امثال 14

1 زن دانا خانه خود را بنا می‌کند، اما زن نادان با دست خود خانه‌اش را خراب می‌کند.

Toda mulher sábia edifica sua casa; porém a tola a derruba com suas mãos.

2 کسانی که به راستی عمل می‌کنند به خداوند احترام می‌گذارند، ولی اشخاص بدکار او را تحقیر می‌کنند.

Aquele que anda corretamente teme ao SENHOR; mas o que se desvia de seus caminhos o despreza.

3 نادان چوب سخنانِ متکبرانهٔ خود را می‌خورد، ولی سخنان مرد دانا او را محافظت می‌کند.

Na boca do tolo está a vara da arrogância, porém os lábios dos sábios os protegem.

4 اگر در طویله گاو نباشد، طویله تمیز می‌ماند، اما بدون گاو نمی‌توان محصول زیادی به دست آورد.

Não havendo bois, o celeiro fica limpo; mas pela força do boi há uma colheita abundante.

5 شاهد امین دروغ نمی‌گوید، ولی از دهان شاهد ناراست دروغ می‌بارد.

A testemunha verdadeira não mentirá, mas a testemunha falsa declara mentiras.

6 کسی که همه چیز را به باد مسخره می‌گیرد هرگز نمی‌تواند حکمت پیدا کند، اما شخص فهیم به آسانی آن را به دست می‌آورد.

O zombador busca sabedoria, mas não [acha] nenhuma; mas o conhecimento é fácil para o prudente.

7 از احمقان دوری کن زیرا چیزی ندارند به تو یاد دهند.

Afasta-te do homem tolo, porque [nele] não encontrarás lábios inteligentes.

8 حکمت شخص عاقل راهنمای اوست، اما حماقت احمقان باعث گمراهی آنان می‌شود.

A sabedoria do prudente é entender seu caminho; mas a loucura dos tolos é engano.

9 نادانان با گناه بازی می‌کنند، اما درستکاران رضایت خدا را می‌طلبند.

Os tolos zombam da culpa, mas entre os corretos está o favor.

10 تنها دل شخص است که تلخی جان او را احساس می‌کند و در شادی او نیز کسی جز خودش نمی‌تواند سهیم باشد.

O coração conhece sua [própria] amargura, e o estranho não pode partilhar sua alegria.

11 خانهٔ بدکاران خراب می‌شود، اما خیمهٔ درستکاران وسعت می‌یابد.

A casa dos perversos será destruída, mas a tenda dos corretos florescerá.

12 راههایی هستند که به نظر انسان راست می‌آیند اما عاقبت به مرگ منتهی می‌شوند.

Há um caminho que [parece] correto para o homem, porém o fim dele são caminhos de morte.

13 خنده نمی‌تواند اندوه دل را پنهان سازد؛ هنگامی که خنده پایان می‌یابد، درد و اندوه برجای خود باقی می‌ماند.

Até no riso o coração terá dor, e o fim da alegria é a tristeza.

14 آدم خدانشناس نتیجهٔ کارهای خود را خواهد دید و شخص نیک از ثمرهٔ اعمال خویش بهره خواهد برد.

Quem se desvia de coração será cheio de seus próprios caminhos, porém o homem de bem [será recompensado] pelos seus.

15 آدم ساده لوح هر حرفی را باور می‌کند، اما شخص زیرک سنجیده رفتار می‌نماید.

O ingênuo crê em toda palavra, mas o prudente pensa cuidadosamente sobre seus passos.

16 شخص دانا محتاط است و از خطر دوری می‌کند، ولی آدم نادان از روی غرور، خود را به خطر می‌اندازد.

O sábio teme, e se afasta do mal; porém o tolo se precipita e se acha seguro.

17 آدم تندخو کارهای احمقانه می‌کند و شخص حیله‌گر مورد نفرت قرار می‌گیرد.

Quem se ira rapidamente faz loucuras, e o homem de maus pensamentos será odiado.

18 حماقت نصیب جاهلان می‌شود و دانایی نصیب زیرکان.

Os ingênuos herdarão a tolice, mas os prudentes serão coroados [com] o conhecimento.

19 بدکاران عاقبت در برابر نیکان سر تعظیم فرود خواهند آورد و محتاج آنان خواهند شد.

Os maus se inclinarão perante a face dos bons, e os perversos diante das portas do justo.

20 ثروتمندان دوستان بسیار دارند، اما شخص فقیر را حتی همسایه‌هایش تحقیر می‌کند.

O pobre é odiado até pelo seu próximo, porém os amigos dos ricos são muitos.

21 خوار شمردن فقرا گناه است. خوشا به حال کسی که بر آنها ترحم کند.

Quem despreza a seu próximo, peca; mas aquele que demonstra misericórdia aos humildes [é] bem-aventurado.

22 کسانی که نقشه‌های پلید در سر می‌پرورانند گمراه خواهند شد، ولی آنانی که نیت خوب دارند مورد محبت و اعتماد قرار خواهند گرفت.

Por acaso não andam errados os que tramam o mal? Mas [há] bondade e fidelidade para os que planejam o bem.

23 کسی که زحمت می‌کشد منفعت عایدش می‌شود، ولی آنکه فقط حرف می‌زند فقیر خواهد شد.

Em todo trabalho cansativo há proveito, mas o falar dos lábios só [leva] à pobreza.

24 ثروت نصیب دانایان خواهد شد، اما پاداش احمقان حماقت ایشان است.

A coroa dos sábios é a sua riqueza; a loucura dos tolos é loucura.

25 شاهد راستگو جان مردم را نجات می‌دهد، اما شاهد دروغگو به مردم خیانت می‌کند.

A testemunha verdadeira livra almas, mas aquele que declara mentiras é enganador.

26 کسی که از خداوند می‌ترسد تکیه‌گاه محکمی دارد و فرزندانش در امان خواهند بود.

No temor ao SENHOR [há] forte confiança; e será refúgio para seus filhos.

27 خداترسی چشمهٔ حیات است و انسان را از دامهای مرگ دور نگه می‌دارد.

O temor ao SENHOR é manancial de vida, para se desviar dos laços da morte.

28 عظمت یک پادشاه بستگی به تعداد مردمی دارد که بر آنها فرمان می‌راند. پادشاه بدون قوم نابود می‌شود.

Na multidão do povo está a honra do rei, mas a falta de gente é a ruína do príncipe.

29 کسی که صبر و تحمل دارد شخص بسیار عاقلی است، اما از آدم تندخو حماقت سر می‌زند.

Quem demora para se irar tem muito entendimento, mas aquele de espírito impetuoso exalta a loucura.

30 آرامش فکر به بدن سلامتی می‌بخشد، اما حسادت مانند خوره جان را می‌خورد.

O coração em paz é vida para o corpo, mas a inveja é [como] podridão nos ossos.

31 هر که به فقرا ظلم کند به آفرینندهٔ آنها اهانت کرده است و هر که به فقرا ترحم نماید، به خدا احترام گذاشته است.

Quem oprime ao pobre insulta ao seu Criador; mas aquele que mostra compaixão ao necessitado o honra.

32 خداشناسان وقتی بمیرند پناهگاهی دارند، اما گناهکاران به‌وسیلۀ گناهان خودشان تباه می‌شوند.

Por sua malícia, o perverso é excluído; porém o justo [até] em sua morte mantém a confiança.

33 حکمت در دل دانایان ساکن است، اما در میان نادانان جای ندارد.

No coração do prudente repousa a sabedoria; mas ela será conhecida até entre os tolos.

34 درستکاری مایه سرافرازی یک قوم است و گناه مایه رسوایی آن.

A justiça exalta a nação, mas o pecado é a desgraça dos povos.

35 پادشاه از خدمتگزاران کاردان خشنود می‌گردد، ولی کسانی که دردسر ایجاد می‌کنند مورد غضب او واقع می‌شوند.

O rei se agrada do seu servo prudente; porém ele mostrará seu furor ao causador de vergonha.