امثال 14

1 زن دانا خانه خود را بنا می‌کند، اما زن نادان با دست خود خانه‌اش را خراب می‌کند.

Kvinnevisdom byggjer huset sitt, men dårskap riv det ned med henderne.

2 کسانی که به راستی عمل می‌کنند به خداوند احترام می‌گذارند، ولی اشخاص بدکار او را تحقیر می‌کنند.

Den som ottast Herren, fer ærleg fram, men krokvegar gjeng den som vanvyrder honom.

3 نادان چوب سخنانِ متکبرانهٔ خود را می‌خورد، ولی سخنان مرد دانا او را محافظت می‌کند.

I narrens munn er ovmods ris, men dei vise hev lipporne sine til vern.

4 اگر در طویله گاو نباشد، طویله تمیز می‌ماند، اما بدون گاو نمی‌توان محصول زیادی به دست آورد.

Utan uksar er krubba tom, men når stuten er sterk, vert innkoma stor.

5 شاهد امین دروغ نمی‌گوید، ولی از دهان شاهد ناراست دروغ می‌بارد.

Ikkje lyg eit ærlegt vitne, men det falske vitne andar lygn.

6 کسی که همه چیز را به باد مسخره می‌گیرد هرگز نمی‌تواند حکمت پیدا کند، اما شخص فهیم به آسانی آن را به دست می‌آورد.

Spottaren søkjer visdom, men fåfengt, men lett finn den skynsame kunnskap.

7 از احمقان دوری کن زیرا چیزی ندارند به تو یاد دهند.

Gakk burt frå ein dåre, ei fekk du der merka lippor med kunnskap.

8 حکمت شخص عاقل راهنمای اوست، اما حماقت احمقان باعث گمراهی آنان می‌شود.

Klok manns visdom er: han skynar vegen sin, men dåre-narreskapen er: dei svik seg sjølv.

9 نادانان با گناه بازی می‌کنند، اما درستکاران رضایت خدا را می‌طلبند.

Dårar fær spott av sitt eige skuldoffer, men millom ærlege folk er godhug.

10 تنها دل شخص است که تلخی جان او را احساس می‌کند و در شادی او نیز کسی جز خودش نمی‌تواند سهیم باشد.

Hjarta kjenner si eigi sorg, og gleda legg ingen framand seg uppi.

11 خانهٔ بدکاران خراب می‌شود، اما خیمهٔ درستکاران وسعت می‌یابد.

Gudlause folk fær sitt hus lagt i øyde, men ærlege folk ser tjeldet sitt bløma.

12 راههایی هستند که به نظر انسان راست می‌آیند اما عاقبت به مرگ منتهی می‌شوند.

Mang ein veg tykkjer folk er rett, men enden på honom er vegar til dauden.

13 خنده نمی‌تواند اندوه دل را پنهان سازد؛ هنگامی که خنده پایان می‌یابد، درد و اندوه برجای خود باقی می‌ماند.

Jamvel midt i låtten kjenner hjarta vondt, og enden på gleda er sorg.

14 آدم خدانشناس نتیجهٔ کارهای خود را خواهد دید و شخص نیک از ثمرهٔ اعمال خویش بهره خواهد برد.

Av åtferdi si skal den fråfalne mettast, og ein god mann held seg burte frå han.

15 آدم ساده لوح هر حرفی را باور می‌کند، اما شخص زیرک سنجیده رفتار می‌نماید.

Den einfalde trur kvart ordet, men den kloke agtar på sine stig.

16 شخص دانا محتاط است و از خطر دوری می‌کند، ولی آدم نادان از روی غرور، خود را به خطر می‌اندازد.

Den vise ottast og held seg frå vondt, men dåren er brålyndt og trygg.

17 آدم تندخو کارهای احمقانه می‌کند و شخص حیله‌گر مورد نفرت قرار می‌گیرد.

Bråsinna mann gjer narreverk, og meinsløg mann vert hata.

18 حماقت نصیب جاهلان می‌شود و دانایی نصیب زیرکان.

Einfalde erver dårskap, men dei kloke fær kunnskap til krans.

19 بدکاران عاقبت در برابر نیکان سر تعظیم فرود خواهند آورد و محتاج آنان خواهند شد.

Vonde skal bøygja seg for dei gode, og gudlause ved portarne til den rettferdige.

20 ثروتمندان دوستان بسیار دارند، اما شخص فقیر را حتی همسایه‌هایش تحقیر می‌کند.

Ein fatig vert hata av venen sin jamvel, men ein rik vert elska av mange.

21 خوار شمردن فقرا گناه است. خوشا به حال کسی که بر آنها ترحم کند.

Vanvyrder du næsten din, syndar du, men sæl den som ynkast yver armingar.

22 کسانی که نقشه‌های پلید در سر می‌پرورانند گمراه خواهند شد، ولی آنانی که نیت خوب دارند مورد محبت و اعتماد قرار خواهند گرفت.

Skal ikkje dei fara vilt som finn på vondt, og miskunn og truskap timast deim som finn på godt?

23 کسی که زحمت می‌کشد منفعت عایدش می‌شود، ولی آنکه فقط حرف می‌زند فقیر خواهد شد.

Alt stræv fører vinning med seg, men tome ord gjev berre tap.

24 ثروت نصیب دانایان خواهد شد، اما پاداش احمقان حماقت ایشان است.

Rikdomen er for dei vise ei krans, men narreskapen hjå dårar er narreskap.

25 شاهد راستگو جان مردم را نجات می‌دهد، اما شاهد دروغگو به مردم خیانت می‌کند.

Eit sanningsvitne bergar liv, men den som andar lygn, er full av svik.

26 کسی که از خداوند می‌ترسد تکیه‌گاه محکمی دارد و فرزندانش در امان خواهند بود.

Den som ottast Herren, hev ei borg so fast, og for hans born det finnast skal ei livd.

27 خداترسی چشمهٔ حیات است و انسان را از دامهای مرگ دور نگه می‌دارد.

Otte for Herren er livsens kjelda, so ein slepp undan daudesnaror.

28 عظمت یک پادشاه بستگی به تعداد مردمی دارد که بر آنها فرمان می‌راند. پادشاه بدون قوم نابود می‌شود.

Mykje folk er konungs prydnad, men folkemink er hovdings fall.

29 کسی که صبر و تحمل دارد شخص بسیار عاقلی است، اما از آدم تندخو حماقت سر می‌زند.

Langmodig mann hev mykje vit, men bråhuga mann syner narreskap.

30 آرامش فکر به بدن سلامتی می‌بخشد، اما حسادت مانند خوره جان را می‌خورد.

Spaklyndt hjarta er likamens liv, men ilska er ròt i beini.

31 هر که به فقرا ظلم کند به آفرینندهٔ آنها اهانت کرده است و هر که به فقرا ترحم نماید، به خدا احترام گذاشته است.

Trykkjer du armingen, spottar du skaparen hans, men du ærar skaparen når du er mild mot fatigmann.

32 خداشناسان وقتی بمیرند پناهگاهی دارند، اما گناهکاران به‌وسیلۀ گناهان خودشان تباه می‌شوند.

I ulukka si lyt den gudlause stupa, men den rettferdige hev trygd når han skal døy.

33 حکمت در دل دانایان ساکن است، اما در میان نادانان جای ندارد.

I hjarta på den vituge held visdomen seg still, men hjå dårar ter han seg fram.

34 درستکاری مایه سرافرازی یک قوم است و گناه مایه رسوایی آن.

Rettferd upphøgjer eit folk, men syndi er skam for folki.

35 پادشاه از خدمتگزاران کاردان خشنود می‌گردد، ولی کسانی که دردسر ایجاد می‌کنند مورد غضب او واقع می‌شوند.

Kongen likar godt den kloke tenar, men harmast på den som skjemmer seg ut.