امثال 1

1 امثال سلیمان، پادشاه اسرائیل، که پسر داوود بود:

Ordtøke av Salomo, son til David, konge yver Israel.

2 این امثال به شما کمک خواهند کرد تا حکمت و ادب بیاموزید و بتوانید سخنان پرمغز را درک کنید.

Av deim kann ein læra visdom og age og skyna vituge ord.

3 آنها به شما یاد خواهند داد چگونه رفتار عاقلانه داشته باشید و با صداقت و عدالت و انصاف عمل کنید.

Og få age so ein vert klok, rettferd og rett og rettvisa.

4 این امثال به جاهلان حکمت می‌بخشند و به جوانان فهم و بصیرت.

Dei kann gjeva dei urøynde klokskap, ungdomen kunnskap og ettertanke -

5 با شنیدن و درک این امثال، حتی دانایان داناتر می‌شوند و دانشمندان چاره اندیشی کسب می‌کنند تا بتوانند معانی گفتار پیچیدهٔ حکیمان را بفهمند.

so den vise kann høyra og auka sin lærdom og den vituge verta rådklok.

6

Dei gjev skyn på ordtak og myrke ord, ord frå dei vise og gåtorne deira.

7 ترس خداوند سرآغاز دانش است. کسی که حکمت و ادب را خوار می‌شمارد، جاهل است.

Otte for Herren er upphav til kunnskap, uvitingar vanvyrder visdom og age.

8 ای جوان، نصیحت پدرت را بشنو و از تعلیم مادرت رویگردان نشو،

Høyr etter, son min, når far din deg agar, og kasta’kje frå deg det mor di deg lærer!

9 زیرا سخنان ایشان مانند تاج و جواهر، سیرت تو را زیبا خواهند ساخت.

For det er ein yndeleg krans for ditt hovud, og kjedor kring halsen din.

10 وقتی گناهکاران تو را وسوسه می‌کنند، تسلیم نشو.

Son min, når syndarar lokkar deg, samtykk ikkje!

11 اگر آنها به تو بگویند: «بیا در کمین مردم بنشینیم و آنها را بکشیم

Um dei segjer: «Kom med oss! Me vil lura etter blod, setja fella for den skuldlause utan grunn;

12 و مانند قبر، آنها را ببلعیم و از هستی ساقط کنیم؛ (Sheol h7585)

Me vil gløypa deim som helheimen livande, og heile som når dei fer i gravi; (Sheol h7585)

13 از این راه ما اشیاء قیمتی فراوان به چنگ خواهیم آورد و خانه‌های خود را از این غنایم پر خواهیم ساخت؛

Me vinna oss alle slag skattar, og fyller husi våre med rov;

14 هر چه به دست بیاوریم به تساوی بین خود تقسیم خواهیم کرد؛ پس بیا و با ما همدست شو!»

du skal få lutskifte saman med oss, alle skal me ha same pungen.» -

15 پسرم تو با آنها نرو و خود را از چنین افرادی دور نگه دار؛

Son min, gakk ikkje då på vegen med deim, haldt foten din burte frå deira stig!

16 زیرا آنها همیشه در پی گناه و قتل هستند.

For føterne deira spring til vondt og er snøgge til å renna ut blod.

17 یک پرنده وقتی می‌بیند برایش دام گذاشته‌اند، از آن دوری می‌کند.

Men fåfengt breier dei netet for augo på alle fuglar.

18 ولی این افراد چنین نیستند. آنها خودشان را به دام می‌اندازند و با دست خود گور خود را می‌کنند.

Dei lurer på sitt eige blod og set eit garn for sitt eige liv.

19 این است سرنوشت تمام کسانی که در پی سود نامشروع هستند. چنین اشخاص خود را نابود می‌کنند.

So gjeng det kvar som riv til seg med ran, det drep sin eigen herre.

20 حکمت در کوچه‌ها ندا می‌دهد.

Vismøyi ropar på gata og lyfter si røyst på torgi.

21 مردم را که در سر چهارراه‌ها و نزد دروازهٔ شهر جمع شده‌اند صدا کرده، می‌گوید:

På gatehyrna preikar ho midt i ståket, i porthallar og kring i byen ho talar:

22 «ای نادانان! تا کی می‌خواهید نادان بمانید؟ تا کی می‌خواهید دانایی را مسخره کنید و از آن متنفر باشید؟

«Kor lenge vil de fåkunnige elska fåkunna, og kor lenge vil spottarar ha hug til spott, og dårar hata kunnskap?

23 بیایید و مشورت مرا بپذیرید، و من روح خود را بر شما نازل خواهم کرد و شما را دانا خواهم ساخت.

Snu dykk hit når eg refser! So skal åndi mi fløyma for dykk, og eg skal kunngjera dykk mine ord.

24 «بارها شما را صدا کردم ولی توجه نکردید، التماس نمودم اما اعتنا ننمودید.

Eg ropa og de vilde ikkje høyra, og ingen agta på at eg rette ut handi,

25 شما نصیحت و نکوهش مرا نپذیرفتید.

De brydde dykk ei um all mi råd, og ansa ikkje mitt refsings ord,

26 من نیز به مصیبت شما خواهم خندید، و هنگامی که بلا دامنگیرتان شود شما را مسخره خواهم کرد،

So skal eg då læ når de ulukka fær, eg skal spotta når det som de ræddast kjem,

27 آری، وقتی بلا مانند طوفان شما را فرا گیرد و مصیبت مثل گردباد شما را احاطه کند، و سختی و بدبختی شما را از پای درآورد.

når det de ræddast kjem som eit uver, og uferdi dykkar fer hit som ein storm, når trengsla og naud kjem på dykk.

28 «هنگامی که آنها فریاد برآورند، به دادشان نخواهم رسید، و اگرچه با اشتیاق به دنبالم بگردند، مرا نخواهند یافت؛

Då vil eg ikkje svara når de ropar på meg, dei skal naudleita etter meg, men ikkje finna meg.

29 زیرا از دانایی متنفر بوده‌اند و از خداوند اطاعت نکرده‌اند.

Av di dei hata kunnskap og forsmådde otte for Herren,

30 نصیحت مرا گوش نگرفته‌اند و نکوهش مرا نپذیرفته‌اند.

ikkje lydde på mi råd, vanyrde all mi påminning,

31 بنابراین ثمرهٔ راهی را که در پیش گرفته‌اند خواهند دید.

skal dei eta frukt av si åtferd og verta mette av sine råder.

32 زیرا سرکشی احمقان، ایشان را خواهد کشت و بی‌خیالی نادانان آنها را از پای در خواهد آورد.

For einvisa drep dei einfaldne, og tryggleiken dårarne tyner.

33 ولی همهٔ کسانی که به من گوش دهند، از هیچ بلایی نخواهند ترسید و در امنیت زندگی خواهند کرد.»

Men den bur trygt, som høyrer på meg, verna um ulukke-rædsla.»

King Solomon in Old Age