< ارمیا 51 >

خداوند می‌فرماید: «من مرد ویرانگری را علیه بابِل برخواهم انگیخت تا آن را با ساکنانش نابود کند. 1
UThixo uthi: “Khangelani, ngizavusa umoya ochithayo umelane leBhabhiloni labantu beLebhi Khamayi.
بیگانگان را خواهم فرستاد تا بابِل را مانند خرمن بکوبند و ویران سازند و در آن روز بلا، از هر طرف آن را احاطه کنند. 2
Ngizathumela abezizweni eBhabhiloni ukuba bayihlungule njalo batshabalalise lelizwe layo; bazamelana layo enhlangothini zonke ngosuku lwencithakalo yayo.
تیرهای دشمن، کمانداران بابِل را از پای در خواهد آورد و زرهٔ مردان جنگی او را خواهد شکافت؛ هیچ‌یک از ایشان جان به در نخواهد برد؛ پیر و جوان، یکسان نابود خواهند شد. 3
Lingavumeli mtshoki ebopha idandili lakhe loba limyekele egqoka isigqoko sakhe sensimbi. Lingazitshiyi izinsizwa zayo, liliqede du ibutho layo.
جنازه‌های ایشان در تمام سرزمین دیده خواهند شد و مجروحینشان در کوچه‌ها خواهند افتاد، 4
Bazawela phansi bebulewe eBhabhiloni belinyazwe okokufa emigwaqweni yayo.
چون سرزمین آنان غرق گناه است، گناه در حق من که خدای قدوس اسرائیل می‌باشم. اما من که خداوند لشکرهای آسمان هستم، مردم اسرائیل و یهودا را که در این سرزمین پر از گناه زندگی می‌کنند، فراموش نکرده‌ام. 5
Ngoba u-Israyeli loJuda kabalahlwanga nguNkulunkulu wabo, uThixo uSomandla, lanxa nje ilizwe labo ligcwele ukona phambi koNgcwele ka-Israyeli.
«از بابِل فرار کنید! جانتان را نجات دهید! مبادا زمانی که بابِل را به مکافات گناهانش می‌رسانم، شما نیز هلاک شوید. 6
Balekani eBhabhiloni! Sindisani impilo yenu! Lingabhujiswa ngenxa yezono zayo. Yisikhathi sokuphindisela kukaThixo; uzaphindisela kuyo ngokufaneleyo.
بابِل در دست من مثل یک جام طلایی بود که تمام مردم جهان از آن شراب نوشیده، مست و دیوانه می‌شدند. 7
IBhabhiloni yayiyinkezo yegolide esandleni sikaThixo; yenza umhlaba wonke wadakwa. Izizwe zanatha iwayini layo; ngakho khathesi sezihlanya.
ولی این جام طلایی، ناگهان افتاده، خواهد شکست! پس برایش گریه کنید؛ برای او دارو بیاورید، شاید شفا یابد! 8
IBhabhiloni izakuwa masinyane idilike. Ilileleni! Idingeleni umuthi wokupholisa ubuhlungu bayo; mhlawumbe ingasila.
بیگانگانی که در بابِل ساکنند، می‌گویند:”ما خواستیم به او کمک کنیم، اما نتوانستیم. اکنون دیگر هیچ چیز نمی‌تواند نجاتش بدهد. پس او را به حال خودش بگذاریم و به وطنمان برگردیم، چون این خداست که او را مجازات می‌کند.“ 9
‘IBhabhiloni kade singayelapha kodwa kayelapheki; kasiyitshiyeni kuthi lowo lalowo aye elizweni lakibo, ngoba ukwahlulela kufika emikhathini kuqonga kuze kufike emayezini.
آنگاه قوم من نیز که در بابِل اسیرند، فریاد برآورده، خواهند گفت:”خداوند از ما حمایت کرده است؛ پس بیایید تمام کارهایی را که او در حق ما انجام داده، برای اهالی اورشلیم بیان کنیم.“» 10
UThixo usebonakalisile ukuthi kasilacala, wozani sibike eZiyoni osekwenziwe nguThixo uNkulunkulu wethu.’
خداوند پادشاهان ماد را برانگیخته است تا بر بابِل هجوم ببرند و آن را خراب کنند. این است انتقام خداوند از کسانی که به قوم او ظلم کردند و خانه‌اش را بی‌حرمت نمودند. پس تیرها را تیز کنید؛ سپرها را به دست گیرید! برای حمله به دیوارهای بابِل، علائم را بر پا نمایید؛ تعداد نگهبانان و کشیکچیان را اضافه کنید و کمین بگذارید! خداوند هر چه دربارهٔ بابِل گفته است، به انجام خواهد رسانید. 11
Lolani imitshoko; thathani amahawu! UThixo usevuse amakhosi amaMede ngoba inhloso yakhe yikuchitha iBhabhiloni. UThixo uzaphindisela, aphindisele ngenxa yethempeli lakhe.
12
Phakamiselani imiduli yaseBhabhiloni uphawu! Qinisani ukulinda, bekani abalindayo, lungiselani ukucathamela! UThixo uzafeza inhloso yakhe, isimiso sakhe ngabantu baseBhabhiloni.
ای بندرگاه ثروتمند، ای مرکز بزرگ تجارت، دوره‌ات به پایان رسیده و رشتهٔ عمرت پاره شده است! 13
Lina elihlala ngasemanzini amanengi, njalo lilenotho enengi, isiphetho senu sesifikile, isikhathi senu sokuqunywa.
خداوند لشکرهای آسمان به ذات خود قسم خورده و گفته است که سربازان دشمن، همچون دسته‌های ملخ که مزرعه را می‌پوشانند، شهرهای بابِل را پر خواهند ساخت و فریاد پیروزی ایشان به آسمان خواهد رسید. 14
UThixo uSomandla usefungile ngayo wathi: Impela ngizakugcwalisa ngabantu abangangesikhongwane, njalo bazaklabalala ngamacilongo ngaphezu kwakho.
خدای ما با قدرت خود زمین را آفرید و با حکمتش جهان را بنیاد نهاد و با دانایی خود آسمانها را به وجود آورد. 15
Wenza umhlaba ngamandla akhe; wamisa umhlaba ngokuhlakanipha kwakhe njalo wendlala lamazulu ngokuqedisisa kwakhe.
به فرمان اوست که ابرها در آسمان می‌غرند؛ اوست که ابرها را از نقاط دور دست می‌آورد، برق ایجاد می‌کند، باران می‌فرستد، و باد را از خزانه‌های خود بیرون می‌آورد. 16
Lapho evungama, amanzi asemazulwini ayahlokoma; wenza amayezi aphakame evela emikhawulweni yomhlaba. Uthumela umbane ulezulu njalo akhuphe umoya eziphaleni zakhe.
پس آنانی که در مقابل بتهایشان سجده می‌کنند، چقدر نادانند! سازندگان بتها شرمسار و رسوا خواهند شد، زیرا مجسمه را خدا می‌نامند، در حالی که نشانی از زندگی در آن نیست. 17
Abantu bonke kabalangqondo njalo kabalalwazi; wonke umkhandi wegolide uyangiswa yizithombe zakhe. Izithombe zakhe azenzayo ziyinkohliso; kazilamphefumulo phakathi kwazo.
همهٔ این بتها، بی‌ارزش و مسخره‌اند! وقتی سازندگانشان از بین بروند، خودشان هم از میان خواهند رفت. 18
Ziyize, izinto zenhlekisa nje; lapho ukwahlulelwa kwazo sekufikile, zizabhubha.
اما خدای یعقوب مثل این بتها نیست؛ او خالق همهٔ موجودات است و اسرائیل، قوم خاص او می‌باشد؛ نام او خداوند لشکرهای آسمان است. 19
Lowo oyingxenye yesizwe sikaJakhobe kafani lalaba, ngoba unguMenzi wezinto zonke, kubalwa labantu belifa lakhe, ibizo lakhe nguThixo uSomandla.
خداوند می‌فرماید: «ای بابِل، تو گرز من هستی. از تو برای در هم کوبیدن قومها و نابود کردن ممالک استفاده کرده‌ام. 20
Wena uyinduku yami yempi, isikhali sami sokulwa ngawe ngitshabalalisa izizwe, ngawe ngichitha imibuso;
به دست تو لشکرها را تار و مار نموده‌ام و اسب و سوارش، ارابه و ارابه‌ران را از بین برده‌ام. 21
ngawe ngihlifiza ibhiza lomgadi walo, ngawe ngihlifiza inqola yempi lomtshayeli wayo,
بله، به‌وسیلۀ تو مردم همهٔ سرزمینها را از مرد و زن، پیر و جوان، هلاک ساخته‌ام، 22
ngawe ngihlifiza indoda lomfazi, ngawe ngihlifiza amaxhegu labatsha, ngawe ngihlifiza izinsizwa lezintombi,
چوپانها و گله‌ها، کشاورزان و گاوهایشان را از بین برده‌ام و حاکمان و فرماندهان را نابود کرده‌ام. 23
ngawe ngihlifiza abelusi lemihlambi, ngawe ngihlifiza umlimi lenkabi, ngawe ngihlifiza ababusi lezikhulu.
ولی من، تو و مردمت را به خاطر تمام بدیهایی که به قوم من کرده‌اید، مجازات خواهم نمود.» این است فرمودۀ خداوند. 24
Emehlweni enu ngizaphindisela kuyo iBhabhiloni lakubo bonke abahlala kuyo ngenxa yobubi bonke ababenzileyo eZiyoni,” kutsho uThixo.
«ای بابِل، ای کوه مستحکم، ای ویران کنندهٔ جهان، اینک من دشمن توام! دستم را بر ضد تو بلند می‌کنم و تو را از آن بلندی فرود می‌آورم. از تو چیزی جز یک تپه خاکستر باقی نخواهم گذارد. 25
“Ngimelana lawe, wena ntaba echithayo, wena ochitha umhlaba wonke,” kutsho uThixo. “Ngizakwelulela isandla sami kuwe, ngikugiqe usuka emaweni, ngikwenze ube yintaba eyatshiswayo.
تو برای همیشه ویران خواهی ماند، حتی سنگهایت نیز دیگر برای بنای ساختمان به کار نخواهد رفت.» این است فرمودۀ خداوند. 26
Akulalitshe elizasuswa kuwe ukuba libe ngelekhoneni, loba elinye ilitshe ukuba ngelesisekelo ngoba lizachithwa kokuphela,” kutsho uThixo.
«به قومها خبر دهید تا برای جنگ با بابِل بسیج شوند! شیپور جنگ بنوازید. به سپاهیان آرارات، مینی و اشکناز بگویید که حمله کنند. فرماندهانی تعیین کنید تا دستور حمله را بدهند. اسبان زیاد فراهم آورید! 27
“Phakamisani uphawu elizweni! Khalisani icilongo phakathi kwezizwe! Lungisani izizwe ukuba zilwe layo; ibizeleni imibuso le: i-Ararathi leMini kanye le-Ashikhenazi. Ibekeleni umlawuli wokulwa layo; lithumele amabhiza anjengomtshitshi wentethe.
لشکریان پادشاهان ماد و فرماندهانشان و سپاهیان تمام کشورهایی را که زیر سلطهٔ آنها هستند، فرا خوانید!» 28
Lungisani izizwe ukuba zilwe layo, amakhosi amaMede, ababusi bawo lezikhulu zawo, kanye lamazwe wonke awabusayo.
بابِل می‌لرزد و از درد به خود می‌پیچد، چون نقشه‌هایی که خداوند بر ضد او دارد، تغییر نمی‌پذیرند. بابِل ویران خواهد شد و کسی در آن باقی نخواهد ماند. 29
Ilizwe liyaqhaqhazela libhinqike ngoba inhloso kaThixo yokumelana leBhabhiloni imi injalo ukuchitha ilizwe leBhabhiloni ukuze kungabikhona ohlala kulo.
سربازان شجاعش دیگر نمی‌جنگند، همه در استحکامات خود می‌مانند؛ زیرا جرأتشان را از دست داده‌اند و همچون زنان، ضعیف شده‌اند. نیروهای مهاجم، خانه‌ها را سوزانده و دروازه‌های شهر را شکسته‌اند. 30
Amabutho aseBhabhiloni aseyekele ukulwa; ahlezi ezinqabeni zawo. Amandla awo asephelile. Asebe njengabesifazane. Izindawo zayo zokuhlala zithungelwe ngomlilo; imigoqo lamasango kwephukile.
قاصدان یکی پس از دیگری می‌شتابند تا به پادشاه بابِل خبر رسانند که همه چیز از دست رفته است! 31
Esinye isithunywa silandela esinye; lesithunywa silandela esinye isithunywa ukuyabika enkosini yaseBhabhiloni ukuthi idolobho lonke selithunjiwe,
تمام راهها بسته شده‌اند، استحکامات و برج و باروها سوخته و سربازان به وحشت افتاده‌اند. 32
amazibuko emifula athethwe, amaxhaphozi atshiswe ngomlilo lamabutho ethukile.”
خداوند لشکرهای آسمان، خدای اسرائیل می‌فرماید: «به‌زودی بابِل مثل گندم زیر پاهای خرمن‌کوبان، کوبیده خواهد شد.» 33
Nanku okutshiwo nguThixo uSomandla, uNkulunkulu ka-Israyeli: “Indodakazi yaseBhabhiloni injengesiza sokubhulela ngesikhathi sokunyathelwa kwaso; isikhathi sokuvunwa kwayo sizafika masinyane.”
یهودیان بابِل می‌گویند: «نِبوکَدنِصَّر، پادشاه بابِل، ما را دریده و خرد کرده و همه چیزمان را نابود ساخته است؛ مثل اژدها ما را بلعیده و شکم خود را از ثروت ما پر کرده و ما را از سرزمین‌مان بیرون رانده است. ای کاش ظلم و ستمی که بر ما روا داشته، بر سر خودش بیاید! خدا انتقام خون ما را از او بگیرد!» 34
“UNebhukhadineza inkosi yaseBhabhiloni usesidlile, usesenze saphambana amakhanda, usesenze saba yimbiza engelalutho. Usesiginyile njengenyoka, wagcwalisa isisu sakhe ngezibiliboco zethu, wasesihlanza futhi.
35
Udlakela olwenziwe emizimbeni yethu kalube phezu kweBhabhiloni,” kutsho abahlala eZiyoni. “Igazi lethu kalibe phezu kwalabo abahlala eBhabhiloni,” kutsho iJerusalema.
خداوند جواب می‌دهد: «من به دعوی شما رسیدگی خواهم کرد و انتقامتان را خواهم گرفت. من رودخانه‌ها و چشمه‌های بابِل را خشک خواهم کرد. 36
Ngakho uThixo uthi: “Khangelani, imfanelo yenu ngizayivikela, ngiliphindiselele; ngizacitsha ulwandle lwayo ngomise lemithombo yayo.
این سرزمین به ویرانه‌ای تبدیل خواهد شد و حیوانات وحشی در آن زندگی خواهند کرد؛ هر که بر آن نظر اندازد، به وحشت خواهد افتاد و کسی در آن ساکن نخواهد شد. 37
IBhabhiloni izakuba yinqumbi yonxiwa, isikhundla samakhanka, into yokwesatshwa lokuklolodelwa, indawo engahlali muntu.
بابِلی‌ها همگی مانند شیرها خواهند غرید، و همچون شیربچگان نعره خواهند زد. 38
Abantu bayo bonke bayabhonga njengezilwane ezincane, bayahwabha njengemidlwane yesilwane.
و وقتی همه مست شراب شدند، آنگاه بزم دیگری برایشان تدارک خواهم دید و چنان مستشان خواهم کرد تا به خواب ابدی فرو روند و هرگز از آن بیدار نشوند. 39
Kodwa lapho besesebukhali, ngizabenzela idili ngibadakise, ukuze baklabalale ngohleko, babe sebelala kokuphela bangavuki futhi,” kutsho uThixo.
ایشان را مثل بره و قوچ و بز به کشتارگاه خواهم کشاند. 40
“Ngizabehlisela phansi njengamawundlu esilaheni, njengenqama lembuzi.
«ببینید بابِل چگونه سقوط کرده، آن بابِل بزرگ که مورد ستایش تمام دنیا بود! همۀ قومهای جهان از دیدن آن به وحشت خواهند افتاد! 41
Yeka ukuthunjwa okuzakwenziwa iSheshaki, ukuzincoma komhlaba wonke kuthunjiwe! Yeka ukutshaqisa iBhabhiloni ezakuba yikho phakathi kwezizwe!
دریا بر بابِل طغیان کرده، امواجش آن را خواهد پوشانید. 42
Ulwandle luzaphakama phezu kweBhabhiloni; amagagasi alo ahlokomayo ayisibekele.
شهرهایش ویران گشته، تمام سرزمینش به بیابانی خشک تبدیل خواهد شد. هیچ‌کس در آنجا زندگی نخواهد کرد و مسافری نیز از آن عبور نخواهد نمود، 43
Amadolobho ayo azachitheka, ilizwe elomileyo leliyinkangala, ilizwe okungekho ohlala khona, okungekho muntu odabula phakathi kwalo.
دیوارهای بابِل فرو خواهد ریخت. من بل، خدای بابِل را مجازات خواهم کرد و آنچه بلعیده است، از دهانش بیرون خواهم آورد و قومها دیگر برای پرستش آن نخواهند آمد. 44
Ngizamjezisa uBheli eBhabhiloni ngimenze akuhlanze lokho akuginyileyo. Izizwe kazisayikujulukela kuye. Njalo umduli weBhabhiloni uzakuwa.
«ای قوم من، از بابِل فرار کنید. خود را از خشم من نجات دهید. 45
Bantu bami, phumani kulo iBhabhiloni! Balekelani ukufa! Balekelani ulaka olwesabekayo lukaThixo.
وقتی شایعهٔ نزدیک شدن نیروهای دشمن را شنیدید، مضطرب نشوید. این شایعات در تمام این سالها شنیده خواهد شد. سپس ظلم و ستم بر سرزمین حکمفرما شده، بابِل درگیر جنگ داخلی خواهد گشت. 46
Lingaphelelwa lithemba kumbe lesabe lapho kuzwakala amahungahunga elizweni; elinye ihungahunga lifika lonyaka, elinye kozayo, amahungahunga odlakela elizweni awombusi evukela umbusi.
آنگاه زمانی فرا خواهد رسید که من بابِل را با تمام بتهایش مجازات خواهم کرد و کوچه‌هایش از جنازه‌ها پر خواهند شد. 47
Ngoba isikhathi sizafika impela lapho ngizajezisa izithombe zaseBhabhiloni; ilizwe layo lonke lizayangeka lababuleweyo bayo bonke bazawela phakathi kwayo.
آسمان و زمین شادی خواهند نمود، چون از شمال، لشکریان ویرانگر به جنگ بابِل خواهند آمد. 48
Lapho-ke izulu lomhlaba lakho konke okukukho kuzamemezela intokozo ngeBhabhiloni, ngoba abachithi bazayihlasela bevelela enyakatho,” kutsho uThixo.
همان‌طور که بابِل باعث هلاکت بسیاری از قوم اسرائیل شد، خود نیز به همان‌گونه نابود خواهد گشت. 49
“IBhabhiloni kumele idilike ngenxa yabako-Israyeli ababulawayo, njengokubulawa kwabantu emhlabeni wonke, batshabalala ngenxa yeBhabhiloni.
حال، ای شما که از خطر شمشیر، جان به در برده‌اید، بروید! درنگ نکنید! هر چند که دور از وطن هستید و به اورشلیم می‌اندیشید، خداوند را به یاد آرید! 50
Lina eliphephileyo enkembeni, sukani njalo lingalibali! Khumbulani uThixo elizweni elikude, licabange langeJerusalema.”
«شما می‌گویید:”ما رسوا شده‌ایم، چون بابِلی‌های بیگانه، خانهٔ خداوند را بی‌حرمت ساخته‌اند.“ 51
“Siyangekile, ngoba siqalekisiwe, lehlazo lembese ubuso bethu, ngoba abezizweni bangene ezindaweni ezingcwele zendlu kaThixo.”
ولی بدانید که زمان نابودی بتهای بابِل هم فرا خواهد رسید. در سراسر این سرزمین نالهٔ مجروحین شنیده خواهد شد. 52
UThixo uthi, “Kodwa insuku ziyeza, lapho engizajezisa khona izithombe zayo, njalo elizweni layo lonke abalimeleyo bazabubula.
حتی اگر بابِل می‌توانست خود را تا به آسمان برافرازد و برج محکمی در آنجا بسازد، باز من غارتگران را به سراغ او می‌فرستادم تا نابودش کنند. من، خداوند، این را می‌گویم. 53
Lanxa iBhabhiloni ingafinyelela emkhathini iqinise izinqaba zayo eziphakemeyo, ngizathumela abachithi bayihlasele,” kutsho uThixo.
«گوش کنید! از بابِل صدای گریه به گوش می‌رسد، صدای نابودی عظیم! 54
“Umsindo wokukhala uvela eBhabhiloni, umsindo wencithakalo enkulu ovela elizweni lamaKhaladiya.
زیرا من در حال ویران کردن بابِل هستم و صدای بلند آن را خاموش می‌کنم. لشکریان دشمن مانند خروش امواج دریا بر او هجوم می‌آورند 55
UThixo uzayichitha iBhabhiloni; uzathulisa umsindo wayo wenhlokomo. Amagagasi ezitha azahlokoma njengamanzi amanengi; ukuvungama kwamazwi azo kuzazwakala.
تا غارتش نمایند و سربازانش را کشته، سلاحهایشان را بشکنند. من خدایی هستم که مجازات می‌کنم، بنابراین، بابِل را به سزای اعمالش خواهم رساند. 56
Umchithi uzakuzahlasela iBhabhiloni; amabutho ayo azathunjwa, lamadandili awo azakwephuka. Ngoba uThixo unguNkulunkulu wempindiselo; uzaphindisela ngokugcweleyo.
بزرگان، حکیمان، رهبران، فرماندهان و مردان جنگی او را مست خواهم ساخت تا به خواب ابدی فرو رفته، دیگر هرگز بیدار نشوند! این است کلام من که پادشاه جهان و خداوند لشکرهای آسمان هستم!» 57
Ngizadakisa izikhulu lezihlakaniphi zayo, kanye lababusi bayo, lezinduna kanye lamabutho; bazalala kokuphela bangavuki futhi,” kutsho uThixo, obizo lakhe nguThixo uSomandla.
خداوند لشکرهای آسمان می‌فرماید: «دیوارهای پهن بابِل با خاک یکسان شده، دروازه‌های بلندش خواهند سوخت. معمارهای ممالک گوناگون بیهوده زحمت کشیده‌اند، چون ثمر کارشان با آتش از بین خواهد رفت.» 58
UThixo uSomandla uthi: “Umduli oqatha weBhabhiloni uzabhidlizwa lamasango ayo aphakemeyo athungelwe ngomlilo; abantu bazidinisela ize, umsebenzi wezizwe ungamafutha amalangabi nje kuphela.”
در سال چهارم سلطنت صدقیا، پادشاه یهودا، این پیغام بر من نازل شد تا آن را به سرایا (پسر نیریا، نوهٔ محسیا) برسانم. سرایا، ملتزم صدقیا بود و قرار بود همراه او به بابِل برود. 59
Leli yilizwi uJeremiya umphrofethi alinika induna yamabutho uSeraya indodana kaNeriya, indodana kaMahaseyiya, esesiya eBhabhiloni loZedekhiya inkosi yakoJuda ngomnyaka wesine wokubusa kwakhe.
تمام بلایایی را که خدا دربارهٔ بابِل فرموده بود، یعنی تمام مطالبی را که در بالا ذکر شده است، روی طوماری نوشتم، 60
UJeremiya wayelobe emqulwini ngomonakalo wonke owawuzakwehlela iBhabhiloni lakho konke okwakubhalwe ngeBhabhiloni.
و آن را به سرایا داده، گفتم: «وقتی به بابِل رسیدی، هر چه نوشته‌ام بخوان و سپس چنین بگو:”ای خداوند، تو فرموده‌ای بابِل را چنان خراب خواهی کرد که هیچ موجود زنده‌ای در آن یافت نشود و تا ابد ویران بماند.“ 61
Wathi kuSeraya, “Lapho usufikile eBhabhiloni ubowafunda wonke amazwi la ngelizwi eliphakemeyo.
62
Ube ususithi, ‘Awu Thixo, wathi indawo le uzayichitha ukuze kungabi lamuntu kumbe inyamazana ezahlala kuyo; izaphundleka kuze kube nininini.’
بعد از خواندن طومار، سنگی به آن ببند و آن را در رود فرات بینداز، 63
Lapho usuqedile ukubala umqulu lo, ubophele ilitshe kuwo uwuphosele kuYufrathe,
و بگو:”بابِل نیز به همین شکل غرق خواهد شد و به سبب بلایی که بر سرش خواهد آمد، دیگر هرگز سر بلند نخواهد کرد.“» (پیغامهای ارمیا در اینجا پایان می‌پذیرد.) 64
ubususithi, ‘Izatshona kanje iBhabhiloni ingabe isavumbuluka ngenxa yomonakalo engizayehlisela wona. Labantu bayo bazakuwa.’” Amazwi kaJeremiya aphelela lapha.

< ارمیا 51 >