امثال 15

1 جواب ملایم خشم را فرو می‌نشاند، اما جواب تند آن را بر می‌انگیزاند.

Dwoko wach mamuol kweyo mirima, to wach makwiny jimbo ich wangʼ.

2 از زبان مرد دانا حکمت می‌چکد، اما از دهان آدم نادان حماقت بیرون می‌آید.

Lew ngʼat mariek konyore gi rieko, to dho ngʼat mofuwo hulo gik mofuwo.

3 خدا همه جا را زیر نظر دارد و ناظر اعمال نیکان و بدان است.

Wenge Jehova Nyasaye ni kuonde duto, karito joricho gi joma beyo.

4 زبان شفابخش درخت حیات است، اما زبان فریبکار روح را در هم می‌شکند.

Lep makelo ber en yath mar ngima, to lep mar miriambo omiyo chuny bedo mool.

5 شخص نادان نصیحت پدر خود را خوار می‌شمارد، ولی فرزند عاقل تأدیب پدرش را می‌پذیرد.

Ngʼat mofuwo chayo kum mar wuon mare, to ngʼat mawinjo ka ikwere nyiso rieko.

6 در خانهٔ شخص درستکار گنج فراوان است، اما دسترنج آدمهای بدکار برای ایشان تلخکامی به بار می‌آورد.

Od ngʼat makare otingʼo mwandu maduongʼ, to pok mar joricho kelo nigi chandruok.

7 حکمت توسط دانایان منتشر می‌شود نه به‌وسیلۀ جاهلانی که در آنها راستی نیست.

Dho jomariek lando ngʼeyo, to ngʼat mofuwo to wechene obam.

8 خداوند از قربانیهای بدکاران نفرت دارد، اما از دعای درستکاران خشنود است.

Jehova Nyasaye odagi misango mar jaricho, to lamo mar ngʼat moriere tir miye mor.

9 خداوند از اعمال بدکاران متنفر است، اما پیروان راستی را دوست می‌دارد.

Jehova Nyasaye odagi yore ngʼat marach, to ohero jogo matimo gik makare.

10 کسانی که راه راست را ترک گفته‌اند تنبیه سختی در انتظارشان است و اگر نخواهند تنبیه و اصلاح شوند خواهند مرد.

Kum malit orito ngʼat maweyo yo, ngʼat masin kikwere biro tho.

11 حتی دنیای مردگان از نظر خداوند پنهان نیست، چه رسد به افکار انسان! (Sheol h7585)

Jehova Nyasaye ongʼeyo gik moko matimore, bed ni en Tho kata Kethruok, omiyo dhano ok dipandne paro manie chunye! (Sheol h7585)

12 کسی که کارش مسخره کردن است از نزدیک شدن به افراد دانا خودداری می‌کند چون دوست ندارد سرزنش آنان را بشنود.

Ngʼat ma jasunga dagi puonj, ok odwar mondo ongʼadne rieko gi jomariek.

13 دل شاد، چهره را شاداب می‌سازد، اما تلخی دل، روح را افسرده می‌کند.

Chuny mamor miyo wangʼ bedo gi mor, to chuny mokuyo miyo dhano bedo mool.

14 شخص دانا تشنهٔ دانایی است، اما نادان خود را با حماقت سیر می‌کند.

Chuny mongʼeyo pogo tiend weche dwaro ngʼeyo, to dho ngʼat mofuwo chamo fuwo.

15 انسان وقتی غمگین است همه چیز به نظرش بد می‌آید، اما وقتی دلش شاد است هر چیزی او را خوشحال می‌کند.

Ndalo duto mag ngʼat mahinyore gin thagruok, to chuny mamor ni kod mor mosiko.

16 دارایی کم همراه با خداترسی بهتر است از ثروت هنگفت با اضطراب.

Ber bedo gi matin ka iluoro Jehova Nyasaye moloyo mwandu mangʼeny kod koko.

17 نان خشک خوردن در جایی که محبت هست، بهتر است از غذای شاهانه خوردن در جایی که نفرت وجود دارد.

Ber chamo alot kama hera nitie, moloyo chamo ringʼo machwe kama achaya nitie.

18 آدم تندخو نزاع به پا می‌کند، ولی شخص صبور دعوا را فرو می‌نشاند.

Ngʼat ma iye wangʼ piyo medo miero, to ngʼat ma terore mos kweyo dhawo.

19 راه آدم تنبل با خارها پوشیده است، اما راه شخص درستکار شاهراهی هموار است.

Yor jasamuoyo olor gi kuthe, to yor ngʼat moriere tir en yo malach.

20 فرزند دانا پدرش را خوشحال می‌کند، اما فرزند نادان مادرش را تحقیر می‌نماید.

Wuowi mariek miyo wuon mare mor, to ngʼat mofuwo chayo min mare.

21 آدم نادان از کارهای ابلهانه لذت می‌برد، اما شخص فهمیده از راه راست منحرف نمی‌شود.

Fuwo moro ngʼat maonge gi rieko, to ngʼat man-gi winjo wuotho moriere tir.

22 نقشه‌ای که بدون مشورت کشیده شود، با شکست مواجه می‌گردد، اما مشورت بسیار، باعث موفقیت می‌شود.

Chenro ok chopi nikech onge puonj makare, to ka giyudo jongʼad rieko mangʼeny to gichopo.

23 انسان وقتی جواب درست می‌دهد از آن لذت می‌برد. چه عالی است سخنی که بجا گفته شود!

Ngʼato yudo mor e dwoko mowinjore, to mano ber manade kuom wach mochopo e sa midware.

24 راه دانایان به سوی حیات بالا می‌رود و آنها را از فرو رفتن به جهنم باز می‌دارد. (Sheol h7585)

Yor ngima telo kadhi malo ni ngʼat makare, mondo ogengʼe kik odhi mwalo kar tho. (Sheol h7585)

25 خداوند خانه متکبران را از بین می‌برد، اما ملک بیوه‌زنان را حفظ می‌کند.

Jehova Nyasaye muko od ngʼat masungore, to orito kiep dhako ma chwore otho ma ok omul.

26 خداوند از نقشه‌های پلید متنفر است، ولی افکار پاک مورد پسند او می‌باشند.

Jehova Nyasaye odagi paro mar joricho, to jogo ma chunygi ler miye mor.

27 کسی که دنبال سود نامشروع می‌رود به خانواده‌اش لطمه می‌زند، اما شخصی که از رشوه نفرت دارد زندگی خوبی خواهد داشت.

Ngʼat ma jawuoro kelo chandruok ne joode, to ngʼatno mamon gi asoya biro dak amingʼa.

28 شخص نیک قبل از جواب دادن فکر می‌کند، اما شریر زود جواب می‌دهد و مشکلات به بار می‌آورد.

Chuny ngʼat makare pimo dwokoge, to dho ngʼat ma timbene richo hulo gik maricho.

29 خداوند از بدکاران دور است، ولی دعای نیکان را می‌شنود.

Jehova Nyasaye bor gi ngʼat ma timbene richo, to owinjo lamo mar ngʼat makare.

30 دیدن صورت شاد و شنیدن خبر خوش به انسان شادی و سلامتی می‌بخشد.

Neno mamor kelo mor ni chuny, to wach maber miyo choke bedo gi ngima.

31 کسی که انتقادهای سازنده را بپذیرد، جزو دانایان به حساب خواهد آمد.

Ngʼat machiko ite kikwere biro bedo thuolo e kind joma riek.

32 کسی که تأدیب را نپذیرد به خودش لطمه می‌زند، ولی هر که آن را بپذیرد دانایی کسب می‌کند.

Ngʼat ma ok dew kum ochayore owuon, to ngʼat mawinjo kikwere medo winjo wach.

33 خداترسی به انسان حکمت می‌آموزد و فروتنی برای او عزت و احترام به بار می‌آورد.

Luoro Jehova Nyasaye puonjo dhano rieko, to bedo mamuol kelo luor.