امثال 23

۱ 1 چون با حاکم به غذا خوردن نشینی، درآنچه پیش روی تو است تامل نما.

Ka ibedo mondo ichiem gi ruoth, non maber gima ni e nyimi,

۲ 2 و اگر مرد اکول هستی کارد بر گلوی خودبگذار.

ka in jawuoro to dimbri nono to onyalo keto pala e dwondi.

۳ 3 به خوراکهای لطیف او حریص مباش، زیراکه غذای فریبنده است.

Kik igomb chiembe mamit, nimar chiemono en mar wuondruok.

۴ 4 برای دولتمند شدن خود را زحمت مرسان واز عقل خود باز ایست.

Kik iwe tich bari ndasi ni mondo ibed ja-mwandu, bed gi rieko mondo iritri.

۵ 5 آیا چشمان خود را بر آن خواهی دوخت که نیست می‌باشد؟ زیرا که دولت البته برای خودبالها می‌سازد، و مثل عقاب در آسمان می‌پرد.

Ngʼi mwandu mana matin nono, to bangʼe gidhi, nimar adiera gibiro bedo gi bwombe, kendo gifu gidhi e kor polo ka ongo.

۶ 6 نان مرد تنگ نظر را مخور، و به جهت خوراکهای لطیف او حریص مباش.

Kik icham chiemb jagwondo, kik igomb chiembe mamit,

۷ 7 زیرا چنانکه در دل خود فکر می‌کند خود اوهمچنان است. تو را می‌گوید: بخور و بنوش، امادلش با تو نیست.

nimar en ngʼat mosiko paro nengo mochul. Owachoni niya, “Chiem kendo methi,” to chunye ok ni kodi.

۸ 8 لقمه‌ای را که خورده‌ای قی خواهی کرد، وسخنان شیرین خود را بر باد خواهی داد.

Ibiro ngʼogo mano matin mane ichamo kendo ibiro bedo ni iketho kindeni kuom pwoch mipuoyego.

۹ 9 به گوش احمق سخن مگو، زیرا حکمت کلامت را خوار خواهد شمرد.

Kik iwuo ne ngʼat mofuwo, nikech obiro chayo rieko mag wechegi.

۱۰ 10 حد قدیم را منتقل مساز، و به مزرعه یتیمان داخل مشو،

Kik igol kidi mar kiewo machon, kata ima nyithindo maonge wuone puothegi;

۱۱ 11 زیرا که ولی ایشان زورآور است، و با تو دردعوی ایشان مقاومت خواهد کرد.

nimar Jal moritogi en ratego; obiro chwakogi e kindi kodgi.

۱۲ 12 دل خود را به ادب مایل گردان، و گوش خود را به کلام معرفت.

Ket chunyi ne puonj to iti ne weche mag ngʼeyo.

۱۳ 13 از طفل خود تادیب را باز مدار که اگر او رابا چوب بزنی نخواهد مرد،

Kik itamri kumo nyathi; nimar chwat ok nyal nege.

۱۴ 14 پس او را با چوب بزن، و جان او را از هاویه نجات خواهی داد. (Sheol h7585)

Kikumo nyathi kod kede to obiro reso chunye aa e tho. (Sheol h7585)

۱۵ 15 ‌ای پسر من اگر دل تو حکیم باشد، دل من (بلی دل ) من شادمان خواهد شد.

Wuoda, ka chunyi riek, eka chunya biro bedo mamor,

۱۶ 16 و گرده هایم وجد خواهد نمود، هنگامی که لبهای تو به راستی متکلم شود.

chunya ma iye nobed mamor ka lewi wacho gima nikare.

۱۷ 17 دل تو به جهت گناهکاران غیور نباشد، امابه جهت ترس خداوند تمامی روز غیور باش،

Kik ibed gi nyiego e chunyi nikech joricho; to kinde duto bedi gi dwaro mar luoro Jehova Nyasaye moloyo.

۱۸ 18 زیرا که البته آخرت هست، و امید تومنقطع نخواهد شد.

Adier, ka itimo kamano to inibed gi geno e ndalo mabiro, kendo genoni ok nongʼad oko.

۱۹ 19 پس تو‌ای پسرم بشنو و حکیم باش، و دل خود را در طریق مستقیم گردان.

Wuoda, winja, eka inibed mariek, kendo ket chunyi e yo moriere tir.

۲۰ 20 از زمره میگساران مباش، و از آنانی که بدنهای خود را تلف می‌کنند.

Kik iriwri gi jogo ma madho kongʼo mangʼeny kata jowuoro mohero ringʼo,

۲۱ 21 زیرا که میگسار و مسرف، فقیر می‌شود وصاحب خواب به خرقه‌ها ملبس خواهد شد.

nimar jomer kod jowuoro bedo jochan, kendo nongʼno rwakogi gi lewni moti.

۲۲ 22 پدر خویش را که تو را تولید نمود گوش گیر، و مادر خود را چون پیر شود خوار مشمار.

Winj wuonu, nikech en ema nonywoli, kendo kik icha minu ka oti.

۲۳ 23 راستی را بخر و آن را مفروش، و حکمت وادب و فهم را.

Adiera gi rieko gi puonjruok kod ngʼeyo tiend wach ema nyaka iyudi, kata dabed ni ingʼiewogi gi nengo matek.

۲۴ 24 پدر فرزند عادل به غایت شادمان می‌شود، و والد پسر حکیم از او مسرور خواهد گشت.

Wuon ngʼat makare nigi mor maduongʼ; ngʼatno man-gi wuowi mariek obedo mamor kode.

۲۵ 25 پدرت و مادرت شادمان خواهند شد، ووالده تو مسرور خواهد گردید.

Mad wuonu gi minu bed mamor; mad minu mane onywoli bed gi ilo.

۲۶ 26 ‌ای پسرم دل خود را به من بده، و چشمان تو به راههای من شاد باشد،

Wuoda, miya chunyi, kendo ket wengegi orit yorena,

۲۷ 27 چونکه زن زانیه حفره‌ای عمیق است، و زن بیگانه چاه تنگ.

nimar dhako ma jachode en bur matut, to dhako mabayo en soko madiny.

۲۸ 28 او نیز مثل راهزن در کمین می‌باشد، وخیانتکاران را در میان مردم می‌افزاید.

Ka jamecho obuto korito, to omedo keto ji ma ok jo-adiera mangʼeny e kind ji.

۲۹ 29 وای از آن کیست و شقاوت از آن که ونزاعها از آن کدام و زاری از آن کیست وجراحت های بی‌سبب از آن که و سرخی چشمان از آن کدام؟

En ngʼa man-gi masira? En ngʼa man-gi lit? En ngʼa man-gi lweny? En ngʼa man-gi ngʼur? En ngʼa man-gi adhonde ma ok owinjore? En ngʼa man-gi wangʼ makwar motimo remo?

۳۰ 30 آنانی را است که شرب مدام می‌نمایند، و برای چشیدن شراب ممزوج داخل می‌شوند.

Jogo madeko oko ka kongʼo, madhi mondo gibil kongʼo mokik mayoreyore.

۳۱ 31 به شراب نگاه مکن وقتی که سرخ‌فام است، حینی که حبابهای خود را در جام ظاهر می‌سازد، و به ملایمت فرو می‌رود.

Kik ingʼi kongʼo kochiek mowalo, ka obabni e kikombe, ka omadhore mos kolor piny!

۳۲ 32 اما در آخر مثل مار خواهد گزید، و مانندافعی نیش خواهد زد.

Bangʼe to okecho ka thuol kendo oketo kwiri kaka fu.

۳۳ 33 چشمان تو چیزهای غریب را خواهد دید، و دل تو به چیزهای کج تنطق خواهد نمود،

Wengeni biro neno gik mayoreyore to pachi paro gik morundore.

۳۴ 34 و مثل کسی‌که در میان دریا می‌خوابدخواهی شد، یا مانند کسی‌که بر سر دکل کشتی می‌خسبد،

Ibiro chalo ngʼat ma nindo e nam mar apaka matek, ka inindo ewi apaka.

۳۵ 35 و خواهی گفت: مرا زدند لیکن درد رااحساس نکردم، مرا زجر نمودند لیکن نفهمیدم. پس کی بیدار خواهم شد؟ همچنین معاودت می‌کنم و بار دیگر آن را می‌طلبم.

Ibiro wacho niya, “Gigoya, to ok ahinyra! Gigoya, to ok awinji! Karangʼo ma abiro chiewoe mondo adog ameth kendo?”