امثال 1

1 امثال سلیمان، پادشاه اسرائیل، که پسر داوود بود:

The proverbs of Solomon the son of David, king of Israel;

2 این امثال به شما کمک خواهند کرد تا حکمت و ادب بیاموزید و بتوانید سخنان پرمغز را درک کنید.

To know wisdom and instruction; to perceive the words of understanding;

3 آنها به شما یاد خواهند داد چگونه رفتار عاقلانه داشته باشید و با صداقت و عدالت و انصاف عمل کنید.

To receive the instruction of wisdom, justice, and judgment, and equity;

4 این امثال به جاهلان حکمت می‌بخشند و به جوانان فهم و بصیرت.

To give subtilty to the simple, to the young man knowledge and discretion.

5 با شنیدن و درک این امثال، حتی دانایان داناتر می‌شوند و دانشمندان چاره اندیشی کسب می‌کنند تا بتوانند معانی گفتار پیچیدهٔ حکیمان را بفهمند.

A wise man will hear, and will increase learning; and a man of understanding shall attain unto wise counsels:

6

To understand a proverb, and the interpretation; the words of the wise, and their dark sayings.

7 ترس خداوند سرآغاز دانش است. کسی که حکمت و ادب را خوار می‌شمارد، جاهل است.

The fear of Yhwh is the beginning of knowledge: but fools despise wisdom and instruction.

8 ای جوان، نصیحت پدرت را بشنو و از تعلیم مادرت رویگردان نشو،

My son, hear the instruction of thy father, and forsake not the law of thy mother:

9 زیرا سخنان ایشان مانند تاج و جواهر، سیرت تو را زیبا خواهند ساخت.

For they shall be an ornament of grace unto thy head, and chains about thy neck.

10 وقتی گناهکاران تو را وسوسه می‌کنند، تسلیم نشو.

My son, if sinners entice thee, consent thou not.

11 اگر آنها به تو بگویند: «بیا در کمین مردم بنشینیم و آنها را بکشیم

If they say, Come with us, let us lay wait for blood, let us lurk privily for the innocent without cause:

12 و مانند قبر، آنها را ببلعیم و از هستی ساقط کنیم؛ (Sheol h7585)

Let us swallow them up alive as the grave; and whole, as those that go down into the pit: (Sheol h7585)

13 از این راه ما اشیاء قیمتی فراوان به چنگ خواهیم آورد و خانه‌های خود را از این غنایم پر خواهیم ساخت؛

We shall find all precious substance, we shall fill our houses with spoil:

14 هر چه به دست بیاوریم به تساوی بین خود تقسیم خواهیم کرد؛ پس بیا و با ما همدست شو!»

Cast in thy lot among us; let us all have one purse:

15 پسرم تو با آنها نرو و خود را از چنین افرادی دور نگه دار؛

My son, walk not thou in the way with them; refrain thy foot from their path:

16 زیرا آنها همیشه در پی گناه و قتل هستند.

For their feet run to evil, and make haste to shed blood.

17 یک پرنده وقتی می‌بیند برایش دام گذاشته‌اند، از آن دوری می‌کند.

Surely in vain the net is spread in the sight of any bird.

18 ولی این افراد چنین نیستند. آنها خودشان را به دام می‌اندازند و با دست خود گور خود را می‌کنند.

And they lay wait for their own blood; they lurk privily for their own lives.

19 این است سرنوشت تمام کسانی که در پی سود نامشروع هستند. چنین اشخاص خود را نابود می‌کنند.

So are the ways of every one that is greedy of gain; which taketh away the life of the owners thereof.

20 حکمت در کوچه‌ها ندا می‌دهد.

Wisdom crieth without; she uttereth her voice in the streets:

21 مردم را که در سر چهارراه‌ها و نزد دروازهٔ شهر جمع شده‌اند صدا کرده، می‌گوید:

She crieth in the chief place of concourse, in the openings of the gates: in the city she uttereth her words, saying,

22 «ای نادانان! تا کی می‌خواهید نادان بمانید؟ تا کی می‌خواهید دانایی را مسخره کنید و از آن متنفر باشید؟

How long, ye simple ones, will ye love simplicity? and the scorners delight in their scorning, and fools hate knowledge?

23 بیایید و مشورت مرا بپذیرید، و من روح خود را بر شما نازل خواهم کرد و شما را دانا خواهم ساخت.

Turn you at my reproof: behold, I will pour out my spirit unto you, I will make known my words unto you.

24 «بارها شما را صدا کردم ولی توجه نکردید، التماس نمودم اما اعتنا ننمودید.

Because I have called, and ye refused; I have stretched out my hand, and no man regarded;

25 شما نصیحت و نکوهش مرا نپذیرفتید.

But ye have set at nought all my counsel, and would none of my reproof:

26 من نیز به مصیبت شما خواهم خندید، و هنگامی که بلا دامنگیرتان شود شما را مسخره خواهم کرد،

I also will laugh at your calamity; I will mock when your fear cometh;

27 آری، وقتی بلا مانند طوفان شما را فرا گیرد و مصیبت مثل گردباد شما را احاطه کند، و سختی و بدبختی شما را از پای درآورد.

When your fear cometh as desolation, and your destruction cometh as a whirlwind; when distress and anguish cometh upon you.

28 «هنگامی که آنها فریاد برآورند، به دادشان نخواهم رسید، و اگرچه با اشتیاق به دنبالم بگردند، مرا نخواهند یافت؛

Then shall they call upon me, but I will not answer; they shall seek me early, but they shall not find me:

29 زیرا از دانایی متنفر بوده‌اند و از خداوند اطاعت نکرده‌اند.

For that they hated knowledge, and did not choose the fear of Yhwh:

30 نصیحت مرا گوش نگرفته‌اند و نکوهش مرا نپذیرفته‌اند.

They would none of my counsel: they despised all my reproof.

31 بنابراین ثمرهٔ راهی را که در پیش گرفته‌اند خواهند دید.

Therefore shall they eat of the fruit of their own way, and be filled with their own devices.

32 زیرا سرکشی احمقان، ایشان را خواهد کشت و بی‌خیالی نادانان آنها را از پای در خواهد آورد.

For the turning away of the simple shall slay them, and the prosperity of fools shall destroy them.

33 ولی همهٔ کسانی که به من گوش دهند، از هیچ بلایی نخواهند ترسید و در امنیت زندگی خواهند کرد.»

But whoso hearkeneth unto me shall dwell safely, and shall be quiet from fear of evil.

King Solomon in Old Age