امثال 16

1 انسان نقشه‌های زیادی می‌کشد، اما نتیجهٔ نهایی آنها در دست خداست.

The plans of the heart belong to man, but the reply of the tongue is from the LORD.

2 تمام کارهای انسان به نظر خودش درست است، اما انگیزه‌ها را خداوند می‌بیند.

All a man’s ways are pure in his own eyes, but his motives are weighed out by the LORD.

3 نقشه‌های خود را به دست خداوند بسپار، آنگاه در کارهایت موفق خواهی شد.

Commit your works to the LORD and your plans will be achieved.

4 خداوند هر چیزی را برای هدف و منظوری خلق کرده است. او حتی بدکاران را برای مجازات آفریده است.

The LORD has made everything for His purpose— even the wicked for the day of disaster.

5 خداوند از اشخاص متکبر نفرت دارد و هرگز اجازه نخواهد داد آنها از مجازات فرار کنند.

Everyone who is proud in heart is detestable to the LORD; be assured that he will not go unpunished.

6 درستکار و با محبت باش که خدا گناهت را خواهد بخشید. از خداوند بترس که بدی از تو دور خواهد شد.

By loving devotion and faithfulness iniquity is atoned for, and by the fear of the LORD one turns aside from evil.

7 وقتی کسی خدا را خشنود می‌سازد، خدا کاری می‌کند که حتی دشمنان آن شخص نیز با وی از در صلح و آشتی درآیند.

When a man’s ways please the LORD, He makes even the man’s enemies live at peace with him.

8 ثروت اندک که با درستکاری به دست آمده باشد بهتر است از ثروت هنگفتی که از راه نادرست فراهم شده باشد.

Better a little with righteousness than great gain with injustice.

9 انسان در فکر خود نقشه‌ها می‌کشد، اما خداوند او را در انجام آنها هدایت می‌کند.

A man’s heart plans his course, but the LORD determines his steps.

10 پادشاه با حکمت الاهی سخن می‌گوید، پس نباید به عدالت خیانت ورزد.

A divine verdict is on the lips of a king; his mouth must not betray justice.

11 میزان و ترازوهای درست از آنِ خداوند است، همۀ وزنه‌های کیسه، ساختۀ اوست.

Honest scales and balances are from the LORD; all the weights in the bag are His concern.

12 پادشاهان نمی‌توانند ظلم کنند، زیرا تخت سلطنت از عدالت برقرار می‌ماند.

Wicked behavior is detestable to kings, for a throne is established through righteousness.

13 پادشاهان اشخاص راستگو را دوست دارند و از وجود ایشان خشنود می‌شوند.

Righteous lips are a king’s delight, and he who speaks honestly is beloved.

14 خشم پادشاه پیک مرگ است ولی مرد عاقل آن را فرو می‌نشاند.

The wrath of a king is a messenger of death, but a wise man will pacify it.

15 شادی و رضایت پادشاه مانند ابر بهاری است که حیات به ارمغان می‌آورد.

When a king’s face brightens, there is life; his favor is like a rain cloud in spring.

16 به دست آوردن حکمت و دانایی بهتر است از اندوختن طلا و نقره.

How much better to acquire wisdom than gold! To gain understanding is more desirable than silver.

17 راه خداشناسان دور از هر نوع بدی است و هر که در این راه گام بردارد جان خود را حفظ خواهد کرد.

The highway of the upright leads away from evil; he who guards his way protects his life.

18 غرور منجر به هلاکت می‌شود و تکبر به سقوط می‌انجامد.

Pride goes before destruction, and a haughty spirit before a fall.

19 بهتر است انسان متواضع باشد و با ستمدیدگان بنشیند تا اینکه میان متکبران باشد و در غنایم آنها سهیم شود.

It is better to be lowly in spirit among the humble than to divide the spoil with the proud.

20 آنانی که کلام خداوند را اطاعت کنند سعادتمند خواهند شد و کسانی که بر او توکل نمایند برکت خواهند یافت.

Whoever heeds instruction will find success, and blessed is he who trusts in the LORD.

21 دانا را از فهمش می‌شناسند و سخنان دلنشین او انسان را مجاب می‌کند.

The wise in heart are called discerning, and pleasant speech promotes instruction.

22 حکمت برای کسانی که از آن برخوردارند چشمهٔ حیات است، ولی حماقت برای نادانان مجازات به بار می‌آورد.

Understanding is a fountain of life to its possessor, but the discipline of fools is folly.

23 سخنان شخص دانا عاقلانه است و تعالیمی که او می‌دهد مؤثر می‌باشد.

The heart of the wise man instructs his mouth and adds persuasiveness to his lips.

24 سخنان محبت‌آمیز مانند عسل شیرین است و جان انسان را شفا می‌بخشد.

Pleasant words are a honeycomb, sweet to the soul and healing to the bones.

25 راههایی هستند که به نظر انسان راست می‌آیند، اما عاقبت به مرگ منتهی می‌شوند.

There is a way that seems right to a man, but its end is the way of death.

26 گرسنگی خوب است زیرا تو را وادار می‌کند که برای رفع آن کار کنی.

A worker’s appetite works for him because his hunger drives him onward.

27 آدم بدکار نقشه‌های پلید می‌کشد و سخنانش مثل آتش می‌سوزاند.

A worthless man digs up evil, and his speech is like a scorching fire.

28 شخص بداندیش نزاع به پا می‌کند و آدم سخن‌چین بهترین دوستان را از هم جدا می‌نماید.

A perverse man spreads dissension, and a gossip divides close friends.

29 آدم ظالم همسایه‌اش را فریب می‌دهد و او را به راه نادرست می‌کشاند.

A violent man entices his neighbor and leads him down a path that is not good.

30 شخص بدکار چشمان خود را می‌بندد و لبهایش را جمع می‌کند تا برای انجام مقاصد پلید خود نقشه بکشد.

He who winks his eye devises perversity; he who purses his lips is bent on evil.

31 موی سپید تاج جلال است که با زندگی خداپسندانه به دست می‌آید.

Gray hair is a crown of glory; it is attained along the path of righteousness.

32 صبر از قدرت بهتر است و کسی که بر خود مسلط باشد از شخصی که شهری را تسخیر نماید برتر است.

He who is slow to anger is better than a warrior, and he who controls his temper is greater than one who captures a city.

33 انسان قرعه را می‌اندازد، اما حکم آن را خداوند تعیین می‌کند.

The lot is cast into the lap, but its every decision is from the LORD.