امثال 11

1 خداوند از تقلب و کلاهبرداری متنفر است، ولی درستکاری و صداقت را دوست دارد.

Jehova Nyasaye ok mor gi rapim ma ok nikare, to rapim makare ema omorgo.

2 تکبر باعث سرافکندگی می‌شود، پس دانا کسی است که فروتن باشد.

Ka sunga biro, eka wichkuot bende biro, to muolo biro kod rieko.

3 صداقت مرد درستکار راهنمای اوست، اما نادرستی شخص بدکار، او را به نابودی می‌کشاند.

Bidhruok mar joma kare telonegi, to joma ok jo-adiera kethore gi timbegi mag achach.

4 در روز داوری مال و ثروت به داد تو نمی‌رسد، اما عدالت تو می‌تواند تو را از مرگ برهاند.

Mwandu onge gi ohala e ndalo mar mirima, to tim makare reso ngʼato e tho.

5 عدالت درستکاران راهشان را هموار می‌کند، اما بدکاران در زیر بار سنگین گناهان خود از پا در می‌آیند.

Tim makare mar joma kare maonge ketho loso yoregi moriere, to joricho podho nikech richogi.

6 عدالت نیکان آنها را نجات می‌دهد، ولی بدکاران در دام خیانت خود گرفتار می‌شوند.

Tim makare mar joma kare resogi, to jogo ma ok jo-adiera imako gi gombogi maricho.

7 آدم خدانشناس وقتی بمیرد همهٔ امیدهایش از بین می‌رود وانتظاری که از قدرتش داشت نقش بر آب می‌شود.

Ka jaricho otho, to genone duto tho kode, gigo duto mane ogeno kuom tekone bedo nono.

8 مرد عادل از تنگنا رهایی می‌یابد و مرد بدکار به جای او گرفتار می‌شود.

Ngʼat makare ireso kuom chandruok, to chandruok biro mana ni jaricho.

9 سخنان مرد خدانشناس انسان را به هلاکت می‌کشاند، اما حکمت شخص درستکار او را از هلاکت می‌رهاند.

Ngʼat ma ok ja-Nyasaye hinyo jabathe gi dhoge owuon, to rieko miyo ngʼat makare tony.

10 مردمان شهر برای موفقیت عادلان شادی می‌کنند و از مرگ بدکاران خوشحال می‌شوند.

Ka ngʼat makare mewo, dala maduongʼ bedo mamor, ka joricho otho, to nitie koko mar mor.

11 از برکت وجود خداشناسان شهر ترقی می‌کند، اما شرارت بدکاران موجب تباهی آن می‌شود.

Gweth mar joma kare kelo pak ne dala, to kuom dho joricho dala kethore.

12 کسی که دربارهٔ دیگران با تحقیر صحبت می‌کند آدم نادانی است. آدم عاقل جلوی زبان خود را می‌گیرد.

Ngʼat maonge gi rieko jaro jabathe, to ngʼat man-gi winjo rito lewe.

13 خبرچین هر جا می‌رود اسرار دیگران را فاش می‌کند، ولی شخص امین، اسرار را در دل خود مخفی نگه می‌دارد.

Kuoth ketho genruok, to ngʼat ma ja-ratiro rito wach malingʼ-lingʼ.

14 بدون رهبری خردمندانه، مملکت سقوط می‌کند؛ اما وجود مشاوران زیاد امنیت کشور را تضمین می‌کند.

Oganda podho nimar onge puonj, to jongʼad rieko mangʼeny miyo loch mar adier bedo.

15 ضامن شخص غریب نشو چون ضرر خواهی دید. اگر می‌خواهی گرفتار نشوی ضامن کسی نشو.

Ngʼat machungʼ e gowi ni ngʼat mokia biro hinyore adier, to ngʼat motamore chungʼ e gowi ni ngʼat mokia okonyore.

16 زن نیکو سیرت، عزت و احترام به دست می‌آورد، اما مردان بی‌رحم فقط می‌توانند ثروت به چنگ آورند.

Dhako ma chunye ngʼwon yudo luor, to ji ma kitgi richo yudo mana mwandu kende.

17 مرد رحیم به خودش نفع می‌رساند، اما آدم ستمگر به خودش لطمه می‌زند.

Ngʼat mangʼwon yudo ohala mana ne en owuon, to ngʼat makwiny kelo chandruok ni en owuon.

18 ثروت شخص بدکار، موقتی و ناپایدار است، ولی اجرت شخص عادل جاودانی است.

Jaricho yudo ohala mar miriambo, to ngʼat machwoyo gima kare kayo pok mar adiera.

19 شخص درستکار از حیات برخوردار می‌شود، اما آدم بدکار به سوی مرگ می‌رود.

Ngʼat man-gi tim makare kendo ma ja-adiera nobed mangima, to ngʼat maluwo richo dhiyo e thone.

20 خداوند از افراد بدسرشت متنفر است، ولی از درستکاران خشنود می‌باشد.

Jehova Nyasaye odagi jogo ma chunygi opongʼ gi richo, to omor gi jogo ma yoregi ler.

21 مطمئن باش بدکاران مجازات خواهند شد، اما درستکاران رهایی خواهند یافت.

Bed ka ingʼeyo ni jaricho ok notony ma ok okume, to jogo makare nobed thuolo.

22 زیبایی در زن نادان مانند حلقهٔ طلا در پوزهٔ گراز است.

Mana ka tere mar dhahabu manie um anguro, e kaka dhako ma jaber maonge rieko chalo.

23 آرزوی نیکان همیشه برآورده می‌شود، اما خشم خدا در انتظار بدکاران است.

Dwaro mar joma kare gik mana e ber kende, to geno mar joricho gik mana e mirima.

24 هستند کسانی که با سخاوت خرج می‌کنند و با وجود این ثروتمند می‌شوند؛ و هستند کسانی که بیش از اندازه جمع می‌کنند، اما عاقبت نیازمند می‌گردند.

Ngʼato achiel miyo ji ma ok odewo, to bende pod mwandu medorene moloyo, to ngʼat machielo kungo mokadhore, to ochopo mana e chan.

25 شخص سخاوتمند کامیاب می‌شود و هر که دیگران را سیراب کند خود نیز سیراب خواهد شد.

Ngʼat mangʼwon biro bedo gi mwandu; to ngʼat makweyo chuny ji ibiro kwe chunye bende.

26 کسی که غله‌اش را احتکار می‌کند، مورد نفرین مردم قرار خواهد گرفت، ولی دعای خیر مردم همراه کسی خواهد بود که غله خود را در زمان احتیاج به آنها می‌فروشد.

Ji kwongʼo ngʼat mapando cham, to gweth bedo ni ngʼatno moyie golo chambe mondo ji ongʼiew kuome.

27 اگر در پی نیکی باشی مورد لطف خدا خواهی بود، ولی اگر به دنبال بدی بروی جز بدی چیزی نصیبت نخواهد شد.

Ngʼat madwaro ber winjo maber, to kethruok biro ni ngʼatno madware.

28 کسی که بر ثروت خود تکیه کند خواهد افتاد، اما عادلان مانند درخت سبز شکوفه خواهند آورد.

Ngʼatno mogeno kuom mwandune biro podho; to joma kare nodhi nyime mana ka oboke mangʼich.

29 شخص نادانی که باعث ناراحتی خانواده‌اش می‌شود سرانجام هستی خود را از دست خواهد داد و برده دانایان خواهد شد.

Ngʼatno makelo chandruok ni joge ok nonwangʼ gimoro, to ngʼat mofuwo nobed misumba ngʼat mariek.

30 ثمره کار خداشناسان حیات‌بخش است و تمام کسانی که مردم را به سوی نجات هدایت می‌کنند دانا هستند.

Olemb joma kare en yadh ngima, to ngʼatno ma reso chunje riek.

31 اگر عادلان پاداش اعمال خود را در این دنیا می‌یابند، بدون شک گناهکاران و بدکاران نیز به سزای اعمال خود می‌رسند.

Ka joma kare yudo pokgi e piny, to joma ok oluoro Nyasaye gi joricho diyud mangʼeny maromo nadi!