امثال 16

1 انسان نقشه‌های زیادی می‌کشد، اما نتیجهٔ نهایی آنها در دست خداست.

The designs of the heart are man's, but the answer of the tongue comes from the Lord.

2 تمام کارهای انسان به نظر خودش درست است، اما انگیزه‌ها را خداوند می‌بیند.

All a man's ways are clean to himself; but the Lord puts men's spirits into his scales.

3 نقشه‌های خود را به دست خداوند بسپار، آنگاه در کارهایت موفق خواهی شد.

Put your works into the hands of the Lord, and your purposes will be made certain.

4 خداوند هر چیزی را برای هدف و منظوری خلق کرده است. او حتی بدکاران را برای مجازات آفریده است.

The Lord has made everything for his purpose, even the sinner for the day of evil.

5 خداوند از اشخاص متکبر نفرت دارد و هرگز اجازه نخواهد داد آنها از مجازات فرار کنند.

Everyone who has pride in his heart is disgusting to the Lord: he will certainly not go free from punishment.

6 درستکار و با محبت باش که خدا گناهت را خواهد بخشید. از خداوند بترس که بدی از تو دور خواهد شد.

By mercy and good faith evil-doing is taken away: and by the fear of the Lord men are turned away from evil.

7 وقتی کسی خدا را خشنود می‌سازد، خدا کاری می‌کند که حتی دشمنان آن شخص نیز با وی از در صلح و آشتی درآیند.

When a man's ways are pleasing to the Lord, he makes even his haters be at peace with him.

8 ثروت اندک که با درستکاری به دست آمده باشد بهتر است از ثروت هنگفتی که از راه نادرست فراهم شده باشد.

Better is a little with righteousness, than great wealth with wrongdoing.

9 انسان در فکر خود نقشه‌ها می‌کشد، اما خداوند او را در انجام آنها هدایت می‌کند.

A man may make designs for his way, but the Lord is the guide of his steps.

10 پادشاه با حکمت الاهی سخن می‌گوید، پس نباید به عدالت خیانت ورزد.

Decision is in the lips of the king: his mouth will not go wrong in judging.

11 میزان و ترازوهای درست از آنِ خداوند است، همۀ وزنه‌های کیسه، ساختۀ اوست.

True measures and scales are the Lord's: all the weights of the bag are his work.

12 پادشاهان نمی‌توانند ظلم کنند، زیرا تخت سلطنت از عدالت برقرار می‌ماند.

Evil-doing is disgusting to kings: for the seat of the ruler is based on righteousness.

13 پادشاهان اشخاص راستگو را دوست دارند و از وجود ایشان خشنود می‌شوند.

Lips of righteousness are the delight of kings; and he who says what is upright is dear to him.

14 خشم پادشاه پیک مرگ است ولی مرد عاقل آن را فرو می‌نشاند.

The wrath of the king is like those who give news of death, but a wise man will put peace in place of it.

15 شادی و رضایت پادشاه مانند ابر بهاری است که حیات به ارمغان می‌آورد.

In the light of the king's face there is life; and his approval is like a cloud of spring rain.

16 به دست آوردن حکمت و دانایی بهتر است از اندوختن طلا و نقره.

How much better it is to get wisdom than gold! and to get knowledge is more to be desired than silver.

17 راه خداشناسان دور از هر نوع بدی است و هر که در این راه گام بردارد جان خود را حفظ خواهد کرد.

The highway of the upright is to be turned away from evil: he who takes care of his way will keep his soul.

18 غرور منجر به هلاکت می‌شود و تکبر به سقوط می‌انجامد.

Pride goes before destruction, and a stiff spirit before a fall.

19 بهتر است انسان متواضع باشد و با ستمدیدگان بنشیند تا اینکه میان متکبران باشد و در غنایم آنها سهیم شود.

Better it is to have a gentle spirit with the poor, than to take part in the rewards of war with men of pride.

20 آنانی که کلام خداوند را اطاعت کنند سعادتمند خواهند شد و کسانی که بر او توکل نمایند برکت خواهند یافت.

He who gives attention to the law of right will get good; and whoever puts his faith in the Lord is happy.

21 دانا را از فهمش می‌شناسند و سخنان دلنشین او انسان را مجاب می‌کند.

The wise-hearted will be named men of good sense: and by pleasing words learning is increased.

22 حکمت برای کسانی که از آن برخوردارند چشمهٔ حیات است، ولی حماقت برای نادانان مجازات به بار می‌آورد.

Wisdom is a fountain of life to him who has it; but the punishment of the foolish is their foolish behaviour.

23 سخنان شخص دانا عاقلانه است و تعالیمی که او می‌دهد مؤثر می‌باشد.

The heart of the wise man is the teacher of his mouth, and gives increased learning to his lips.

24 سخنان محبت‌آمیز مانند عسل شیرین است و جان انسان را شفا می‌بخشد.

Pleasing words are like honey, sweet to the soul and new life to the bones.

25 راههایی هستند که به نظر انسان راست می‌آیند، اما عاقبت به مرگ منتهی می‌شوند.

There is a way which seems straight before a man, but its end is the ways of death.

26 گرسنگی خوب است زیرا تو را وادار می‌کند که برای رفع آن کار کنی.

The desire of the working man is working for him, for his need of food is driving him on.

27 آدم بدکار نقشه‌های پلید می‌کشد و سخنانش مثل آتش می‌سوزاند.

A good-for-nothing man is a designer of evil, and in his lips there is a burning fire.

28 شخص بداندیش نزاع به پا می‌کند و آدم سخن‌چین بهترین دوستان را از هم جدا می‌نماید.

A man of twisted purposes is a cause of fighting everywhere: and he who says evil secretly makes trouble between friends.

29 آدم ظالم همسایه‌اش را فریب می‌دهد و او را به راه نادرست می‌کشاند.

A violent man puts desire of evil into his neighbour's mind, and makes him go in a way which is not good.

30 شخص بدکار چشمان خود را می‌بندد و لبهایش را جمع می‌کند تا برای انجام مقاصد پلید خود نقشه بکشد.

He whose eyes are shut is a man of twisted purposes, and he who keeps his lips shut tight makes evil come about.

31 موی سپید تاج جلال است که با زندگی خداپسندانه به دست می‌آید.

The grey head is a crown of glory, if it is seen in the way of righteousness.

32 صبر از قدرت بهتر است و کسی که بر خود مسلط باشد از شخصی که شهری را تسخیر نماید برتر است.

He who is slow to be angry is better than a man of war, and he who has control over his spirit than he who takes a town.

33 انسان قرعه را می‌اندازد، اما حکم آن را خداوند تعیین می‌کند.

A thing may be put to the decision of chance, but it comes about through the Lord.