاغیگری هستند، اما مأمور بی‌رحم سراغشان خواهد رفت.

An evil man seeks only rebellion. Therefore a cruel messenger shall be sent against him.

12 روبرو شدن با ماده خرسی که بچه‌هایش را از او گرفته‌اند بهتر است از روبرو شدن با شخص نادانی که گرفتار حماقت شده است.

Let a man meet a bear robbed of her cubs, rather than a fool in his folly.

13 اگر خوبی را با بدی تلافی کنی، بلا از خانه‌ات دور نخواهد شد.

He who rewards evil for good, evil shall not depart from his house.

14 شروع کردن دعوا مانند ایجاد رخنه در سد آب است، پس جر و بحث را ختم کن پیش از آنکه به دعوا منجر شود.

The beginning of strife is like letting out water. Therefore leave off contention, before there is quarrelling.

15 خداوند از کسانی که بی‌گناه را محکوم و گناهکار را تبرئه می‌کنند متنفر است.

He who justifies a wicked man, and he who condemns a righteous man, both of them alike are an abomination to Jehovah.

16 صرف پول برای آموزش آدم نادان بی‌فایده است، زیرا او طالب حکمت نیست.

Why is there a price in the hand of a fool to buy wisdom, since he has no understanding?

17 دوست واقعی در هر موقعیتی محبت می‌کند و برادر برای کمک به هنگام گرفتاری تولد یافته است.

A friend loves at all times, and a brother is born for adversity.

18 فقط شخص کم‌عقل است که ضامن شخص دیگری می‌شود.

A man void of understanding strikes hands, and becomes surety in the presence of his neighbor.

19 شخص ستیزه‌جو گناه را دوست دارد و آدم بلند پرواز خرابی به بار می‌آورد.

He loves transgression who loves strife. He who raises high his gate seeks destruction.

20 شخص بداندیش کامیاب نخواهد شد و آدم فریبکار در دام بلا گرفتار خواهد گردید.

He who has a wayward heart finds no good, and he who has a perverse tongue falls into mischief.

21 فرزند نادان مایهٔ غم و غصهٔ والدینش می‌باشد.

He who begets a fool it is to his sorrow, and the father of a fool has no joy.

22 شادی دل مانند دارو شفابخش است اما روح پژمرده انسان را بیمار می‌کند.

A cheerful heart is a good medicine, but a broken spirit dries up the bones.

23 آدم بدکار پنهانی رشوه می‌گیرد و مانع اجرای عدالت می‌شود.

A wicked man receives a bribe out of the bosom, to pervert the ways of justice.

24 هدف مرد دانا تحصیل حکمت است، اما شخص نادان در زندگی هیچ هدفی ندارد.

Wisdom is before the face of him who has understanding, but the eyes of a fool are in the ends of the earth.

25 پسر نادان مایهٔ غصهٔ پدر و تلخکامی مادر است.

A foolish son is a grief to his father, and bitterness to her who bore him.

26 مجازات کردن نیکان و تنبیه نمودن اشخاص نجیب به خاطر صداقتشان، کار نادرستی است.

Also to punish a righteous man is not good, nor to smite nobles for uprightness.

27 شخص دانا پرحرفی نمی‌کند و آدم فهمیده آرام و صبور است.

He who spares his words has knowledge, and he who is of a cool spirit is a man of understanding.

28 آدم نادان نیز اگر سکوت کند و حرف نزند او را دانا و فهیم می‌شمارند.

Even a fool, when he holds his peace, is considered wise. When he shuts his lips, he is prudent.