امثال 12

1 کسی می‌تواند دانا شود که تأدیب را دوست داشته باشد. هر که از اصلاح شدن نفرت داشته باشد نادان است.

[Qui diligit disciplinam diligit scientiam; qui autem odit increpationes insipiens est.

2 خداوند از اشخاص نیک خشنود است، اما کسانی را که نقشه‌های پلید می‌کشند محکوم می‌کند.

Qui bonus est hauriet gratiam a Domino; qui autem confidit in cogitationibus suis impie agit.

3 انسان با کارهای بد نمی‌تواند برای خود امنیت به وجود آورد، اما اشخاص درستکار پا برجا خواهند ماند.

Non roborabitur homo ex impietate, et radix justorum non commovebitur.

4 زن نجیب، تاج سر شوهرش است، ولی زن بی‌حیا مانند خوره جان او را می‌خورد.

Mulier diligens corona est viro suo; et putredo in ossibus ejus, quæ confusione res dignas gerit.

5 انسان نیک فکرش پر از درستکاری است، اما فکر آدم بدکار انباشته از دروغ و نیرنگ است.

Cogitationes justorum judicia, et consilia impiorum fraudulenta.

6 سخنان بدکاران مردم را به دام هلاکت می‌کشاند، اما سخنان نیکان مردم را رهایی می‌بخشد.

Verba impiorum insidiantur sanguini; os justorum liberabit eos.

7 بدکاران نابود می‌شوند، اما نیکان پایدار می‌مانند.

Verte impios, et non erunt; domus autem justorum permanebit.

8 آدم عاقل را همه می‌ستایند، اما شخص کوته‌فکر را حقیر می‌شمارند.

Doctrina sua noscetur vir; qui autem vanus et excors est patebit contemptui.

9 بهتر است انسان شخص مهمی به حساب نیاید اما دستش به دهانش برسد تا اینکه خود را آدم بزرگی نشان دهد ولی محتاج نان باشد.

Melior est pauper et sufficiens sibi quam gloriosus et indigens pane.

10 شخص خداشناس حتی به فکر آسایش چارپایان خود نیز هست، اما رحم و مروت خدانشناسان چیزی به‌جز ستمگری نیست.

Novit justus jumentorum suorum animas; viscera autem impiorum crudelia.

11 هر که در زمین خود زراعت کند نان کافی خواهد داشت، اما کسی که وقت خود را به بیهودگی بگذراند آدم احمقی است.

Qui operatur terram suam satiabitur panibus; qui autem sectatur otium stultissimus est. Qui suavis est in vini demorationibus, in suis munitionibus relinquit contumeliam.

12 اشخاص خدانشناس چشم طمع به اموالی که بدکاران غارت کرده‌اند دارند، اما اعمال خداشناسان، میوۀ خود را می‌دهد.

Desiderium impii munimentum est pessimorum; radix autem justorum proficiet.]

13 دروغ انسان را در دام گرفتار می‌کند، ولی شخص درستکار از تنگنا خلاصی می‌یابد.

[Propter peccata labiorum ruina proximat malo; effugiet autem justus de angustia.

14 پاداش تو بستگی به گفتار و رفتار تو دارد. هر چه بکاری همان را درو خواهی کرد.

De fructu oris sui unusquisque replebitur bonis, et juxta opera manuum suarum retribuetur ei.

15 آدم نادان فکر می‌کند هر کاری می‌کند درست است و احتیاج به نصیحت ندارد، اما شخص دانا به نصایح دیگران گوش می‌دهد.

Via stulti recta in oculis ejus; qui autem sapiens est audit consilia.

16 آدم نادان در مقابل توهین دیگران زود خشمگین می‌شود، ولی شخص دانا خونسردی خود را حفظ می‌کند.

Fatuus statim indicat iram suam; qui autem dissimulat injuriam callidus est.

17 وقتی که حقیقت را می‌گویی عدالت اجرا می‌گردد، اما دروغ به بی‌عدالتی منجر می‌شود.

Qui quod novit loquitur, index justitiæ est; qui autem mentitur, testis est fraudulentus.

18 هستند کسانی که با سخنان نسنجیدهٔ خود زخم زبان می‌زنند، ولی سخنان مرد دانا تسکین دهنده و شفابخش است.

Est qui promittit, et quasi gladio pungitur conscientiæ: lingua autem sapientium sanitas est.

19 عمر دروغ کوتاه است، اما حقیقت تا ابد پایدار می‌ماند.

Labium veritatis firmum erit in perpetuum; qui autem testis est repentinus, concinnat linguam mendacii.

20 افکار توطئه‌گران پر از نیرنگ است، اما دلهای آنانی که خیراندیش هستند آکنده از شادی می‌باشد.

Dolus in corde cogitantium mala; qui autem pacis ineunt consilia, sequitur eos gaudium.

21 هیچ بدی به خداشناسان نمی‌رسد، اما بدکاران همیشه گرفتار بلا می‌شوند.

Non contristabit justum quidquid ei acciderit: impii autem replebuntur malo.

22 خدا کسانی را که به قول خود وفا می‌کنند دوست دارد، ولی از اشخاص بدقول بیزار است.

Abominatio est Domino labia mendacia; qui autem fideliter agunt placent ei.

23 آدم عاقل علم و دانش خود را به نمایش نمی‌گذارد، ولی شخص نادان حماقت خود را آشکار می‌سازد.

Homo versatus celat scientiam, et cor insipientium provocat stultitiam.]

24 کار و کوشش، انسان را به قدرت می‌رساند؛ اما تنبلی، او را نوکر دیگران می‌سازد.

[Manus fortium dominabitur; quæ autem remissa est, tributis serviet.

25 غم و غصه انسان را گرانبار می‌کند، اما سخن دلگرم کننده او را سبکبار و شاد می‌سازد.

Mœror in corde viri humiliabit illum, et sermone bono lætificabitur.

26 شخص درستکار مردم را به راه راست هدایت می‌کند، اما آدم بدکار آنها را منحرف می‌سازد.

Qui negligit damnum propter amicum, justus est; iter autem impiorum decipiet eos.

27 آدم تنبل حتی دنبال شکار خود نیز نمی‌رود. تلاش و کوشش، گنج گرانبهای انسان است.

Non inveniet fraudulentus lucrum, et substantia hominis erit auri pretium.

28 راهی که خداشناسان در آن گام برمی‌دارند به حیات منتهی می‌شود و در آن مرگ نیست.

In semita justitiæ vita; iter autem devium ducit ad mortem.]