امثال 14

1 زن دانا خانه خود را بنا می‌کند، اما زن نادان با دست خود خانه‌اش را خراب می‌کند.

Every, wise woman, buildeth up her house, but, a foolish one, with her own hands, would break it down.

2 کسانی که به راستی عمل می‌کنند به خداوند احترام می‌گذارند، ولی اشخاص بدکار او را تحقیر می‌کنند.

He that walketh in his uprightness, is one who revereth Yahweh, but, he that is crooked in his way, is one who despiseth him.

3 نادان چوب سخنانِ متکبرانهٔ خود را می‌خورد، ولی سخنان مرد دانا او را محافظت می‌کند.

In the mouth of the foolish, is a haughty rod, but, as for the lips of the wise, thou shalt give heed to them!

4 اگر در طویله گاو نباشد، طویله تمیز می‌ماند، اما بدون گاو نمی‌توان محصول زیادی به دست آورد.

Without cattle, the crib is clean, but, much increase, is in the strength of the ox.

5 شاهد امین دروغ نمی‌گوید، ولی از دهان شاهد ناراست دروغ می‌بارد.

A faithful witness, will not deceive, but a false witness, uttereth deceitful things.

6 کسی که همه چیز را به باد مسخره می‌گیرد هرگز نمی‌تواند حکمت پیدا کند، اما شخص فهیم به آسانی آن را به دست می‌آورد.

A scoffer seeketh wisdom, and there is none, but, knowledge, to the discerning, is easy.

7 از احمقان دوری کن زیرا چیزی ندارند به تو یاد دهند.

Get thee from the presence of a man that is a dullard, when thou perceivest not the lips of knowledge.

8 حکمت شخص عاقل راهنمای اوست، اما حماقت احمقان باعث گمراهی آنان می‌شود.

The wisdom of the prudent, is to understand his way, but, the folly of dullards, is a fraud.

9 نادانان با گناه بازی می‌کنند، اما درستکاران رضایت خدا را می‌طلبند.

the foolish, scoff at guilt, but, between the upright, is good pleasure.

10 تنها دل شخص است که تلخی جان او را احساس می‌کند و در شادی او نیز کسی جز خودش نمی‌تواند سهیم باشد.

The heart, knoweth its own bitterness, and, in its joy, no stranger shareth.

11 خانهٔ بدکاران خراب می‌شود، اما خیمهٔ درستکاران وسعت می‌یابد.

The house of the lawless, shall be destroyed, but, the tent of the upright, shall flourish.

12 راههایی هستند که به نظر انسان راست می‌آیند اما عاقبت به مرگ منتهی می‌شوند.

There is a way that enticeth a man, but, at the latter end thereof, are the ways of death!

13 خنده نمی‌تواند اندوه دل را پنهان سازد؛ هنگامی که خنده پایان می‌یابد، درد و اندوه برجای خود باقی می‌ماند.

Even, in laughter, the heart may be in pain, and, the latter end of gladness, be grief.

14 آدم خدانشناس نتیجهٔ کارهای خود را خواهد دید و شخص نیک از ثمرهٔ اعمال خویش بهره خواهد برد.

With his own ways, shall be filled the backslider in heart, and, from himself, shall a good man [be satisfied].

15 آدم ساده لوح هر حرفی را باور می‌کند، اما شخص زیرک سنجیده رفتار می‌نماید.

The simple, believeth every word, but, the prudent, looketh well to his going.

16 شخص دانا محتاط است و از خطر دوری می‌کند، ولی آدم نادان از روی غرور، خود را به خطر می‌اندازد.

A wise man, feareth, and avoideth evil, but, a dullard, is haughty and confident.

17 آدم تندخو کارهای احمقانه می‌کند و شخص حیله‌گر مورد نفرت قرار می‌گیرد.

The impatient, worketh folly, and, a man of wicked devices, is hated.

18 حماقت نصیب جاهلان می‌شود و دانایی نصیب زیرکان.

The simple inherit folly, but, the shrewd, crowneth himself with knowledge.

19 بدکاران عاقبت در برابر نیکان سر تعظیم فرود خواهند آورد و محتاج آنان خواهند شد.

Abased are the wicked, before the good, and, the lawless, at the gates of the righteous.

20 ثروتمندان دوستان بسیار دارند، اما شخص فقیر را حتی همسایه‌هایش تحقیر می‌کند.

Even by his neighbour, is a poor man hated, but, the lovers of the rich man, are many.

21 خوار شمردن فقرا گناه است. خوشا به حال کسی که بر آنها ترحم کند.

He that sheweth contempt for his neighbour, sinneth, but, he that sheweth favour to the afflicted, how happy is he!

22 کسانی که نقشه‌های پلید در سر می‌پرورانند گمراه خواهند شد، ولی آنانی که نیت خوب دارند مورد محبت و اعتماد قرار خواهند گرفت.

Shall they not, become vagrants, who devise evil? but, lovingkindness and faithfulness, [be to] them who devise good.

23 کسی که زحمت می‌کشد منفعت عایدش می‌شود، ولی آنکه فقط حرف می‌زند فقیر خواهد شد.

By all labour, there will be abundance, but, the talk of the lips, tendeth only to want.

24 ثروت نصیب دانایان خواهد شد، اما پاداش احمقان حماقت ایشان است.

the crown of the wise, is their wealth, but, the folly of dullards, is, folly.

25 شاهد راستگو جان مردم را نجات می‌دهد، اما شاهد دروغگو به مردم خیانت می‌کند.

A deliverer of souls, is a faithful witness, but, he that uttereth falsehoods, is a fraud.

26 کسی که از خداوند می‌ترسد تکیه‌گاه محکمی دارد و فرزندانش در امان خواهند بود.

In the reverence of Yahweh, is strong security, and, his children, shall have a place of refuge.

27 خداترسی چشمهٔ حیات است و انسان را از دامهای مرگ دور نگه می‌دارد.

The reverence of Yahweh, is a well-spring of life, that a man may avoid the snares of death.

28 عظمت یک پادشاه بستگی به تعداد مردمی دارد که بر آنها فرمان می‌راند. پادشاه بدون قوم نابود می‌شود.

In the multitude of a people, is the majesty of the king, but, in the ceasing of population, is the ruin of the prince.

29 کسی که صبر و تحمل دارد شخص بسیار عاقلی است، اما از آدم تندخو حماقت سر می‌زند.

One slow to anger, hath great understanding, but, the hasty in spirit, exalteth folly.

30 آرامش فکر به بدن سلامتی می‌بخشد، اما حسادت مانند خوره جان را می‌خورد.

The life of the whole body, is a tranquil mind, but, a decay of the bones, is jealousy.

31 هر که به فقرا ظلم کند به آفرینندهٔ آنها اهانت کرده است و هر که به فقرا ترحم نماید، به خدا احترام گذاشته است.

The oppressor of the poor, hath reproached his Maker, but he that sheweth favour to the needy, is one who, holdeth Him in honour.

32 خداشناسان وقتی بمیرند پناهگاهی دارند، اما گناهکاران به‌وسیلۀ گناهان خودشان تباه می‌شوند.

By his own wickedness, shall the lawless man, be thrust down, but the righteous, seeketh refuge in his integrity.

33 حکمت در دل دانایان ساکن است، اما در میان نادانان جای ندارد.

In the heart of the intelligent, reposeth wisdom, but, in the midst of dullards, it maketh itself known.

34 درستکاری مایه سرافرازی یک قوم است و گناه مایه رسوایی آن.

Righteousness, exalteth a nation, but, a reproach to any people, is sin.

35 پادشاه از خدمتگزاران کاردان خشنود می‌گردد، ولی کسانی که دردسر ایجاد می‌کنند مورد غضب او واقع می‌شوند.

The good-pleasure of a king, is due to a servant who is discreet, but, his indignation, shall be against him that bringeth shame.