امثال 3

۱ 1 ای پسر من، تعلیم مرا فراموش مکن و دل تو اوامر مرا نگاه دارد،

My son, don’t forget my teaching, but let your heart keep my commandments,

۲ 2 زیرا که طول ایام وسالهای حیات و سلامتی را برای تو خواهدافزود.

for they will add to you length of days, years of life, and peace.

۳ 3 زنهار که رحمت و راستی تو را ترک نکند. آنها را بر گردن خود ببند و بر لوح دل خودمرقوم دار.

Don’t let kindness and truth forsake you. Bind them around your neck. Write them on the tablet of your heart.

۴ 4 آنگاه نعمت و رضامندی نیکو، درنظر خدا و انسان خواهی یافت.

So you will find favor, and good understanding in the sight of God and man.

۵ 5 به تمامی دل خود بر خداوند توکل نما و بر عقل خود تکیه مکن.

Trust in the LORD with all your heart, and don’t lean on your own understanding.

۶ 6 در همه راههای خود او را بشناس، و اوطریقهایت را راست خواهد گردانید.

In all your ways acknowledge him, and he will make your paths straight.

۷ 7 خویشتن را حکیم مپندار، از خداوند بترس و از بدی اجتناب نما.

Don’t be wise in your own eyes. Fear the LORD, and depart from evil.

۸ 8 این برای ناف تو شفا، وبرای استخوانهایت مغز خواهد بود.

It will be health to your body, and nourishment to your bones.

۹ 9 از مایملک خود خداوند را تکریم نما و از نوبرهای همه محصول خویش.

Honor the LORD with your substance, with the first fruits of all your increase;

۱۰ 10 آنگاه انبارهای تو به وفورنعمت پر خواهد شد، و چرخشتهای تو از شیره انگور لبریز خواهد گشت.

so your barns will be filled with plenty, and your vats will overflow with new wine.

۱۱ 11 ‌ای پسر من، تادیب خداوند را خوار مشمار، و توبیخ او را مکروه مدار.

My son, don’t despise the LORD’s discipline, neither be weary of his correction;

۱۲ 12 زیرا خداوند هر‌که را دوست داردتادیب می‌نماید، مثل پدر پسر خویش را که از اومسرور می‌باشد.

for whom the LORD loves, he corrects, even as a father reproves the son in whom he delights.

۱۳ 13 خوشابحال کسی‌که حکمت را پیدا کند، و شخصی که فطانت را تحصیل نماید.

Happy is the man who finds wisdom, the man who gets understanding.

۱۴ 14 زیرا که تجارت آن از تجارت نقره ومحصولش از طلای خالص نیکوتر است.

For her good profit is better than getting silver, and her return is better than fine gold.

۱۵ 15 ازلعلها گرانبهاتر است و جمیع نفایس تو با آن برابری نتواند کرد.

She is more precious than rubies. None of the things you can desire are to be compared to her.

۱۶ 16 به‌دست راست وی طول ایام است، و به‌دست چپش دولت و جلال.

Length of days is in her right hand. In her left hand are riches and honor.

۱۷ 17 طریقهای وی طریقهای شادمانی است و همه راههای وی سلامتی می‌باشد.

Her ways are ways of pleasantness. All her paths are peace.

۱۸ 18 به جهت آنانی که او را به‌دست گیرند، درخت حیات‌است وکسی‌که به او متمسک می‌باشد خجسته است.

She is a tree of life to those who lay hold of her. Happy is everyone who retains her.

۱۹ 19 خداوند به حکمت خود زمین را بنیاد نهاد، و به عقل خویش آسمان را استوار نمود.

By wisdom the LORD founded the earth. By understanding, he established the heavens.

۲۰ 20 به علم او لجه‌ها منشق گردید، و افلاک شبنم رامی چکانید.

By his knowledge, the depths were broken up, and the skies drop down the dew.

۲۱ 21 ‌ای پسر من، این چیزها از نظر تودور نشود. حکمت کامل و تمیز را نگاه دار.

My son, let them not depart from your eyes. Keep sound wisdom and discretion,

۲۲ 22 پس برای جان تو حیات، و برای گردنت زینت خواهد بود.

so they will be life to your soul, and grace for your neck.

۲۳ 23 آنگاه در راه خود به امنیت سالک خواهی شد، و پایت نخواهد لغزید.

Then you shall walk in your way securely. Your foot won’t stumble.

۲۴ 24 هنگامی که بخوابی، نخواهی ترسید و چون دراز شوی خوابت شیرین خواهد شد.

When you lie down, you will not be afraid. Yes, you will lie down, and your sleep will be sweet.

۲۵ 25 از خوف ناگهان نخواهی ترسید، و نه از خرابی شریران چون واقع شود.

Don’t be afraid of sudden fear, neither of the desolation of the wicked, when it comes;

۲۶ 26 زیرا خداوند اعتماد تو خواهد بود و پای تو را از دام حفظ خواهد نمود.

for the LORD will be your confidence, and will keep your foot from being taken.

۲۷ 27 احسان را ازاهلش باز مدار، هنگامی که بجا آوردنش در قوت دست توست.

Don’t withhold good from those to whom it is due, when it is in the power of your hand to do it.

۲۸ 28 به همسایه خود مگو برو وبازگرد، و فردا به تو خواهم داد، با آنکه نزد توحاضر است.

Don’t say to your neighbor, “Go, and come again; tomorrow I will give it to you,” when you have it by you.

۲۹ 29 بر همسایه ات قصد بدی مکن، هنگامی که او نزد تو در امنیت ساکن است.

Don’t devise evil against your neighbor, since he dwells securely by you.

۳۰ 30 باکسی‌که به تو بدی نکرده است، بی‌سبب مخاصمه منما.

Don’t strive with a man without cause, if he has done you no harm.

۳۱ 31 بر مرد ظالم حسد مبر وهیچکدام از راههایش را اختیار مکن.

Don’t envy the man of violence. Choose none of his ways.

۳۲ 32 زیراکج خلقان نزد خداوند مکروهند، لیکن سر او نزدراستان است،

For the perverse is an abomination to the LORD, but his friendship is with the upright.

۳۳ 33 لعنت خداوند بر خانه شریران است. اما مسکن عادلان را برکت می‌دهد.

The LORD’s curse is in the house of the wicked, but he blesses the habitation of the righteous.

۳۴ 34 یقین که مستهزئین را استهزا می‌نماید، اما متواضعان رافیض می‌بخشد.

Surely he mocks the mockers, but he gives grace to the humble.

۳۵ 35 حکیمان وارث جلال خواهند شد، اما احمقان خجالت را خواهند برد.

The wise will inherit glory, but shame will be the promotion of fools.