امثال 15

1 جواب ملایم خشم را فرو می‌نشاند، اما جواب تند آن را بر می‌انگیزاند.

A soft answere brekith ire; an hard word reisith woodnesse.

2 از زبان مرد دانا حکمت می‌چکد، اما از دهان آدم نادان حماقت بیرون می‌آید.

The tunge of wise men ourneth kunnyng; the mouth of foolis buylith out foli.

3 خدا همه جا را زیر نظر دارد و ناظر اعمال نیکان و بدان است.

In ech place the iyen of the Lord biholden good men, and yuel men.

4 زبان شفابخش درخت حیات است، اما زبان فریبکار روح را در هم می‌شکند.

A plesaunt tunge is the tre of lijf; but the tunge which is vnmesurable, schal defoule the spirit.

5 شخص نادان نصیحت پدر خود را خوار می‌شمارد، ولی فرزند عاقل تأدیب پدرش را می‌پذیرد.

A fool scorneth the techyng of his fadir; but he that kepith blamyngis, schal be maad wisere. Moost vertu schal be in plenteuouse riytfulnesse; but the thouytis of wickid men schulen be drawun vp bi the roote.

6 در خانهٔ شخص درستکار گنج فراوان است، اما دسترنج آدمهای بدکار برای ایشان تلخکامی به بار می‌آورد.

The hous of a iust man is moost strengthe; and disturbling is in the fruitis of a wickid man.

7 حکمت توسط دانایان منتشر می‌شود نه به‌وسیلۀ جاهلانی که در آنها راستی نیست.

The lippis of wise men schulen sowe abrood kunnyng; the herte of foolis schal be vnlijc.

8 خداوند از قربانیهای بدکاران نفرت دارد، اما از دعای درستکاران خشنود است.

The sacrifices of wickyd men ben abhomynable to the Lord; avowis of iust men ben plesaunt.

9 خداوند از اعمال بدکاران متنفر است، اما پیروان راستی را دوست می‌دارد.

The lijf of the vnpitouse man is abhomynacioun to the Lord; he that sueth riytfulnesse, schal be loued of the Lord.

10 کسانی که راه راست را ترک گفته‌اند تنبیه سختی در انتظارشان است و اگر نخواهند تنبیه و اصلاح شوند خواهند مرد.

Yuel teching is of men forsakinge the weie of lijf; he that hatith blamyngis, schal die.

11 حتی دنیای مردگان از نظر خداوند پنهان نیست، چه رسد به افکار انسان! (Sheol h7585)

Helle and perdicioun ben open bifor the Lord; hou myche more the hertis of sones of men. (Sheol h7585)

12 کسی که کارش مسخره کردن است از نزدیک شدن به افراد دانا خودداری می‌کند چون دوست ندارد سرزنش آنان را بشنود.

A man ful of pestilence loueth not hym that repreueth him; and he goith not to wyse men.

13 دل شاد، چهره را شاداب می‌سازد، اما تلخی دل، روح را افسرده می‌کند.

A ioiful herte makith glad the face; the spirit is cast doun in the morenyng of soule.

14 شخص دانا تشنهٔ دانایی است، اما نادان خود را با حماقت سیر می‌کند.

The herte of a wijs man sekith techyng; and the mouth of foolis is fed with vnkunnyng.

15 انسان وقتی غمگین است همه چیز به نظرش بد می‌آید، اما وقتی دلش شاد است هر چیزی او را خوشحال می‌کند.

Alle the daies of a pore man ben yuele; a sikir soule is a contynuel feeste.

16 دارایی کم همراه با خداترسی بهتر است از ثروت هنگفت با اضطراب.

Betere is a litil with the drede of the Lord, than many tresouris and vnfillable.

17 نان خشک خوردن در جایی که محبت هست، بهتر است از غذای شاهانه خوردن در جایی که نفرت وجود دارد.

It is betere to be clepid to wortis with charite, than with hatrede to a calf maad fat.

18 آدم تندخو نزاع به پا می‌کند، ولی شخص صبور دعوا را فرو می‌نشاند.

A wrathful man reisith chidyngis; he that is pacient, swagith chidyngis reisid.

19 راه آدم تنبل با خارها پوشیده است، اما راه شخص درستکار شاهراهی هموار است.

The weie of slow men is an hegge of thornes; the weie of iust men is with out hirtyng.

20 فرزند دانا پدرش را خوشحال می‌کند، اما فرزند نادان مادرش را تحقیر می‌نماید.

A wise sone makith glad the fadir; and a fonned man dispisith his modir.

21 آدم نادان از کارهای ابلهانه لذت می‌برد، اما شخص فهمیده از راه راست منحرف نمی‌شود.

Foli is ioye to a fool; and a prudent man schal dresse hise steppis.

22 نقشه‌ای که بدون مشورت کشیده شود، با شکست مواجه می‌گردد، اما مشورت بسیار، باعث موفقیت می‌شود.

Thouytis ben distried, where no counsel is; but where many counseleris ben, tho ben confermyd.

23 انسان وقتی جواب درست می‌دهد از آن لذت می‌برد. چه عالی است سخنی که بجا گفته شود!

A man is glad in the sentence of his mouth; and a couenable word is best.

24 راه دانایان به سوی حیات بالا می‌رود و آنها را از فرو رفتن به جهنم باز می‌دارد. (Sheol h7585)

The path of lijf is on a lernyd man; that he bowe awei fro the laste helle. (Sheol h7585)

25 خداوند خانه متکبران را از بین می‌برد، اما ملک بیوه‌زنان را حفظ می‌کند.

The Lord schal distrie the hows of proude men; and he schal make stidefast the coostis of a widewe.

26 خداوند از نقشه‌های پلید متنفر است، ولی افکار پاک مورد پسند او می‌باشند.

Iuele thouytis is abhomynacioun of the Lord; and a cleene word moost fair schal be maad stidfast of hym.

27 کسی که دنبال سود نامشروع می‌رود به خانواده‌اش لطمه می‌زند، اما شخصی که از رشوه نفرت دارد زندگی خوبی خواهد داشت.

He that sueth aueryce, disturblith his hous; but he that hatith yiftis schal lyue. Synnes ben purgid bi merci and feith; ech man bowith awei fro yuel bi the drede of the Lord.

28 شخص نیک قبل از جواب دادن فکر می‌کند، اما شریر زود جواب می‌دهد و مشکلات به بار می‌آورد.

The soule of a iust man bithenkith obedience; the mouth of wickid men is ful of yuelis.

29 خداوند از بدکاران دور است، ولی دعای نیکان را می‌شنود.

The Lord is fer fro wickid men; and he schal here the preyers of iust men.

30 دیدن صورت شاد و شنیدن خبر خوش به انسان شادی و سلامتی می‌بخشد.

The liyt of iyen makith glad the soule; good fame makith fat the boonys.

31 کسی که انتقادهای سازنده را بپذیرد، جزو دانایان به حساب خواهد آمد.

The eere that herith the blamyngis of lijf, schal dwelle in the myddis of wise men.

32 کسی که تأدیب را نپذیرد به خودش لطمه می‌زند، ولی هر که آن را بپذیرد دانایی کسب می‌کند.

He that castith awei chastisyng, dispisith his soule; but he that assentith to blamyngis, is pesible holdere of the herte.

33 خداترسی به انسان حکمت می‌آموزد و فروتنی برای او عزت و احترام به بار می‌آورد.

The drede of the Lord is teching of wisdom; and mekenesse goith bifore glorie.