امثال 16

1 انسان نقشه‌های زیادی می‌کشد، اما نتیجهٔ نهایی آنها در دست خداست.

It is for man to prepare the soul, and for the Lord to govern the tongue.

2 تمام کارهای انسان به نظر خودش درست است، اما انگیزه‌ها را خداوند می‌بیند.

All the ways of a man are open to his eyes; the Lord is the one who weighs spirits.

3 نقشه‌های خود را به دست خداوند بسپار، آنگاه در کارهایت موفق خواهی شد.

Open your works to the Lord, and your intentions will be set in order.

4 خداوند هر چیزی را برای هدف و منظوری خلق کرده است. او حتی بدکاران را برای مجازات آفریده است.

The Lord has wrought all things because of himself. Likewise the impious is for the evil day.

5 خداوند از اشخاص متکبر نفرت دارد و هرگز اجازه نخواهد داد آنها از مجازات فرار کنند.

All the arrogant are an abomination to the Lord. Even if hand will be joined to hand, he is not innocent. The beginning of a good way is to do justice. And this is more acceptable with God than to immolate sacrifices.

6 درستکار و با محبت باش که خدا گناهت را خواهد بخشید. از خداوند بترس که بدی از تو دور خواهد شد.

By mercy and truth, iniquity is redeemed. And by the fear of the Lord, one turns away from evil.

7 وقتی کسی خدا را خشنود می‌سازد، خدا کاری می‌کند که حتی دشمنان آن شخص نیز با وی از در صلح و آشتی درآیند.

When the ways of man will please the Lord, he will convert even his enemies to peace.

8 ثروت اندک که با درستکاری به دست آمده باشد بهتر است از ثروت هنگفتی که از راه نادرست فراهم شده باشد.

Better is a little with justice, than many fruits with iniquity.

9 انسان در فکر خود نقشه‌ها می‌کشد، اما خداوند او را در انجام آنها هدایت می‌کند.

The heart of man disposes his way. But it is for Lord to direct his steps.

10 پادشاه با حکمت الاهی سخن می‌گوید، پس نباید به عدالت خیانت ورزد.

Foreknowledge is in the lips of the king. His mouth shall not err in judgment.

11 میزان و ترازوهای درست از آنِ خداوند است، همۀ وزنه‌های کیسه، ساختۀ اوست.

Weights and scales are judgments of the Lord. And all the stones in the bag are his work.

12 پادشاهان نمی‌توانند ظلم کنند، زیرا تخت سلطنت از عدالت برقرار می‌ماند.

Those who act impiously are abominable to the king. For the throne is made firm by justice.

13 پادشاهان اشخاص راستگو را دوست دارند و از وجود ایشان خشنود می‌شوند.

Just lips are the will of kings. He who speaks honestly shall be loved.

14 خشم پادشاه پیک مرگ است ولی مرد عاقل آن را فرو می‌نشاند.

The indignation of a king is a herald of death. And the wise man will appease it.

15 شادی و رضایت پادشاه مانند ابر بهاری است که حیات به ارمغان می‌آورد.

In the cheerfulness of the king’s countenance, there is life. And his clemency is like belated rain.

16 به دست آوردن حکمت و دانایی بهتر است از اندوختن طلا و نقره.

Possess wisdom, for it is better than gold. And acquire prudence, for it is more precious than silver.

17 راه خداشناسان دور از هر نوع بدی است و هر که در این راه گام بردارد جان خود را حفظ خواهد کرد.

The path of the just turns away from evils. He who guards his soul preserves his way.

18 غرور منجر به هلاکت می‌شود و تکبر به سقوط می‌انجامد.

Arrogance precedes destruction. And the spirit is exalted before a fall.

19 بهتر است انسان متواضع باشد و با ستمدیدگان بنشیند تا اینکه میان متکبران باشد و در غنایم آنها سهیم شود.

It is better to be humbled with the meek, than to divide spoils with the arrogant.

20 آنانی که کلام خداوند را اطاعت کنند سعادتمند خواهند شد و کسانی که بر او توکل نمایند برکت خواهند یافت.

The learned in word shall find good things. And whoever hopes in the Lord is blessed.

21 دانا را از فهمش می‌شناسند و سخنان دلنشین او انسان را مجاب می‌کند.

Whoever is wise in heart shall be called prudent. And whoever is sweet in eloquence shall attain to what is greater.

22 حکمت برای کسانی که از آن برخوردارند چشمهٔ حیات است، ولی حماقت برای نادانان مجازات به بار می‌آورد.

Learning is a fountain of life to one who possesses it. The doctrine of the foolish is senseless.

23 سخنان شخص دانا عاقلانه است و تعالیمی که او می‌دهد مؤثر می‌باشد.

The heart of the wise shall instruct his mouth and add grace to his lips.

24 سخنان محبت‌آمیز مانند عسل شیرین است و جان انسان را شفا می‌بخشد.

Careful words are a honeycomb: sweet to the soul and healthful to the bones.

25 راههایی هستند که به نظر انسان راست می‌آیند، اما عاقبت به مرگ منتهی می‌شوند.

There is a way which seems right to a man, and its end result leads to death.

26 گرسنگی خوب است زیرا تو را وادار می‌کند که برای رفع آن کار کنی.

The soul of the laborer labors for himself, because his mouth has driven him to it.

27 آدم بدکار نقشه‌های پلید می‌کشد و سخنانش مثل آتش می‌سوزاند.

The impious man digs up evil, and in his lips is a burning fire.

28 شخص بداندیش نزاع به پا می‌کند و آدم سخن‌چین بهترین دوستان را از هم جدا می‌نماید.

A perverse man stirs up lawsuits. And one who is verbose divides leaders.

29 آدم ظالم همسایه‌اش را فریب می‌دهد و او را به راه نادرست می‌کشاند.

A man of iniquity entices his friend, and he leads him along a way that is not good.

30 شخص بدکار چشمان خود را می‌بندد و لبهایش را جمع می‌کند تا برای انجام مقاصد پلید خود نقشه بکشد.

Whoever, with astonished eyes, thinks up depravities, biting his lips, accomplishes evil.

31 موی سپید تاج جلال است که با زندگی خداپسندانه به دست می‌آید.

Old age is a crown of dignity, when it is found in the ways of justice.

32 صبر از قدرت بهتر است و کسی که بر خود مسلط باشد از شخصی که شهری را تسخیر نماید برتر است.

A patient man is better than a strong one. And whoever rules his soul is better than one who assaults cities.

33 انسان قرعه را می‌اندازد، اما حکم آن را خداوند تعیین می‌کند.

Lots are cast into the lap, but they are tempered by the Lord.