امثال 23

۱ 1 چون با حاکم به غذا خوردن نشینی، درآنچه پیش روی تو است تامل نما.

When thou sittest to eate with a ruler, consider diligently what is before thee,

۲ 2 و اگر مرد اکول هستی کارد بر گلوی خودبگذار.

And put the knife to thy throte, if thou be a man giuen to the appetite.

۳ 3 به خوراکهای لطیف او حریص مباش، زیراکه غذای فریبنده است.

Be not desirous of his deintie meates: for it is a deceiuable meate.

۴ 4 برای دولتمند شدن خود را زحمت مرسان واز عقل خود باز ایست.

Trauaile not too much to be rich: but cease from thy wisdome.

۵ 5 آیا چشمان خود را بر آن خواهی دوخت که نیست می‌باشد؟ زیرا که دولت البته برای خودبالها می‌سازد، و مثل عقاب در آسمان می‌پرد.

Wilt thou cast thine eyes vpon it, which is nothing? for riches taketh her to her wings, as an eagle, and flyeth into the heauen.

۶ 6 نان مرد تنگ نظر را مخور، و به جهت خوراکهای لطیف او حریص مباش.

Eate thou not the bread of him that hath an euil eye, neither desire his deintie meates.

۷ 7 زیرا چنانکه در دل خود فکر می‌کند خود اوهمچنان است. تو را می‌گوید: بخور و بنوش، امادلش با تو نیست.

For as though he thought it in his heart, so will hee say vnto thee, Eate and drinke: but his heart is not with thee.

۸ 8 لقمه‌ای را که خورده‌ای قی خواهی کرد، وسخنان شیرین خود را بر باد خواهی داد.

Thou shalt vomit thy morsels that thou hast eaten, and thou shalt lose thy sweete wordes.

۹ 9 به گوش احمق سخن مگو، زیرا حکمت کلامت را خوار خواهد شمرد.

Speake not in the eares of a foole: for hee will despise the wisdome of thy wordes.

۱۰ 10 حد قدیم را منتقل مساز، و به مزرعه یتیمان داخل مشو،

Remooue not the ancient boundes, and enter not into the fieldes of the fatherlesse.

۱۱ 11 زیرا که ولی ایشان زورآور است، و با تو دردعوی ایشان مقاومت خواهد کرد.

For he that redeemeth them, is mightie: he will defend their cause against thee.

۱۲ 12 دل خود را به ادب مایل گردان، و گوش خود را به کلام معرفت.

Apply thine heart to instruction, and thine eares to the wordes of knowledge.

۱۳ 13 از طفل خود تادیب را باز مدار که اگر او رابا چوب بزنی نخواهد مرد،

Withhold not correction from the childe: if thou smite him with the rodde, he shall not die.

۱۴ 14 پس او را با چوب بزن، و جان او را از هاویه نجات خواهی داد. (Sheol h7585)

Thou shalt smite him with the rodde, and shalt deliuer his soule from hell. (Sheol h7585)

۱۵ 15 ‌ای پسر من اگر دل تو حکیم باشد، دل من (بلی دل ) من شادمان خواهد شد.

My sonne, if thine heart be wise, mine heart shall reioyce, and I also.

۱۶ 16 و گرده هایم وجد خواهد نمود، هنگامی که لبهای تو به راستی متکلم شود.

And my reynes shall reioyce, when thy lips speake righteous things.

۱۷ 17 دل تو به جهت گناهکاران غیور نباشد، امابه جهت ترس خداوند تمامی روز غیور باش،

Let not thine heart bee enuious against sinners: but let it bee in the feare of the Lord continually.

۱۸ 18 زیرا که البته آخرت هست، و امید تومنقطع نخواهد شد.

For surely there is an ende, and thy hope shall not be cut off.

۱۹ 19 پس تو‌ای پسرم بشنو و حکیم باش، و دل خود را در طریق مستقیم گردان.

O thou my sonne, heare, and bee wise, and guide thine heart in the way.

۲۰ 20 از زمره میگساران مباش، و از آنانی که بدنهای خود را تلف می‌کنند.

Keepe not company with drunkards, nor with gluttons.

۲۱ 21 زیرا که میگسار و مسرف، فقیر می‌شود وصاحب خواب به خرقه‌ها ملبس خواهد شد.

For the drunkard and the glutton shall bee poore, and the sleeper shalbe clothed with ragges.

۲۲ 22 پدر خویش را که تو را تولید نمود گوش گیر، و مادر خود را چون پیر شود خوار مشمار.

Obey thy father that hath begotten thee, and despise not thy mother when she is olde.

۲۳ 23 راستی را بخر و آن را مفروش، و حکمت وادب و فهم را.

Bye the trueth, but sell it not: likewise wisdome, and instruction, and vnderstanding.

۲۴ 24 پدر فرزند عادل به غایت شادمان می‌شود، و والد پسر حکیم از او مسرور خواهد گشت.

The father of the righteous shall greatly reioyce, and hee that begetteth a wise childe, shall haue ioy of him.

۲۵ 25 پدرت و مادرت شادمان خواهند شد، ووالده تو مسرور خواهد گردید.

Thy father and thy mother shall be glad, and she that bare thee shall reioyce.

۲۶ 26 ‌ای پسرم دل خود را به من بده، و چشمان تو به راههای من شاد باشد،

My sonne, giue mee thine heart, and let thine eyes delite in my wayes.

۲۷ 27 چونکه زن زانیه حفره‌ای عمیق است، و زن بیگانه چاه تنگ.

For a whore is as a deepe ditche, and a strange woman is as a narrowe pitte.

۲۸ 28 او نیز مثل راهزن در کمین می‌باشد، وخیانتکاران را در میان مردم می‌افزاید.

Also she lyeth in wait as for a praye, and she increaseth the transgressers among men.

۲۹ 29 وای از آن کیست و شقاوت از آن که ونزاعها از آن کدام و زاری از آن کیست وجراحت های بی‌سبب از آن که و سرخی چشمان از آن کدام؟

To whome is woe? to whome is sorowe? to whom is strife? to whom is murmuring? to whom are woundes without cause? and to whome is the rednesse of the eyes?

۳۰ 30 آنانی را است که شرب مدام می‌نمایند، و برای چشیدن شراب ممزوج داخل می‌شوند.

Euen to them that tarie long at the wine, to them that goe, and seeke mixt wine.

۳۱ 31 به شراب نگاه مکن وقتی که سرخ‌فام است، حینی که حبابهای خود را در جام ظاهر می‌سازد، و به ملایمت فرو می‌رود.

Looke not thou vpon the wine, when it is red, and when it sheweth his colour in the cup, or goeth downe pleasantly.

۳۲ 32 اما در آخر مثل مار خواهد گزید، و مانندافعی نیش خواهد زد.

In the ende thereof it will bite like a serpent, and hurt like a cockatrise.

۳۳ 33 چشمان تو چیزهای غریب را خواهد دید، و دل تو به چیزهای کج تنطق خواهد نمود،

Thine eyes shall looke vpon strange women, and thine heart shall speake lewde things.

۳۴ 34 و مثل کسی‌که در میان دریا می‌خوابدخواهی شد، یا مانند کسی‌که بر سر دکل کشتی می‌خسبد،

And thou shalt bee as one that sleepeth in the middes of the sea, and as hee that sleepeth in the toppe of the maste.

۳۵ 35 و خواهی گفت: مرا زدند لیکن درد رااحساس نکردم، مرا زجر نمودند لیکن نفهمیدم. پس کی بیدار خواهم شد؟ همچنین معاودت می‌کنم و بار دیگر آن را می‌طلبم.

They haue stricken mee, shalt thou say, but I was not sicke: they haue beaten mee, but I knew not, when I awoke: therefore will I seeke it yet still.