مَرقُس 14
| دو روز به عید پِسَح مانده بود. در ایام این عید، یهودیان فقط نان فطیر می‌خوردند. کاهنان اعظم و علمای دین هنوز در پی فرصت می‌گشتند تا عیسی را بی‌سر و صدا دستگیر کنند و بکشند. | 1 |
Ayhudi fazigi baaliyonat tushmeyi baaliyo mangiyosh git aawo oorat b́ befere, kahni naashwotsnat Muse Nemo danifwotsn, Iyesusi malon deshde'er boúd'it málo bo geyiri.
| ولی می‌گفتند: «در روزهای عید نمی‌توان این کار را کرد مبادا مردم سر به شورش بگذارند.» | 2 |
Ernomó ash ashuwots fayo tuzitune ett «Baaliyi aawon han k'alratsone, » bo eti.
| در این هنگام، عیسی در بیت‌عنیا در خانهٔ شمعون جذامی میهمان بود. وقت شام، زنی با یک شیشه عطر گرانبها از سُنبُل خالص وارد شد و شیشه را باز کرد و عطر را بر سر عیسی ریخت. | 3 |
Iyesus Bitaniya eteets datsatse een shodon detseyat teshtso Simon mootsna b́ tesh. Mishimaratsnó t'int b́befere, mááts iku b́ k'awntso ayidek't shaaw wottsonat mangts Nardosi shitúwo biitse s'eentso, Albast'rosiya eteets shútson dozets blk'at'iyo dek'at bweyi, blk'at'iyo titsat shitúwo Iyesus tookats kuut'bk'ri.
| بعضی از حضار از این عمل ناراحت شده، به یکدیگر گفتند: «افسوس! چرا عطر به این گرانی به‌هدر رفت؟ | 4 |
Manoke fa'úotsitse ik ikwots wotts keewmaanatse tuutson fayat, «Shitúwan dats mec'ro eegoshe bíawashiti?
| می‌شد آن را به سیصد سکۀ نقره بفروشیم و پولش را به فقرا بدهیم.» به این ترتیب، آن زن را سخت سرزنش کردند. | 5 |
Shitúwan kemeyink'ere ik asho ik nato fiinar b́ daatsit k'awntsoniyere bogosh kemde'er gizman t'owwotssh ímo faleyank'e b́teshi!» et bo atsatsewo bo keeweyi, máátsno bo bak'ni.
| ولی عیسی گفت: «کاری به کار او نداشته باشید! چرا او را آزار می‌دهید؟ او کار نیکویی در حق من کرده است. | 6 |
Ernmó Iyesus hank'owa bí et, «K'ayere Biina! eegoshe bin itkic'iri? Biye taash sheeng keewo k'alraniye,
| فقرا همیشه دور و بر شما هستند، هرگاه بخواهید می‌توانید کمکشان کنید. ولی من مدت زیادی با شما نخواهم بود. | 7 |
T'owwots jam aawo itnton bo wottsosh it geyor boosh sheengo k'alosh falitute, ernmó jam aawo taan itoke daatsratste,
| این زن هر چه از دستش برمی‌آمد، انجام داد. در واقع بدن مرا پیشاپیش برای دفن، تدهین کرد. | 8 |
Máátsaniye bfaltso k'alrane, t meetso b́ dukeftsre shini k'aniyosh shitúwo futrane.
| براستی به شما می‌گویم، در هر نقطهٔ جهان که انجیل موعظه شود، خدمتی نیز که این زن به من کرد، ذکر خواهد شد.» | 9 |
Aro itsh keewirwe, dats jik' jamatse doo shishyetsoki beyok jamoke, taash bk'altsann bin gawetwok'o bish keewetwe.»
| آنگاه یهودای اسخریوطی که یکی از دوازده شاگرد بود، نزد کاهنان اعظم رفت تا عیسی را به ایشان تسلیم کند. | 10 |
Tatse gitwotsitse iko, Ask'rot datstso Yihud Iyesusi beshide imosh kahni naashwots maants bí ami.
| کاهنان وقتی دانستند به چه منظور آمده است، بسیار شاد شدند و به او وعدۀ پول دادند. او نیز در پی فرصت می‌گشت تا عیسی را به ایشان تسلیم کند. | 11 |
Bowere man dan bodek'ortsok'on gene'úbowtsi, gizono bísh ímetwone bo eti. Bíwere Iyesusi beshide ímosh k'ants aawo b́ kotfera b́tesh.
| در روز اول عید فطیر که در آن برۀ پِسَح را قربانی می‌کردند، شاگردان عیسی پرسیدند: «کجا می‌خواهی برایت تدارک ببینیم تا شام پِسَح را بخوری؟» | 12 |
Fazig mereero bo shukeet tushmeyi baaliyi aaw shintsots, b́ danifwots Iyesusok t'int, «Fazigi kooc' misho móósh aawok amr neesh nok'aniyishe n geyeyi?» et bín bo aati.
| عیسی دو نفر از ایشان را به اورشلیم فرستاد تا شام را حاضر کنند و گفت: «وقتی داخل شهر شوید، مردی با کوزه‌ای آب در دست به شما بر می‌خورد. به دنبال او بروید. | 13 |
Iyesuswere b́ danifwotsitse gitwotsi hank'o et b́ woshi, «Kito maants ameree, manokno aats koro kuriru asho daatsitute, b́ jafrats ameree,
| به هر خانه‌ای که داخل شد، به صاحب آن خانه بگویید،”استادمان ما را فرستاده است تا اتاقی را که برای ما حاضر کرده‌ای تا امشب شام پِسَح را بخوریم، به ما نشان دهی.“ | 14 |
B́ kindit moots amr moo doonzosh, ‹Danyfo, t danifwotsnton fazigi kooc'i misho tmeetwok'o taash wotitwo ibi kaashitwoki moo aawne?› etfe erere.
| او شما را به بالاخانه، به یک اتاق بزرگ و مفروش و آماده خواهد برد. شام را همان جا تدارک ببینید.» | 15 |
Bíwere dadri abaatse fa'o k'aniyetsonat es'k'rets maa gawno itsh kitsitwe, manoke taash k'aniwere.»
| پس آن دو شاگرد به شهر رفتند و همه چیز را همان‌طور که عیسی گفته بود یافتند و شام پسَح را در آنجا تدارک دیدند. | 16 |
B́ danif gitwots manoke kesht kitu maants bo ami, arikon Iyesus ettsok'on daatsbodek'i. Fazigi kooc' mishono manoke bok'aniyi.
| هنگام شب، عیسی و بقیهٔ شاگردان رسیدند. | 17 |
Datso b́ ílere tatse gitwotsnton towat b́weyi,
| وقتی دور سفره نشستند، عیسی گفت: «براستی به شما می‌گویم که یکی از شما به من خیانت خواهد کرد. بله، یکی از خود شما که اینجا با من شام می‌خورد.» | 18 |
Marats t'int bo maafe Iyesus «Aroniye itsh tietiri, itítsi ikoniye taan beshide imetwe, bíwere and taanton kooc'misho mooke b́ fa'oniye, » bí et.
| همه از این سخن غمگین شدند و یکی پس از دیگری از او پرسیدند: «من که آن شخص نیستم؟» | 19 |
Bowere keewanatse tuutson shiyanat «Taan wotifa nietirwoni?» Etfetst tar taron boaati.
| عیسی جواب داد: «یکی از شما دوازده نفر است، همان که نان خود را با من در این کاسه فرو می‌بَرَد. | 20 |
Iyesusu hank'owa boosh bí et, «Ashmaniye it tatse gitwotsitse wottso iko and taanton s'awotse ito itdek'irwoniye,
| پسر انسان باید بمیرد، همان‌طور که در کتب مقدّس دربارۀ او نوشته شده است. اما وای به حال آنکه او را تسلیم دشمن می‌کند. برای او بهتر می‌بود که هرگز به دنیا نمی‌آمد.» | 21 |
Ash Na'o shin shin b́ jango guut'etsok'on k'iromaand bí amo oreratse, ernmó Ash Na'o beshide imetú ashmansh indowe bísha! ashmaniye balor shin shuweraniyere b́ oorink'e k'anefe!»
| وقتی شام می‌خوردند، عیسی نان را برداشت و شکر نمود؛ سپس آن را تکه‌تکه کرد و به شاگردان داد و فرمود: «بگیرید، این بدن من است.» | 22 |
Bo móóke bo befere Iyesus misho k'aawdek't b́ deeri, tiitsdek'tnwere b́ danifwotssh «Nahere, han t meetsoniye» et boosh b́ ími.
| پس از آن جام شراب را برداشت، شکر کرد و به ایشان داد و همه از آن نوشیدند. | 23 |
Úshi wanc'ono k'a'ú dek't Ik'o údt boosh b́ ími, jamwotsu úshets waanc'otse bo úshi.
| آنگاه به ایشان فرمود: «این خون من است که با آن، پیمان جدید میان خدا و قومش را مهر می‌کنم. خون من در راه بسیاری ریخته می‌شود. | 24 |
Hank'owere boosh bíeti, «Han aywotssh kuud'it handron taareyosh wotitwo t s'atsoniye.
| براستی به شما می‌گویم که دیگر از این محصول انگور نخواهم نوشید تا روزی که آن را در ملکوت خدا، تازه بنوشم.» | 25 |
Arikoniye itsh ti'etirii, Ik'i mengitotse k'osh aron aani handr weyinyo túshfetso weyiniyi shuwatse fis'etsan aani úyatse.»
| سپس سرودی خواندند و به سوی کوه زیتون به راه افتادند. | 26 |
Maniyere il Ik'i duubo duubt Debrezeyt guro maants bo keshi.
| آنگاه عیسی به ایشان فرمود: «همهٔ شما مرا تنها می‌گذارید. چون در کتب مقدّس نوشته شده که خدا چوپان را می‌زند و گوسفندان پراکنده می‌شوند. | 27 |
Iyesus b́ danifwotssh hank'owa bí et « ‹Jinirwono jod'de úd'itwe, mererwotswere bad'itúúne, › et guut'etsotse it únetswor taash bín danatsone etetute, tiyatsnowere shuuts aanitute, taan k'ayr wos'etute,
| اما پس از زنده شدنم، به جلیل خواهم رفت و شما را در آنجا خواهم دید.» | 28 |
Ernmó k'irotse t twiyakon Gelil maants shino beshar ametuwe.»
| پطرس گفت: «حتی اگر همه تو را تنها بگذارند، من از کنارت دور نخواهم شد.» | 29 |
Manoor P'et'ros «K'oshwots bo jamets neen bohaliyalor, taa b́jamon neen haaleratse!» bí eti.
| عیسی به او گفت: «باور کن که همین امشب، پیش از آنکه خروس دو بار بانگ بزند، تو سه بار مرا انکار کرده، خواهی گفت که مرا نمی‌شناسی!» | 30 |
Iyesuswere «Ariko neesh etirwe, hambets t'úwaanitse baako gitoto b́k'adfetsere shino nee keezoto tjangosh, jamere taa bíndanatse etetune, » bí eti.
| ولی پطرس گفت: «حتی اگر لازم باشد، با تو خواهم مرد، ولی هرگز تو را انکار نخواهم کرد!» بقیه شاگردان نیز چنین گفتند. | 31 |
P'et'rosmó «K'ir b́wotiyal dab́ neentoni tk'iriti bako jamon neen danatse eraatse!» et kup'i dek't b́ keewi. B́ danif k'oshwotsu mank'o bo etfera botesh.
| سپس به یک باغ زیتون رسیدند، که به باغ جتسیمانی معروف بود. عیسی به شاگردان خود گفت: «شما اینجا بنشینید تا من بروم دعا کنم.» | 32 |
Maniyere hakon Getesemaneyi eteets beyokok boami, Iyesus b́ danifwotssh, «Taa ekewoke Ik'o tk'onfere it hanok betere, » bí eti.
| او پطرس، یعقوب و یوحنا را نیز با خود برد. در حالی که پریشانی و اضطراب وجود او را فرا گرفته بود، | 33 |
B́ shutsats P'et'rosna, Yak'obnat Yohansno dek't bí ami, manokno ayidek't shiyanefetst kic'o dek'b́tuwi.
| به ایشان گفت: «از شدت حزن و اندوه، در آستانۀ مرگ هستم. شما همین‌جا بمانید و با من بیدار باشید.» | 34 |
Hank'owo boosh bí eti, «T kashu k'írosh bborfetso shiyanwtsere, hanoke be teere, err kup'arr korere.»
| سپس کمی دورتر رفت و بر زمین افتاده، دعا کرد که اگر ممکن باشد از رنج و عذابی که برایش مقدر است، دور بماند. | 35 |
Boyere muk'i okaan wokdek't k'azbiami, datsats b́baron gup'gup'dek't faleetk b́wotiyal sa'at man b́beshitwok'o Ik'o b́ k'oni.
| او دعا کرده، گفت: «اَبّا، ای پدر، هر کاری نزد تو امکان‌پذیر است. پس این جام رنج و عذاب را از مقابل من بردار. اما خواست تو را می‌خواهم، نه خواست خود را.» | 36 |
Hank'o bí eti, «Nihono, keew jamo neesh falefe, gond bek' úshi wanc'ani tiatse wokiwe, ernmó nee n shuntsok'owa bako taa t shuntsok'o wotk'aye.»
| آنگاه نزد آن سه شاگرد برگشت و دید که در خوابند. پس به پطرس گفت: «شمعون! خوابی؟ نتوانستی حتی یک ساعت با من بیدار بمانی؟ | 37 |
B́ danif keezwotsok aanat b́waatsok'on, k'eewwtsat bobefere b́ daatsi, mansh P'et'rossh «Simo'ono, k'eeniya nwtsi? Dab ik sa'atune beyo nmaawi?» bí eti.
| بیدار بمانید و دعا کنید تا وسوسه بر شما غلبه نکند. روحْ تمایل دارد، اما جسم ضعیف است.» | 38 |
«Fadeyi kic'ots it kindrawok'owe kup'ar Ik'o k'onwere, Shayironiye k'anke, meetsonmó maawke, » bí eti.
| باز رفت و همان دعا را کرد. | 39 |
Aaninu amt, enéé bí ettsmank'o et aani Ik'o b́ k'oni.
| وقتی بازگشت، دید که هنوز در خوابند، چون نمی‌توانستند پلکهایشان را باز نگاه دارند و نمی‌دانستند چه بگویند. | 40 |
Ando aanat b́ woor, bo aawotse tokro mangt b́ teshtsosh tokrat bobefere, b́ daatsi, bísh bokeewirwono danatsno bo tesh.
| وقتی برای بار سوم برگشت، گفت: «آیا هنوز در خوابید و استراحت می‌کنید؟ بس است! اکنون زمان مقرر فرا رسیده است و پسر انسان در چنگ بدکاران گرفتار می‌شود. | 41 |
Keezlo aanat bomaand waat hank'o boosh bí eti, «Andoor it k'eetsok'oonya it fa'oni? Andoor kashdek'oke it fa'o? Ando bodre! sa'ato bodwtsree! hambe! Ash Na'o morretswots kishats beshide'er imetwe.
| برخیزید، باید برویم. نگاه کنید، این هم تسلیم کنندۀ من!» | 42 |
Eshe tuuwere! amone! taan beshide imetwo hamb t'inre!»
| سخن عیسی هنوز به پایان نرسیده بود که یهودا، یکی از دوازده شاگرد عیسی، از راه رسید؛ عده‌ای بسیار نیز با شمشیر و چوب و چماق او را همراهی می‌کردند. آنان از طرف کاهنان اعظم و سران قوم یهود آمده بودند. | 43 |
Manóór Iyesus man b́keewfere tatsegitwotsitsi iko wottso Yhud waa b́keshi, bíntonu gumbonat shiki goradon detsdek'ts ash aywots fa'ano bo tesh, boowere kahni naashwotsitse, Muse nemo danifwotsitse, eenashwotsokno woshekno bo teshi.
| تسلیم‌کنندۀ او یهودا، به همراهان خود گفته بود: «هر که را ببوسم، همان است؛ او را بگیرید.» | 44 |
Bín beshi de'er imetwo Yihud, «It it detsetiye taa jamó aatr t joobitwoniye, bíne t'iwintsde deshde ameree, » et boosh milikito ímtni b́tesh.
| پس به محض اینکه یهودا رسید، نزد عیسی رفت و گفت: «استاد!» و او را بوسید. | 45 |
Yihud manoor wáát Iyesusok t'índek't «Danifono!» et bín b́ joobi.
| آنان نیز عیسی را گرفتند و محکم بستند تا ببرند. | 46 |
Maniyere il ash ashuwots Iyesusi detsbodek'i.
| ولی یکی از آنان که همراه عیسی بود، شمشیر خود را کشید و با یک ضربه، گوش غلام کاهن اعظم را برید. | 47 |
Manoke ned'irwotsitse Iyesus shuuts sha'efwotsitse iko b́ shiki gorado kishdek't kahnyi naasho guutso waazo k'ut'b́k'ri.
| عیسی گفت: «مگر من دزد فراری هستم که با چوب و چماق و شمشیر به سراغم آمده‌اید؟ | 48 |
Iyesus hank'owa boosh bí et, «Shiki goradonat gumbon dek'at it wáá taan wonbadewok'o detsoshe?
| چرا در معبد مرا نگرفتید؟ من که هر روز در آنجا بودم و تعلیم می‌دادم. ولی لازم است تمام اینها اتفاق بیفتد تا پیشگویی کلام خدا جامۀ عمل بپوشد.» | 49 |
Aaw aawon Ik'i mootse itn danifetsat itnton tbewor taan deshatste b́ teshi, ernmó han b́wotiye S'ayin mas'afwotsitsi keewetso b́s'eenetwok'owe.»
| در این گیرودار، تمام شاگردان او را تنها گذاشته، فرار کردند. | 50 |
B́danifwots bojamets bín k'azt bowos'i.
| جوانی نیز از پشت سرشان می‌آمد که فقط پارچه‌ای بر خود انداخته بود. چون کوشیدند او را بگیرند، | 51 |
Ket'i mitoon wozets nat'al mec'r tahtso jawets na'a iko s'uz Iyesus shuutso shoydek't amiruwe b́tesh, ashuwots bín dets bodek'or
| پارچه را در دست آنها رها کرد و عریان پا به فرار گذاشت. | 52 |
B́nat'alu juuk'rat araatson wos'fere k'az bíami.
| پس عیسی را به خانهٔ کاهن اعظم بردند. بی‌درنگ، تمام کاهنان اعظم و مشایخ و علمای دین در آنجا جمع شدند. | 53 |
Iyesusmó kahni naasho gal dekt boami, manoke kahni naashwots, eenashwotsnat Muse Nemo danif jamwots kakwe bowtsi.
| پطرس نیز از دور به دنبال عیسی می‌آمد تا وارد خانهٔ کاهن اعظم شد و میان سربازان، کنار آتش نشست. | 54 |
P'et'roswere kahnyi naasho mook b́ bodfetso wokdek't Iyesus shuutso bí amfera b́teshi. Manoknowere guuts guutswotsnton bedek't tawo b́ kashfere b́ teshi.
| در داخل خانه، کاهنان اعظم و اعضای شورای عالی یهود سعی می‌کردند علیه عیسی مدرکی به دست آورند تا بتوانند به مرگ محکومش کنند، اما موفق نشدند مدرکی علیه او بیابند. | 55 |
Kahniwots naash naashwotsna, moosh moshyf jamwots, Iyesusi úd'iyosh gaw wotitwo bogefere botesh, ernmó daatsratsno.
| چند نفر نیز شهادت دروغ دادند ولی گفته‌هایشان با هم یکسان نبود. | 56 |
Aaywotsu kooton bíats gawerno, b́woteferor bo gawor bo keewo ik woteraniyere b́ oori.
| سرانجام، بعضی برخاسته، به دروغ علیه او شهادت داده، گفتند: | 57 |
Ik ikwots tuut hank'o et kooto bí ats bogawi,
| «ما شنیدیم که می‌گفت من این معبد را که با دست انسان ساخته شده است، خراب می‌کنم و بدون کمک دست انسان، در عرض سه روز، معبدی دیگر می‌سازم.» | 58 |
«Taa ash kishon ageets Ik'i maa han gaahde keez aawotse k'osho ash kishon finerawo agetwe ett b́keewfre shishrone.»
| ولی این تهمت نیز به جایی نرسید. | 59 |
Manbwotiyalor bo gawts gawo ik woteratse.
| آنگاه کاهن اعظم در حضور شورای عالی برخاست و از عیسی پرسید: «خوب، چه می‌گویی؟ آیا آنچه می‌گویند صحت دارد؟» | 60 |
Kahni naashonúwre bo taalotse need'dek't, «Eegor aaniyalkneneya? Ashaanots ni'ats bo t'intsiru s'aamiyo eebi b́ naaroni?» ett Iyesusi bí aati.
| عیسی خاموش ماند و پاسخی نداد. پس کاهن اعظم پرسید: «آیا تو مسیح، پسر خدای متبارک هستی؟» | 61 |
Iyesusmó s'k eta bí eti bako eegor aaniratse. Kahni naashmanwere «Deerets Ik'o Na'o Krstos neeneya?» ett aani bí aati.
| عیسی گفت: «هستم، و پسر انسان را خواهید دید که به دست راست خدا نشسته، بر ابرهای آسمان می‌آید.» | 62 |
Iyesuswere «Ee, taane, ash Na'o Ik'o k'ani aaro maantse b́befere bek'etute! ando aani daaratse daawnon aanar b́woor bek'etute»
| کاهن اعظم یقۀ لباس خود را درید و فریاد زد: «دیگر چه نیاز به شاهد داریم؟ | 63 |
Kahni naashonwere nibk'unon b́ taho gaat't «K'osh gawo eegoshe b́geyiti?
| خودتان شنیدید که کفر گفت. چه رأی می‌دهید؟» همگی فتوا دادند که باید بمیرد. | 64 |
Hambe! Ik'o b́c'ashirwok'onoor shishrte, eshe eege itsh bíari?» bí eti. Jametswots ik wotdek't «K'iro bísh wotitwe!» et bí ats boangshi.
| آنگاه برخی از آنها بر صورتش آب دهان می‌انداختند و چشمانش را می‌بستند و به صورتش سیلی می‌زدند و با ریشخند می‌گفتند: «نبوّت کن!» نگهبانان نیز به‌هنگام بردنش، او را می‌زدند. | 65 |
Ik ikwotswere bo s'udo bí ats s'udo dek't bo tuwi, bí aawono shemoon p'uuridek't «Nee nebiyi nwotiyal aab neen kon b́ jot'tsok'ó dane!» etfetst kishi t'umon bo jot'fere botesh. K'oshwotswere jabefere dek't bo ami.
| اما پطرس هنوز پایین، در حیاط بود. در آن حال، یکی از کنیزان کاهن اعظم نیز به آنجا آمد | 66 |
P'et'ros kahni naasho mooniye dashe b́ kas'otse b́befere kahniwotsitsi k'aabo gon iku waa b́ keshi,
| و او را دید که کنار آتش خود را گرم می‌کند؛ پس به او خیره شد و گفت: «مثل اینکه تو هم با عیسای ناصری بودی!» | 67 |
Bi P'et'ros tawo b́kashefere bek'aat t'iwintsdek' s'iilat «Neewor Nazrettso Iyesusntonye n teshi, » bísh bi et.
| پطرس انکار کرد و گفت: «نمی‌دانم چه می‌گویی!» و به گوشهٔ دیگر حیاط رفت. همان وقت خروس بانگ زد. | 68 |
Bímo «Taa danatse, eebi ni'eetirwoni, » ett bíhaali. Manówere et fengesho maants b́ keshtsok'on baako b́ k'adi.
| آن کنیز دوباره پطرس را دید و به دیگران گفت: «او را می‌بینید؟ او هم یکی از آنهاست!» | 69 |
Gonunwere P'et'rosi bek'aat manoke ned'irwotssh «Hanwor bo jirotsitske!» etaat aani keewo dek' btwi,
| باز پطرس انکار کرد. کمی بعد، دیگران که دور آتش بودند، به او گفتند: «تو باید یکی از آنها باشی، چون لهجه‌ات جلیلی است!» | 70 |
Bímó aani jamere taa bín danatse bí eti. Muk'i boteshiyakon manoke need'iru ashuwots P'et'rossh «Gelil dats ash n wottsok'o n noon keew keewo kitsirwe, manshe arikon neehe bo jirwotsits neene» bo et.
| پطرس لعنت کرد و قسم خورد که من او را نمی‌شناسم. | 71 |
Bímó «It etiru ash han taa danatse!» etfetst taart bí atso b́c'ashi.
| بار دوم خروس بانگ زد و پطرس گفتهٔ عیسی را به یاد آورد که به او گفته بود: «پیش از آنکه خروس دو بار بانگ بزند، تو سه بار مرا انکار خواهی کرد.» پس سخت اندوهگین شد و گریست. | 72 |
Manoor baako gitlo b́ k'adi, P'et'roswere «Baako gitoto b́k'adfetsere, keezoto taan jamere bín danatse etetune, » et Iyesus b́ keewtso keewo bísh gawe b́wtsere ay dek't bí'eepi.
