یوحنا 6

1 پس از این رویداد، عیسی به آن سوی دریاچهٔ جلیل رفت (دریاچهٔ جلیل به دریاچهٔ تیبریه نیز معروف است)،

Hazimana inzi zintu, Jesu chayenda kuyimwi imbali ye wate lya Galileya, hape livali kusupiwa I wate lya Tiberiya.

2 و جمعیت انبوهی او را دنبال می‌کردند، زیرا نشانه‌های معجزه‌آسایی را که او با شفای بیماران به‌عمل می‌آورد، دیده بودند.

Vungi vwe chichava chivali kumwi chilire kakuli vava voni imakazo zavali kupanga kwavo vavali kulwala.

3 آنگاه عیسی به تپه‌ای برآمد و با شاگردانش نشست.

Jesu cha yenda kwirundu mi uko abake kali hasi ni varutwana vakwe.

4 عید پِسَح یهودیان نیز نزدیک بود.

(Hanu mukiti we Paseka, Mukiti wa Majunda, uvali kwina hafuhi.)

5 وقتی عیسی نگاه کرد و دید که جماعت بزرگی به سوی او می‌آیند، به فیلیپ فرمود: «از کجا نان بخریم تا این جماعت را سیر کنیم؟»

Linu Jesu halola mwi wulu ni kuvona vantu vangi niva keza kwakwe, cha wambira Filipi, “Tuwola kuwula kuhi vuronto ili kuli ava vantu va wole kulya?”

6 عیسی این سؤال را از او کرد تا ببیند نظر او چیست، چون عیسی خود می‌دانست چه کند.

(Kono Jesu a vawambi ichi kulika Filipi, kakuli iye mwine ivali kwizi icho chavali kuswanera kupanga.)

7 فیلیپ جواب داد: «خروارها نان لازم است تا بتوانیم این جمعیت را سیر کنیم.»

Filipi cha mwi tava, “Miyanda yovere yamashereñi ovuroto kasa a wole kuwulira zumwi ni zumwi wavo nangati kakwa kanini.”

8 یکی دیگر از شاگردان عیسی، آندریاس برادر شمعون پطرس، گفت:

Zumwi wa valutwana vakwe, Adiriyasi, mukulwe wa Simoni Pita, chata kwa Jesu,

9 «پسربچه‌ای اینجاست که پنج نان جو و دو ماهی دارد. ولی این به چه کار این جمعیت می‌آید؟»

“Kwina muhwire wo muswisu hanu wina zikwa zeminwe ye yanza zo Vuroto ni nswi zo vere, kono chinzi ichi mukati ketu?”

10 عیسی فرمود: «بگویید همه بنشینند.» پس تمام جمعیت روی سبزه‌ها نشستند. فقط مردها در آن جمعیت، پنج هزار نفر بودند.

Jesu chati, “Mwikalike vantu hansi.”( Hanu kuvena lyani liñgi mwe china chivaka, ) Cwale vakwame chive kala hansi, valikana lule na lule lwe minwe yeyanza ku mpalo.

11 آنگاه عیسی نانها را برداشت، خدا را شکر کرد و داد تا بین مردم تقسیم کنند. با ماهیها نیز چنین کرد. مردم هر قدر خواستند خوردند.

Linu Jesu chahinda vuloto mi hamana kuha vuitumero, cha tambika kwavo vavali kwi kere, mi kuswana nikwi inswi, chovungi sina muvavali kusakira.

12 وقتی همه سیر شدند، عیسی به شاگردان فرمود: «تکه‌های باقیمانده را جمع کنید تا چیزی تلف نشود.»

Linu vantu havave kuti, cha wamba kuva lutwana vakwe, “Mukunganye vu fwafwali ni twa ngamoka twa shala, iri kuli kanji kuwaniki chi zova.”

13 پس آنها جمع کردند و از پس مانده‌های آن نان جو که مردم خورده بودند، دوازده سبد پر شد.

Chale chiva tu kunganya ni kwizuza zitanda ze kumi ni tovere tufwafwali tuva zwi ha vuronto bwina palo ye minwe ye yanza ye; tu fwafwali tuva shali kwavo vavali.

14 وقتی مردم این معجزهٔ بزرگ را دیدند گفتند: «بدون شک این همان پیامبری است که ما چشم به راهش بوده‌ایم.»

Linu, vantu hava vona ichi chisupo chava pangi, chiva wamba, “Uzu chovu niti muporofita yo swanera kukeza mwi nkanda.”

15 وقتی عیسی دید که مردم می‌خواهند او را به زور ببرند و پادشاه کنند، از ایشان جدا شد و به تنهایی بر فراز کوهی برآمد.

Chale Jesu ha lemuha kuti chivavali kusaka kukeza ni kumukwata che nkani kuti vamupange mulena, cha zwengera yenke kuma Lundu.

16 هنگام غروب، شاگردان عیسی به کنار دریاچه رفتند و به انتظار او نشستند.

Hachiyiza kuva chitengu, va lutwana vakwe chiva shetumukera kwi wate.

17 ولی وقتی دیدند هوا تاریک شده و عیسی هنوز از کوه باز نگشته، سوار قایق شدند و به طرف کَفَرناحوم، که در آن سوی دریاچه بود، حرکت کردند.

Chive chira muchikepe, mi vavali kuluta i wate kuya kwa Capenaume. Chikuvali kusiha cheyi nako, mi Jesu kena aveni kuka vola kale kuvali.

18 در همان حال که پارو می‌زدند و جلو می‌رفتند، باد شدیدی وزیدن گرفت و دریاچه توفانی شد.

Imi i huho likolete livali kuhunga, mi iwate chili vali kutangite kulwa.

19 هنوز بیش از پنج یا شش کیلومتر از ساحل دور نشده بودند که ناگهان در میان ظلمت و توفان، عیسی را دیدند که روی آب به طرف قایق راه می‌رود. همه وحشت کردند.

Hachi va zuhite chiuvaka chilikana makumi overe ni minwe ye yaza lyoke kamba makumi o tatwe muvule, chiva vona Jesu nakaya vuyenda he wulu lya wate ni kezite kumbali ni chikepe, mi vavali kutiyite.

20 ولی عیسی به ایشان فرمود: «نترسید! منم!»

Kono chati kuvali, “Njeme! Kanji mutiyi.”

21 وقتی خواستند او را سوار قایق کنند، متوجه شدند که قایق به ساحل رسیده است.

Linu vavali kukusaka kumu longa muchi sepe, mi yahaho chisepe chicha kasika he rizo havavali kukaya.

22 صبح روز بعد، آن سوی دریاچه، مردم بار دیگر جمع شدند تا عیسی را ببینند، زیرا دیده بودند که شاگردان عیسی با تنها قایقی که در آنجا بود آن محل را ترک گفته و عیسی را با خود نبرده بودند.

Izuva lichilira, chinavungi chivali kuzimene kwishirya lye wate chiva vona kuti kena kuvena chimwi chikepe mbwita fera china choke, ni kuti Jesu kena ave chili mwateni ni varutwana vakwe kono kuti varutwana vakwe chivavali kuyendete vovona.

23 چند قایق دیگر نیز از تیبریه به محلی که خداوند نانها را برکت داد و مردم خوردند، رسیدند.

Niha kuva vulyo, kuvena amwi mato avali kukazwa kwa Tiberiasi hafuhi ni chivaka aho hava liri vuroto uvo Simwine hava litumeri.

24 وقتی مردم متوجه شدند که نه عیسی در آنجا است و نه شاگردان، سوار قایق شده، خود را به کَفَرناحوم رساندند تا او را بیابند.

Linu china vungi hachi lemuha kuti nangati Jesu kamba varutwana vakwe kena vavali kusikwina, cwale avo vene chiva chira mumato ni kuyenda kwa Capenaume kuka ngana Jesu.

25 وقتی به آنجا رسیدند و عیسی را پیدا کردند، پرسیدند: «استاد، کِی به اینجا آمدی؟»

Hachiva manite kumuwana kweyina imwi imbali ye wate, chiva cho kwali, “Rabbi, wakeza liri kunu?”

26 عیسی جواب داد: «حقیقت این است که شما برای خوراک نزد من آمده‌اید نه به سبب ایمان به من.

Jesu chave tava, ni kucho, “cho vuniti, niti, muni ngana, isiñi kuti muvavoni imakazo, kono ivaka lyokuti muvali vuroto vumwi bwe nkonko mi muve kuti.

27 اینقدر در فکر چیزهای زودگذر این دنیا نباشید، بلکه نیروی خود را در راه کسب زندگی جاوید صرف کنید. این زندگی جاوید را پسر انسان به شما می‌بخشد، زیرا خدای پدر مُهر تأییدش را بر او زده است.» (aiōnios g166)

Kanji muverekeri zilyo inzo zisinyeha, kono muverekere zilyo zikala inako kutwala kuvahalo vusa mani uvo Mwana o Muntu bwasa mihe, kwe Ireeza Isi ava viki iswayo hali.” (aiōnios g166)

28 گفتند: «چه باید بکنیم تا کارهای مورد نظر خدا را به انجام برسانیم؟»

Cwale chivati kwali, “Chizi chi tuswanera ku panga, iri kuli tuwole kupanga misevezi ye Ireeza?”

29 عیسی فرمود: «خدا از شما می‌خواهد که به من که فرستادهٔ او هستم، ایمان آورید.»

Jesu che tava ni kuta kuvali, “Uwu njo musevezi we Ireeza: kuti mu zumine ku yenke unzo yavaka tumi.”

30 گفتند: «چه نشانۀ معجزه‌آسایی به‌عمل می‌آوری تا آن را ببینیم و به تو ایمان بیاوریم؟ چه عملی انجام می‌دهی؟

Chwale chiva ta kwali, “Chechihi chisupo cwale choso pange, iri kuli tuvone ni kuku zumina? Chinzi choto pange?

31 نیاکان ما در بیابان، مَنّا، آن نان معجزه‌آسا را خوردند، چنانکه نوشته شده:”او از آسمان بدیشان نان داد تا بخورند.“»

Veshetu vavali maana mwi halaupa, sina hakuñoletwe,'Avavahi inkonko izwa kwi wuulu kulya.”

32 عیسی فرمود: «براستی به شما می‌گویم که این پدر من بود که به ایشان نان می‌داد، نه موسی. و اکنون نیز اوست که می‌خواهد نان حقیقی را از آسمان به شما ببخشد.

Linu Jesu chave tava, “Chovu niti, niti, kena ivali Mushe yava mihi inkonko kuzwa mwi wuulu, kono ivali Tayo yo miha inkonko ye niti izwa kwi wulu.

33 این نان حقیقی را خدا از آسمان فرستاده است تا به مردم دنیا زندگی جاوید ببخشد.»

Kakuti inkonko ye Ireeza je china chi zwa kwiwulu ni kukeza hansi ni kwiza kuha vuhalo kwi nkanda.”

34 گفتند: «آقا، از این نان هر روز به ما بده.»

Cwale chiva wamba kwali, “Nfumwetu, utuhe iyi inkonko inako yonse.”

35 عیسی جواب داد: «نان حیات من هستم. هر که نزد من آید، دیگر هرگز گرسنه نخواهد شد و هر که به من ایمان آوَرَد، هیچگاه تشنه نخواهد گردید.

Jesu cha wamba kuvali, “Jeme ni nkonko yo vuhalo; uzo yo keza kwangu kasane ka fwe inzala, mi uzo yo zumina mwangu kesane kafwe inyota.

36 ولی همان‌گونه که قبلاً گفتم، شما با اینکه مرا دیده‌اید، هنوز به من ایمان نیاورده‌اید.

Kono ni vami wambiri chovu niti muvani voni, mi kamu zumini.

37 ولی بعضی نزد من خواهند آمد و ایشان کسانی هستند که پدرم، خدا به من داده است و ممکن نیست هرگز ایشان را از دست بدهم.

Yense uzo Tayo waniha mwa keze kwangu, mi yense yo keza kwangu chovuniti kaseni muzindire hanze.

38 چون من از آسمان آمده‌ام تا آنچه را که خدا می‌خواهد انجام دهم، نه آنچه را که خودم می‌خواهم.

Kakuti niva kezi hansi kukazwa kwi wulu, isiñi kwiza kupanga itato yangu, kono chasaka iye uzo yavaka ni tumi.

39 و خدا از من می‌خواهد که هیچ‌یک از کسانی را که به من بخشیده، از دست ندهم، بلکه ایشان را در روز قیامت برخیزانم.

Imi iyi nji tanto yakwe uzo yava kanitumi, kuti kanji ni zoverwa nangati yenke kwavo vonse vavanihi, kono kaniva vunse mwizuva lyama mani mani.

40 چون خواست خدا این است که هر که پسر او را دید و به او ایمان آورد، زندگی جاوید بیابد، و من در روز قیامت او را برخواهم خیزانید.» (aiōnios g166)

Kakuli iyi nje tanto ya Tayo, kuti yense yo vona Mwana ni kuzumina mwali mwave ni vuhalo vusa mani mi kanimu vunse mwi zuva lya ma mani-mani. (aiōnios g166)

41 باز یهودیان لب به اعتراض گشودند، چون عیسی ادعا کرده بود نانی است که از آسمان آمده است.

Cwale majunda chivatanga kukumbola kuamana naye kakuti avati, “Njeme ni nkonko iyo yaka zwa kwi wulu.”

42 پس گفتند: «مگر این همان عیسی، پسر یوسف نیست؟ همهٔ ما پدر و مادرش را می‌شناسیم! حالا چطور شده که ادعا می‌کند از آسمان آمده است؟»

Chiva wamba, “Uzu kanjiyena Jesu mwana wa Josefa, uzo insi ni nyina tuve zi? Kwiza vule hape hanu kuti awambe, 'Nakazwa kwi wulu '?”

43 ولی عیسی جواب داد: «اینقدر اعتراض نکنید.

Jesu che tava ni kuvata, “Musiye kukumbola mukati kenu.

44 فقط کسی می‌تواند نزد من بیاید که پدرم خدا که مرا فرستاده است او را به سوی من جذب کند، و من در روز قیامت او را زنده خواهم ساخت.

Kakwina zumwi yo wola kukeza kwangu mbwita Tayo yava kanitumi hamu chuza, mi kani muvunse mwi zuva lyama mani-mani.

45 همان‌طور که در کتب انبیا آمده است:”همه از خدا تعلیم خواهند یافت.“پس کسانی که صدای خدای پدر را بشنوند و راستی را از او بیاموزند، به سوی من می‌آیند.

Ku ñoletwe muma porofita, 'Yense karutiwe nji Ireeza. 'Yense yava zuwi ni kulituta kwa Tayo ukeza kwangu.

46 البته منظورم این نیست که کسی خدا را دیده است. هرگز! چون فقط من که از نزد او آمده‌ام، او را دیده‌ام.

Kena kuti vonse vava voni Tayo, mbwita fera iye yokazwa kwe Ireeza- ava voni Tayo.

47 «براستی به شما می‌گویم که هر که به من ایمان آورد، از همان لحظه، زندگی جاوید دارد. (aiōnios g166)

Chovu niti, niti, iye yo zumina wina vahalo vusa mani. (aiōnios g166)

48 من نان حیات هستم.

Jeme ni nkonko yo vuhalo.

49 پدران شما در بیابان آن نان را خوردند، اما عاقبت مردند.

Veshenu vavali maana mwi halaupa, mi vava mani kufwa.

50 اما هر که از این نان آسمانی بخورد، تا به ابد زنده می‌ماند.

Iyi nje nkonko ikeza hansi kukazwa kwi wulu, iri kuli muntu awole kulya yimwi kuili ni kusa fwa.

51 آن نان زنده که از آسمان نازل شد، منم. هر که از این نان بخورد، تا ابد زنده می‌ماند. این نان همان بدن من است که فدا می‌کنم تا جهان حیات بیابد.» (aiōn g165)

Jeme ni nkonko i hala iyo ikazwa kwi wulu. Haiva zumwi ulya kuili iyi nkonko, mwa hale kuya kuire. Inkonko iyo yete nihe inyama wangu kuvu halo vwe kanda.” (aiōn g165)

52 یهودیان با شنیدن این سخن، بار دیگر سخت مشاجره کرده، به یکدیگر گفتند: «چه گفتۀ عجیبی! چطور می‌خواهد بدنش را به ما بدهد تا بخوریم؟»

Majunda chiva venga mukati kavo vene niku tanga kukanana, nivati, Kuwoleka vule kuti uzu mukwame atuhe inyama wakwe kuti tulye?'

53 پس عیسی باز فرمود: «براستی به شما می‌گویم که تا بدن پسر انسان را نخورید و خون او را ننوشید، هرگز نمی‌توانید زندگی جاوید داشته باشید.

Cwale Jesu cha wamba kuvali, “Chovu niti, niti, kwanda yo kuti mulye inyama o Mwana o Muntu ni kunwa malaha akwe, kete muve ni vuhalo mwenu.

54 ولی کسی که بدنم را بخورد و خونم را بنوشد زندگی جاوید دارد، و من در روز قیامت او را زنده خواهم ساخت. (aiōnios g166)

Yense yolya inyama wangu ni kunwa malaha angu wina vuhalo vusa mani, mi kani muvuse mwizuvalya mamanikizo. (aiōnios g166)

55 چون بدنم خوراک واقعی و خونم نوشیدنی واقعی است.

Kakuti inyama yangu chilyo che niti, mi malaha angu chinwiwa che niti.

56 به همین دلیل، هر که بدنم را بخورد و خونم را بنوشد، در من خواهد ماند و من در او.

Iye yo lya inyama wangu ni kunwa malaha angu ushala mwangu, ni me mwali.

57 من به قدرت پدرم خدا زندگی می‌کنم، همان که مرا به این جهان فرستاد. به همین شکل، کسی نیز که از من تغذیه می‌کند، به قدرت من زندگی خواهد کرد.

Sina Tayo yo hala havaka ni tumi, mi sina hani hala ivaka lya Tayo, cwale iye yonilya, mwahale naye ivaka lyangu.

58 نان واقعی منم که از آسمان آمده‌ام. نانی که اجداد شما در بیابان خوردند، نتوانست ایشان را برای همیشه زنده نگه دارد. اما هر که از این نان بخورد، برای همیشه زنده خواهد ماند.» (aiōn g165)

Iyi nje nkonko ina yakeza hansi kukazwa kwi wulu, isiñi uvu veshenu vavali ni kufwa. Iye yo lya iyi nkonko mwahale kuya kuire.” (aiōn g165)

59 عیسی این سخنان را در کنیسه کَفَرناحوم بیان کرد.

Kono Jesu avali kuwamba inzi zintu mwi sinangonge na kwete kuruta mwa Capenaume.

60 درک این سخنان چنان سخت بود که حتی شاگردان عیسی نیز به یکدیگر می‌گفتند: «درک این تعلیم بسیار دشوار است. چه کسی می‌تواند آن را بپذیرد؟»

Cwale vungi vwava rutwana vakwe vava zuwi izi chiva ti, “Iyi ituto ikavo ahulu; jeni yo wola kuitambula?”

61 عیسی متوجه شد که شاگردان او نیز لب به اعتراض گشوده‌اند؛ پس به ایشان فرمود: «آیا سخنان من باعث آزار شما شده است؟

Jesu, kakuli avali kwizi mwali kuti varutwana vakwe vavali kukumbola heyi dava, chati kuvali, “Kana ichi chimi nyeza?

62 پس اگر ببینید که پسر انسان بار دیگر به آسمان، به جایی که قبلاً بود، بالا می‌رود، چه حالی به شما دست خواهد داد؟

Cwale mukuve vule aho hasane kamuvone Mwana o Mutu nakambama kuta uko kwavali kwina sapilio?

63 فقط روح خداست که به انسان زندگی جاودانی می‌بخشد. از تلاشهای انسانی فایده‌ای حاصل نمی‌گردد. سخنانی که به شما گفتم، روح و حیات هستند.

Luhuho luha vuhalo; inyama kakwina chi ivozekeza. Mazwi awo ani vawambi kwenu nga luhuho, mi go vuhalo.

64 با این حال، بعضی از شما به من ایمان نخواهید آورد.» چون عیسی از همان ابتدا می‌دانست چه کسانی به او ایمان خواهند آورد و چه کسی به او خیانت خواهد کرد.

Imi kwina vamwi kwenu avo vasa zumini.”Kakuti Jesu avali kwinzi kuzwa kuma tangiro kuti mbani avo vate ni vakangwe kuzumina mi njeni uzo yate na muveteke.

65 پس گفت: «به همین دلیل گفتم فقط کسی می‌تواند نزد من بیاید که پدرم خدا او را به سوی من جذب کند.»

Cha wamba, “I vaka lyezi kuti na miwamba kwenu kuti kakwina zumwi yo wola kukeza kwangu mbwita haiva wa zumininwa kwa Tayo.”

66 با شنیدن این سخن، بسیاری از پیروانش از او روی گرداندند و دیگر او را پیروی نکردند.

Kevaka lyezi, vungi bwa varutwana chiva vola kumusiya mi kena vavazwiri havusu ni kumwi chilira.

67 آنگاه عیسی رو به آن دوازده شاگرد کرد و پرسید: «شما نیز می‌خواهید بروید؟»

Linu Jesu cha wamba kuvana ikumi ni tovere, “Inwe nanwe kamusaki kuyenda nanwe, musaka?”

68 شمعون پطرس جواب داد: «سرور ما، نزد که برویم؟ فقط تویی که با سخنانت به انسان زندگی جاوید می‌بخشی. (aiōnios g166)

Simoni Pitorosi chamwi tava, “Simwine, njikwani kwete tuyende? Wina manzwi ovuhalo vusa mani, (aiōnios g166)

69 و ما ایمان آورده‌ایم و می‌دانیم که تویی آن قدّوسِ خدا.»

mi tuva zumini ni kwiza kwiziva kuti jewe yo Chena yenke we Ireeza.”

70 آنگاه عیسی فرمود: «من خودم شما دوازده نفر را انتخاب کردم؛ ولی یکی از شما بازیچه دست ابلیس است.»

Jesu cha wamba kuvali, “Kena kuti ni vamiketi, vena ikumi ni minwe yovere, imi zumwi kwenu ji diavulusi?”

71 عیسی درباره یهودا پسر شمعون اِسخریوطی سخن می‌گفت که یکی از آن دوازده شاگرد بود و در آخر به عیسی خیانت کرد.

Hanu avali kuwamba kuama ni Judasi mwana wa Simoni Isikariyoti, kakuti ivali iye, omumwina kuvena ikumi ni tovere, kakuti ivali njiyena, uzo yatane veteke Jesu.

Jesus Heals the Sick