دوم تواریخ 26

1 مردم یهودا، عزیا را که شانزده ساله بود به جای پدرش اَمَصیا پادشاه خود ساختند.

Forsothe al the puple of Juda made kyng, Ozie, his sone, `of sixtene yeer, for his fader Amasie.

2 عزیا پس از مرگ پدرش شهر ایلت را برای یهودا پس گرفت و آن را بازسازی کرد.

He bildide Hailath, and restoride it to the lordschipe of Juda, after that the kyng slepte with hise fadris.

3 او پنجاه و دو سال در اورشلیم سلطنت نمود. (مادرش یکلیای اورشلیمی بود.)

Ozie was of sixtene yeer, whanne he bigan to regne; and he regnede two and fifti yeer in Jerusalem; the name of his modir was Hiechelia, of Jerusalem.

4 او مانند پدرش اَمَصیا آنچه در نظر خداوند پسندیده بود انجام می‌داد.

And he dide that, that was riytful in the siyt of the Lord, bi alle thingis whiche Amasie, his fadir, hadde do.

5 تا زمانی که مشاور روحانی او، زکریا زنده بود، او از خدا پیروی می‌کرد و خدا نیز او را موفق می‌ساخت.

And he souyte the Lord in the daies of Zacarie, vndurstondynge and seynge God; and whanne he souyte God, God reulide hym in alle thingis.

6 عزیا به جنگ فلسطینی‌ها رفت و شهر جت را گرفت و حصار آن را خراب کرد و با شهرهای یبنه و اشدود نیز به همین طریق عمل نمود. سپس در ناحیهٔ اشدود و قسمتهای دیگر فلسطین شهرهای تازه‌ای ساخت.

Forsothe he yede out, and fauyt ayens Filisteis, and distriede the wal of Geth, and the wal of Jabyne, and the wal of Azotus; and he bildide stronge places in Azotus and in Filistiym.

7 خدا نه فقط او را در جنگ با فلسطینی‌ها یاری نمود، بلکه در نبرد با اَعرابِ جوربعل و معونی‌ها نیز وی را امداد فرمود.

And the Lord helpide hym bothe ayens Filisteis, and ayens Arabeis that dwelliden in Garbahal, and ayenus Amonytis.

8 عمونی‌ها باج و خراج به او می‌پرداختند و نام او تا مصر شهرت یافت زیرا او بسیار نیرومند شده بود.

Amonytis paieden yiftis to Ozie, and his name was pupplischid `til to the entryng of Egipt for ofte victories.

9 عزیا در شهر اورشلیم نزد دروازهٔ زاویه، دروازهٔ دره و جایی که حصار اورشلیم می‌پیچید قلعه‌های محکمی بنا کرد.

And Ozie bildide touris in Jerusalem ouer the yate of the corner, and ouer the yate of the valey, and othere touris in the same side of the wal; and made tho stidefast.

10 همچنین در صحرا برجها ساخت و چاههای بسیار کند زیرا در دشتها و دره‌ها، گله‌های بسیار داشت. عزیا به کشاورزی علاقمند بود و به همین جهت در دامنهٔ تپه‌ها و دشتهای حاصلخیز، مزرعه‌ها و تاکستانهای فراوانی داشت.

Also he bildide touris in the wildirnesse, and he diggide ful many cisternes; for he hadde many beestis as wel in the feeldi places as in the wastnesse of deseert. Also he hadde vyneris and tiliers of vynes in the hilles, and in Carmele; for he was a man youun to erthetilthe.

11 سپاه عزیا از سربازان جنگ آزموده‌ای تشکیل شده بود. در زمان جنگ، یعی‌ئیل، کاتب و معسیا، معاون حننیا که یکی از درباریان بود، سپاه را به چند دسته تقسیم کرده، سان می‌دیدند.

Forsothe the oost of hise werriours, that yeden forth to batels, vndur the hond of Heiel, scribe, and of Masie, techere, and vndur the hond of Ananye that was of the duykis of the kyng;

12 دو هزار و ششصد نفر از سران قبایل، فرماندهی این دسته‌ها را به عهده داشتند.

and al the noumbre of princes, by her meynees, was of stronge men two thousynde and sixe hundrid.

13 سپاه زیر دست آنها از ۳۰۷٬۵۰۰ سرباز زبده تشکیل شده بود که با شجاعت از پادشاه در مقابل دشمن دفاع می‌کردند.

And vndur hem was al the oost, thre hundrid thousynde and seuen thousynde and fyue hundrid, that weren able to batel, and fouyten for the king ayens aduersaries.

14 عزیا برای تمام افراد سپاه سپر، نیزه، کلاهخود، زره، کمان و فلاخن تهیه کرد.

And Ozie made redi to hem, that is, to al the oost, scheldis, and speris, and basynetis, and haburiouns, and bouwis, and slyngis to caste stonys.

15 به دستور او منجنیق‌هایی به‌وسیلۀ صنعتگران ماهر در اورشلیم ساخته شد تا با آنها از بالای برجها و باروها تیر و سنگ به سوی دشمن پرتاب کنند. به این ترتیب او بسیار معروف و قوی شد، زیرا خدا وی را کمک می‌کرد.

And he made in Jerusalem engynes of dyuerse kynde, which he settide in touris, and in the corneris of wallis, that tho schulden caste arowis and grete stoonys; and his name yede out fer, for the Lord helpide hym, and hadde maad him strong.

16 اما قدرت عزیا باعث غرور و تباهی او گردید. او وارد خانهٔ خداوند شد و شخصاً بر مذبح آن بخور سوزانید و به این وسیله بر ضد خداوند، خدای خود مرتکب گناه شد.

But whanne he was maad strong, his herte was reisid in to his perischyng; and he dispiside `his Lord God; and he entride in to the temple of the Lord, and wolde brenne encense on the auter of encense.

17 پشت سر او عزریا، کاهن اعظم با هشتاد کاهن دیگر که همه مردانی شجاع بودند وارد خانهٔ خداوند شده

And anoon Azarie, the preest, entride after hym, and with hym the preestis of the Lord, seuenti `men ful noble;

18 با عزیای پادشاه به مخالفت پرداختند و گفتند: «ای عزیا، سوزاندن بخور برای خداوند کار تو نیست! این فقط وظیفهٔ کاهنان نسل هارون است که برای همین منظور تقدیس شده‌اند. از اینجا خارج شو، چون گناه کرده‌ای و خداوند از این عمل تو خشنود نخواهد شد.»

whiche ayenstoden the kyng, and seiden, Ozie, it is not of thin office, that thou brenne encense to the Lord, but of the preestis of the Lord, that is, of the sones of Aaron, that ben halewid to siche seruyce; go thou out of the seyntuarye; dispise thou not; for this thing schal not be arettid of the Lord God to thee in to glorie.

19 عزیا که در خانۀ خداوند، کنار مذبح بخور ایستاده بود غضبناک شد و نخواست ظرف بخوری را که در دست داشت بر زمین بگذارد. در این هنگام ناگهان مرض جذام در پیشانی او ظاهر شد!

And Ozie was wrooth, and he helde in the hond the censere for to offre encence, and manaasside the preestis; and anoon lepre was sprungun forth in his forheed, bifor the preestis in the hows of the Lord on the auter of encense.

20 عزریا و کاهنان دیگر وقتی این را دیدند، با شتاب او را بیرون بردند. او خود نیز می‌خواست هر چه زودتر از خانهٔ خدا خارج شود، زیرا خداوند او را مجازات کرده بود.

And whanne Azarie, the bischop, hadde biholde hym, and alle othere preestis `hadden biholde him, thei sien lepre in his forheed, and hiyngli thei puttiden hym out; but also he was aferd, and hastide to go out; for he feelide anoon the veniaunce of the Lord.

21 عزیای پادشاه تا روز وفاتش جذامی بود و در خانه‌ای، تنها به سر می‌برد و اجازه نداشت به خانهٔ خداوند وارد شود. پسرش یوتام امور مملکت را اداره می‌کرد.

Therfor kyng Ozie was leprouse `til to the dai of his deeth, and dwellide in an hows bi it silf, and he was ful of lepre; `for which he was cast out of the hows of the Lord. Forsothe Joathan, his sone, gouernyde the hows of the kyng, and demyde the puple of the lond.

22 شرح بقیهٔ رویدادهای دوران سلطنت عزیا، از ابتدا تا انتها، توسط اشعیای نبی (پسر آموص) نوشته شده است.

Sotheli Ysaie, the prophete, the sone of Amos, wroot the residue `of the formere and of the laste wordis of Ozie.

23 وقتی عزیا وفات یافت، با اینکه جذامی بود، او را در آرامگاه سلطنتی به خاک سپردند و پسرش یوتام سلطنت را به دست گرفت.

And Ozie slepte with hise fadris, and thei birieden not hym in the feeld of the kyngis sepulcris, for he was leprouse; and Joathan, his sone, regnyde for hym.