امثال 16

1 انسان نقشه‌های زیادی می‌کشد، اما نتیجهٔ نهایی آنها در دست خداست.

The plans of the heart belong to man, but the answer of the tongue is from the LORD.

2 تمام کارهای انسان به نظر خودش درست است، اما انگیزه‌ها را خداوند می‌بیند.

All the ways of a man are clean in his own eyes, but the LORD weighs the motives.

3 نقشه‌های خود را به دست خداوند بسپار، آنگاه در کارهایت موفق خواهی شد.

Commit your deeds to the LORD, and your plans shall succeed.

4 خداوند هر چیزی را برای هدف و منظوری خلق کرده است. او حتی بدکاران را برای مجازات آفریده است.

The LORD has made everything for its own end— yes, even the wicked for the day of evil.

5 خداوند از اشخاص متکبر نفرت دارد و هرگز اجازه نخواهد داد آنها از مجازات فرار کنند.

Everyone who is proud in heart is an abomination to the LORD; they shall certainly not be unpunished.

6 درستکار و با محبت باش که خدا گناهت را خواهد بخشید. از خداوند بترس که بدی از تو دور خواهد شد.

By mercy and truth iniquity is atoned for. By the fear of the LORD men depart from evil.

7 وقتی کسی خدا را خشنود می‌سازد، خدا کاری می‌کند که حتی دشمنان آن شخص نیز با وی از در صلح و آشتی درآیند.

When a man’s ways please the LORD, he makes even his enemies to be at peace with him.

8 ثروت اندک که با درستکاری به دست آمده باشد بهتر است از ثروت هنگفتی که از راه نادرست فراهم شده باشد.

Better is a little with righteousness, than great revenues with injustice.

9 انسان در فکر خود نقشه‌ها می‌کشد، اما خداوند او را در انجام آنها هدایت می‌کند.

A man’s heart plans his course, but the LORD directs his steps.

10 پادشاه با حکمت الاهی سخن می‌گوید، پس نباید به عدالت خیانت ورزد.

Inspired judgements are on the lips of the king. He shall not betray his mouth.

11 میزان و ترازوهای درست از آنِ خداوند است، همۀ وزنه‌های کیسه، ساختۀ اوست.

Honest balances and scales are the LORD’s; all the weights in the bag are his work.

12 پادشاهان نمی‌توانند ظلم کنند، زیرا تخت سلطنت از عدالت برقرار می‌ماند.

It is an abomination for kings to do wrong, for the throne is established by righteousness.

13 پادشاهان اشخاص راستگو را دوست دارند و از وجود ایشان خشنود می‌شوند.

Righteous lips are the delight of kings. They value one who speaks the truth.

14 خشم پادشاه پیک مرگ است ولی مرد عاقل آن را فرو می‌نشاند.

The king’s wrath is a messenger of death, but a wise man will pacify it.

15 شادی و رضایت پادشاه مانند ابر بهاری است که حیات به ارمغان می‌آورد.

In the light of the king’s face is life. His favour is like a cloud of the spring rain.

16 به دست آوردن حکمت و دانایی بهتر است از اندوختن طلا و نقره.

How much better it is to get wisdom than gold! Yes, to get understanding is to be chosen rather than silver.

17 راه خداشناسان دور از هر نوع بدی است و هر که در این راه گام بردارد جان خود را حفظ خواهد کرد.

The highway of the upright is to depart from evil. He who keeps his way preserves his soul.

18 غرور منجر به هلاکت می‌شود و تکبر به سقوط می‌انجامد.

Pride goes before destruction, and an arrogant spirit before a fall.

19 بهتر است انسان متواضع باشد و با ستمدیدگان بنشیند تا اینکه میان متکبران باشد و در غنایم آنها سهیم شود.

It is better to be of a lowly spirit with the poor, than to divide the plunder with the proud.

20 آنانی که کلام خداوند را اطاعت کنند سعادتمند خواهند شد و کسانی که بر او توکل نمایند برکت خواهند یافت.

He who heeds the Word finds prosperity. Whoever trusts in the LORD is blessed.

21 دانا را از فهمش می‌شناسند و سخنان دلنشین او انسان را مجاب می‌کند.

The wise in heart shall be called prudent. Pleasantness of the lips promotes instruction.

22 حکمت برای کسانی که از آن برخوردارند چشمهٔ حیات است، ولی حماقت برای نادانان مجازات به بار می‌آورد.

Understanding is a fountain of life to one who has it, but the punishment of fools is their folly.

23 سخنان شخص دانا عاقلانه است و تعالیمی که او می‌دهد مؤثر می‌باشد.

The heart of the wise instructs his mouth, and adds learning to his lips.

24 سخنان محبت‌آمیز مانند عسل شیرین است و جان انسان را شفا می‌بخشد.

Pleasant words are a honeycomb, sweet to the soul, and health to the bones.

25 راههایی هستند که به نظر انسان راست می‌آیند، اما عاقبت به مرگ منتهی می‌شوند.

There is a way which seems right to a man, but in the end it leads to death.

26 گرسنگی خوب است زیرا تو را وادار می‌کند که برای رفع آن کار کنی.

The appetite of the labouring man labours for him, for his mouth urges him on.

27 آدم بدکار نقشه‌های پلید می‌کشد و سخنانش مثل آتش می‌سوزاند.

A worthless man devises mischief. His speech is like a scorching fire.

28 شخص بداندیش نزاع به پا می‌کند و آدم سخن‌چین بهترین دوستان را از هم جدا می‌نماید.

A perverse man stirs up strife. A whisperer separates close friends.

29 آدم ظالم همسایه‌اش را فریب می‌دهد و او را به راه نادرست می‌کشاند.

A man of violence entices his neighbour, and leads him in a way that is not good.

30 شخص بدکار چشمان خود را می‌بندد و لبهایش را جمع می‌کند تا برای انجام مقاصد پلید خود نقشه بکشد.

One who winks his eyes to plot perversities, one who compresses his lips, is bent on evil.

31 موی سپید تاج جلال است که با زندگی خداپسندانه به دست می‌آید.

Grey hair is a crown of glory. It is attained by a life of righteousness.

32 صبر از قدرت بهتر است و کسی که بر خود مسلط باشد از شخصی که شهری را تسخیر نماید برتر است.

One who is slow to anger is better than the mighty; one who rules his spirit, than he who takes a city.

33 انسان قرعه را می‌اندازد، اما حکم آن را خداوند تعیین می‌کند.

The lot is cast into the lap, but its every decision is from the LORD.