امثال 15

1 جواب ملایم خشم را فرو می‌نشاند، اما جواب تند آن را بر می‌انگیزاند.

Responsio mollis frangit iram: sermo durus suscitat furorem.

2 از زبان مرد دانا حکمت می‌چکد، اما از دهان آدم نادان حماقت بیرون می‌آید.

Lingua sapientium ornat scientiam: os fatuorum ebullit stultitiam.

3 خدا همه جا را زیر نظر دارد و ناظر اعمال نیکان و بدان است.

In omni loco oculi Domini contemplantur bonos et malos.

4 زبان شفابخش درخت حیات است، اما زبان فریبکار روح را در هم می‌شکند.

Lingua placabilis, lignum vitae: quae autem immoderata est, conteret spiritum.

5 شخص نادان نصیحت پدر خود را خوار می‌شمارد، ولی فرزند عاقل تأدیب پدرش را می‌پذیرد.

Stultus irridet disciplinam patris sui: qui autem custodit increpationes, astutior fiet. In abundanti iustitia virtus maxima est: cogitationes autem impiorum eradicabuntur.

6 در خانهٔ شخص درستکار گنج فراوان است، اما دسترنج آدمهای بدکار برای ایشان تلخکامی به بار می‌آورد.

Domus iusti plurima fortitudo: et in fructibus impii conturbatio.

7 حکمت توسط دانایان منتشر می‌شود نه به‌وسیلۀ جاهلانی که در آنها راستی نیست.

Labia sapientium disseminabunt scientiam: cor stultorum dissimile erit.

8 خداوند از قربانیهای بدکاران نفرت دارد، اما از دعای درستکاران خشنود است.

Victimae impiorum abominabiles Domino: vota iustorum placabilia:

9 خداوند از اعمال بدکاران متنفر است، اما پیروان راستی را دوست می‌دارد.

Abominatio est Domino via impii: qui sequitur iustitiam, diligitur ab eo.

10 کسانی که راه راست را ترک گفته‌اند تنبیه سختی در انتظارشان است و اگر نخواهند تنبیه و اصلاح شوند خواهند مرد.

Doctrina mala deserentium viam vitae: qui increpationes odit, morietur.

11 حتی دنیای مردگان از نظر خداوند پنهان نیست، چه رسد به افکار انسان! (Sheol h7585)

Infernus, et perditio coram Domino: quanto magis corda filiorum hominum? (Sheol h7585)

12 کسی که کارش مسخره کردن است از نزدیک شدن به افراد دانا خودداری می‌کند چون دوست ندارد سرزنش آنان را بشنود.

Non amat pestilens eum, qui se corripit: nec ad sapientes graditur.

13 دل شاد، چهره را شاداب می‌سازد، اما تلخی دل، روح را افسرده می‌کند.

Cor gaudens exhilarat faciem: in moerore animi deiicitur spiritus.

14 شخص دانا تشنهٔ دانایی است، اما نادان خود را با حماقت سیر می‌کند.

Cor sapientis quaerit doctrinam: et os stultorum pascitur imperitia.

15 انسان وقتی غمگین است همه چیز به نظرش بد می‌آید، اما وقتی دلش شاد است هر چیزی او را خوشحال می‌کند.

Omnes dies pauperis, mali: secura mens quasi iuge convivium.

16 دارایی کم همراه با خداترسی بهتر است از ثروت هنگفت با اضطراب.

Melius est parum cum timore Domini, quam thesauri magni et insatiabiles.

17 نان خشک خوردن در جایی که محبت هست، بهتر است از غذای شاهانه خوردن در جایی که نفرت وجود دارد.

Melius est vocari ad olera cum charitate: quam ad vitulum saginatum cum odio.

18 آدم تندخو نزاع به پا می‌کند، ولی شخص صبور دعوا را فرو می‌نشاند.

Vir iracundus provocat rixas: qui patiens est, mitigat suscitatas.

19 راه آدم تنبل با خارها پوشیده است، اما راه شخص درستکار شاهراهی هموار است.

Iter pigrorum quasi sepes spinarum: via iustorum absque offendiculo.

20 فرزند دانا پدرش را خوشحال می‌کند، اما فرزند نادان مادرش را تحقیر می‌نماید.

Filius sapiens laetificat patrem: et stultus homo despicit matrem suam.

21 آدم نادان از کارهای ابلهانه لذت می‌برد، اما شخص فهمیده از راه راست منحرف نمی‌شود.

Stultitia gaudium stulto: et vir prudens dirigit gressus suos.

22 نقشه‌ای که بدون مشورت کشیده شود، با شکست مواجه می‌گردد، اما مشورت بسیار، باعث موفقیت می‌شود.

Dissipantur cogitationes ubi non est consilium: ubi vero sunt plures consiliarii, confirmantur.

23 انسان وقتی جواب درست می‌دهد از آن لذت می‌برد. چه عالی است سخنی که بجا گفته شود!

Laetatur homo in sententia oris sui: et sermo opportunus est optimus.

24 راه دانایان به سوی حیات بالا می‌رود و آنها را از فرو رفتن به جهنم باز می‌دارد. (Sheol h7585)

Semita vitae super eruditum, ut declinet de inferno novissimo. (Sheol h7585)

25 خداوند خانه متکبران را از بین می‌برد، اما ملک بیوه‌زنان را حفظ می‌کند.

Domum superborum demolietur Dominus: et firmos faciet terminos viduae.

26 خداوند از نقشه‌های پلید متنفر است، ولی افکار پاک مورد پسند او می‌باشند.

Abominatio Domini cogitationes malae: et purus sermo pulcherrimus firmabitur ab eo.

27 کسی که دنبال سود نامشروع می‌رود به خانواده‌اش لطمه می‌زند، اما شخصی که از رشوه نفرت دارد زندگی خوبی خواهد داشت.

Conturbat domum suam qui sectatur avaritiam: qui autem odit munera, vivet. Per misericordiam et fidem purgantur peccata: per timorem autem Domini declinat omnis a malo.

28 شخص نیک قبل از جواب دادن فکر می‌کند، اما شریر زود جواب می‌دهد و مشکلات به بار می‌آورد.

Mens iusti meditatur obedientiam: os impiorum redundat malis.

29 خداوند از بدکاران دور است، ولی دعای نیکان را می‌شنود.

Longe est Dominus ab impiis: et orationes iustorum exaudiet.

30 دیدن صورت شاد و شنیدن خبر خوش به انسان شادی و سلامتی می‌بخشد.

Lux oculorum laetificat animam: fama bona impinguat ossa.

31 کسی که انتقادهای سازنده را بپذیرد، جزو دانایان به حساب خواهد آمد.

Auris, quae audit increpationes vitae, in medio sapientium commorabitur.

32 کسی که تأدیب را نپذیرد به خودش لطمه می‌زند، ولی هر که آن را بپذیرد دانایی کسب می‌کند.

Qui abiicit disciplinam, despicit animam suam: qui autem acquiescit increpationibus, possessor est cordis.

33 خداترسی به انسان حکمت می‌آموزد و فروتنی برای او عزت و احترام به بار می‌آورد.

Timor Domini, disciplina sapientiae: et gloriam praecedit humilitas.